Παρουσιάστηκε από τον υπουργείο Προστασίας του Πολίτη Μιχάλη Χρυσοχοΐδη το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Δημόσιων Υπαίθριων Συναθροίσεων.
Ο κ.Χρυσοχοΐδης ανέφερε πως «η αστυνομία δηλώνει, για πρώτη φορά, δημόσια το πώς θα εφαρμόσει τον νόμο περί συναθροίσεων. Για πρώτη φορά τολμά να αναφερθεί ακόμη και στην επιχειρησιακή της φιλοσοφία. Εξηγεί τι κάνει, τι προσπαθεί, πώς δρα. Αυτοδεσμεύεται και απομυθοποιεί. Κάνει το πρώτο βήμα για συνεννόηση! Γιατί η διαχείριση της συνάθροισης, η περιφρούρηση της συνάθροισης είναι ευθύνη πολλών, όχι μόνο της αστυνομίας».
Ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη αναφέρθηκε στην καθιέρωση ενός νέου modus operandi , το οποίο προβλέπει την αξιολόγηση σε διαβαθμισμένη κλίμακα της επικινδυνότητας μιας συνάθροισης, που αποτελεί και την καρδιά του συστήματος, καθώς «στη βάση της αξιολόγησης καταρτίζονται τα επιχειρησιακά σχέδια». «Επιχειρησιακά πρέπει να αυξηθεί η ευελιξία των δυνάμεων στο πεδίο και να μειωθεί η ένταση στη χρήση μέσων» είπε ο κ. Χρυσοχοΐδης.
Επιπλέον, καθιερώνεται η κλιμακούμενη χρήση μέσων στις συναθροίσεις. Η χρήση νερού ή δακρυγόνων είναι η τελευταία καταφυγή, ιδίως, σε ότι αφορά τα δακρυγόνα, ξεκαθάρισε ο κ. Υπουργός. Όπως σημείωσε, «εκείνο που σαφώς αποτελεί δέσμευση, πλέον, της αστυνομίας είναι η αναλογική και κατά το δυνατόν περιορισμένη χρήση των δακρυγόνων».
«Σε κάθε συνάθροιση τα τέσσερα σκαλιά μας είναι προετοιμασία, επικοινωνία, δράση και λογοδοσία», δήλωσε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης και τόνισε πως «θα εξαντλούνται τα όρια επιείκειας και τα περιθώρια συνεννόησης, γιατί το δικαίωμα της έκφρασης είναι αδιαπραγμάτευτο. Αυτό ισχύει χωρίς αστερίσκους και υποσημειώσεις. Εξίσου αδιαπραγμάτευτο είναι και το δικαίωμα της πόλης να λειτουργεί. Η διαμαρτυρία και η κανονικότητα δεν είναι αντινομικές. Διαδηλωτές και μη διαδηλωτές δεν είναι εχθροί. Εμείς θα κάνουμε το παν για να εξασφαλίσουμε τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, το δικαίωμα της επιλογής του πολίτη».
Μέσα από το σχέδιο προβλέπεται πλέον τι θα ισχύει σε συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις, ενώ αναφέρεται και ο τρόπος διαχείρισης τους από την Αστυνομία.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις συναθροίσεις και η νέα φιλοσοφία διαχείρισης τους από την Αστυνομία, διαμορφώνει μία ριζικά διαφορετική κουλτούρα που έχει ως στόχο, όχι τη διάλυση, αλλά την περιφρούρηση και την προστασία των συναθροίσεων και τη διευκόλυνση της νόμιμης άσκησης του δικαιώματος του συνέρχεσθαι, χωρίς τη διατάραξη της κοινωνικό- οικονομικής ζωής ή την πρόκληση επεισοδίων και καταστροφών.
Η νέα αυτή κουλτούρα δημιούργησε την ανάγκη προσαρμογής και της επιχειρησιακής λειτουργίας της Ελληνικής Αστυνομίας. Πρόκειται για ένα νέο Modus Operandi που έχει δύο βασικούς άξονες: 1) διεύρυνση της ευελιξίας και 2) μείωση της έντασης με την αναλογικότητα συστατικό κριτήριο της αντίδρασης. Δίνεται έμφαση στην επικοινωνία με τους συναθροιζόμενους, στην πρόληψη και την αποτροπή παρεισφρήσεων σε συναθροίσεις και στον περιορισμό της κατασταλτικής δράσης της Αστυνομίας.
Συνεχής Επικοινωνία με τον Οργανωτή και τους Συμμετέχοντες
Το νέο θεσμικό πλαίσιο βασίζεται στην συνεχή επικοινωνία της Αστυνομίας με τους διοργανωτές μιας συνάθροισης, η οποία και ξεκινά από την υποχρέωση της γνωστοποίησης της πρόθεσης διοργάνωσης μια δημόσιας υπαίθριας συνάθροισης στην Αστυνομική Αρχή.
Η Αστυνομική Αρχή με γραπτή απόφασή της, η οποία δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας και στην ειδική διαδικτυακή πλατφόρμα για τις συναθροίσεις, ενημερώνει τους οργανωτές για το αν θα υπάρξουν περιορισμοί και ορίζει Αστυνομικό Διαμεσολαβητή, ο οποίος είναι υπεύθυνος και για την προπαρασκευαστική επικοινωνία μαζί τους.
Ηλεκτρονική Πλατφόρμα για τις Δημόσιες Υπαίθριες Συναθροίσεις
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του νόμου η Ελληνική Αστυνομία δημιούργησε μία νέα διαδραστική ηλεκτρονική πλατφόρμα για τις δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις. Μέσω της πλατφόρμας:
1. Ο οργανωτής μίας συνάθροισης θα μπορεί να υποβάλει τη γνωστοποίηση της πρόθεσης διοργάνωσης προς την αντίστοιχη αστυνομική ή λιμενική αρχή. Η διαδικασία γνωστοποίησης θα γίνεται με προσωποποιημένη είσοδο στο πληροφοριακό σύστημα, αξιοποιώντας τους κωδικούς taxisnet.
2. Οι πολίτες θα μπορούν να ενημερώνονται για την κατάσταση της κυκλοφορίας και τις σχετικές ρυθμίσεις σε πραγματικό χρόνο, αλλά και σε εβδομαδιαίο επίπεδο για τις προγραμματισμένες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, λόγω της διοργάνωσης δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων.
Η πλατφόρμα θα καλύπτει την πραγματοποίηση δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων σε όλη τη χώρα, ενώ υπάρχει και η δυνατότητα προσωποποιημένης πληροφόρησης προς τους πολίτες μέσω εγκατάστασης ειδικής εφαρμογής σε ηλεκτρονικές συσκευές, καθώς και η ροή πληροφοριών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αξιοποιώντας τους επίσημους λογαριασμούς της Ελληνικής Αστυνομίας.
Το Προσωπικό που χρησιμοποιεί η Αστυνομία για τη Διαχείριση των Συναθροίσεων
Το προσωπικό που χρησιμοποιεί η Ελληνική Αστυνομία για τη διαχείριση των συναθροίσεων χωρίζεται σε τρεις ευρείες κατηγορίες: α) δυνάμεις ήπιας αστυνόμευσης, β) ευέλικτες μονάδες με δυνατότητα δυναμικής παρέμβασης και γ) δυνάμεις επιβολής και αποκατάστασης της τάξης. Μία ειδική κατηγορία προσωπικού είναι οι ομάδες συλλήψεων, οι οποίες μπορούν να υπάρχουν ως αυτόνομες ομάδες ή να σχηματίζονται από προσωπικό των άλλων ομάδων ειδικά για τη διαχείριση μίας συνάθροισης.
Η αξιοποίηση του προσωπικού συναρτάται από τις διαθέσιμες ομάδες που υπάρχουν σε κάθε Γενική Αστυνομική Περιφέρεια στην οποία πραγματοποιείται μία συνάθροιση.
Η Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής, στην οποία διοργανώνεται και ο μεγαλύτερος αριθμός συναθροίσεων, έχει στη διάθεση της τις παρακάτω ομάδες, το προσωπικό των οποίων αξιοποιείται στη διαχείριση των συναθροίσεων:
-Δυνάμεις ήπιας αστυνόμευσης: Τροχαία, ΟΔΟΣ, Αστυνομικοί σε μέτρα Τάξης, Διαμεσολαβητές.
-Ευέλικτες Μονάδες με δυνατότητα δυναμικής παρέμβασης: ΔΡΑΣΗ, ΔΙΑΣ, ΟΠΚΕ.
-Ομάδες συλλήψεων.
-Δυνάμεις επιβολής και αποκατάστασης της τάξης: Διμοιρίες ΥΜΕΤ και ΥΑΤ.
-Μέγεθος των Συναθροίσεων
Συστατικό μέρος της εφαρμογής του νέου πλαισίου αποτελεί και η κατηγοριοποίηση μίας συνάθροισης κατ’ αναλογία του εκτιμώμενου αριθμού συμμετεχόντων σε αυτή. Το μέγεθος αυτό είναι ιδιαιτέρως κρίσιμο καθώς επηρεάζει το σχεδιασμό των μέτρων που πρέπει να ληφθούν για την προστασία της. Επιπρόσθετα, το εκτιμώμενο μέγεθος μίας συνάθροισης αξιοποιείται από την Ελληνική Αστυνομία α) για τον καθορισμό των κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, β) για την επιβολή, όταν αυτό είναι απαραίτητο, περιορισμών και γ) για την εκτίμηση επικινδυνότητας της συνάθροισης. Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί πως η κατηγοριοποίηση μίας συνάθροισης βάσει του μεγέθους της, προσαρμόζεται και στα ειδικότερα δεδομένα της περιοχής που διοργανώνεται (αριθμός κατοίκων, οδόστρωμα, πεζοδρόμια, κεντρικοί δρόμοι κτλ.). Άρα, μπορεί μία συνάθροιση 500 ατόμων σε μία περιοχή να κατηγοριοποιηθεί ως μικρού μεγέθους, ενώ σε μία άλλη ως μεγάλου. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περιορισμοί διαφέρουν μεταξύ των Γενικών Περιφερειακών Αστυνομικών Διευθύνσεων. Η κατηγοριοποίηση των συναθροίσεων για την Αττική, βάσει μεγέθους, έχει ως ακολούθως: 1-100 άτομα: πολύ μικρή συνάθροιση
101- 500 άτομα: μικρή συνάθροιση
501- 1.000 άτομα: μεσαία συνάθροιση
1001- 10.000 άτομα: μεγάλη συνάθροιση
10.001 άτομα και πάνω: πολύ μεγάλη συνάθροιση
Αξιολόγηση Επικινδυνότητας της Συνάθροισης
Σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο η αρμόδια Αστυνομική αρχή οφείλει να διασφαλίζει τις προϋποθέσεις ακώλυτης άσκησης του δικαιώματος του συνέρχεσθαι σε δημόσιο υπαίθριο χώρο, λαμβάνοντας προς τούτο κάθε αναγκαίο μέτρο, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και σε συνεργασία με τον οργανωτή της συνάθροισης.
Η εκτίμηση επικινδυνότητας πραγματοποιείται με τη χρήση δύο δεικτών: α) τους κινδύνους που προκύπτουν από την ίδια τη συνάθροιση και β) από την τρωτότητα της.
Α. Μία συνάθροιση αξιολογείται για το κατά πόσον από τη διοργάνωσή της α)
υπάρχει κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια, β) απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής και γ) για το αν ο σκοπός της αντιτίθεται στον σκοπό μίας άλλης ήδη προγραμματισμένης συνάθροισης, η οποία έχει γνωστοποιηθεί νωρίτερα, δεν έχει απαγορευθεί και πραγματοποιείται στην ίδια περιοχή ή σε κοντινή περιοχή κατά το ίδιο χρονικό διάστημα (συγκέντρωση/ αντί- συγκέντρωση).
Β. Επίσης, αξιολογείται η τρωτότητα της. Η πιθανότητα δηλαδή να παρεισφρήσουν στη συνάθροιση άτομα αντιτιθέμενα σε αυτή ή άτομα που δεν έχουν σχέση με τον σκοπό της συνάθροισης και υφίστανται σοβαρές ενδείξεις ότι θα επιδιώξουν να προκαλέσουν βιαιοπραγίες, επεισόδια, καταστροφές ή διάσπαση της συνάθροισης.
Σημαντικές μεταβλητές για την εκτίμηση επικινδυνότητας αποτελούν α) ο εκτιμώμενος αριθμός συμμετεχόντων, (β) η περιοχή πραγματοποίησής της.
Η εκτίμηση επικινδυνότητας γίνεται με διαβαθμισμένη κλίμακα: α) χαμηλή, β) μεσαία και γ) υψηλή.
Σε αυτό το πλαίσιο, η προστασία της συνάθροισης, αλλά και της κοινωνικοοικονομικής ζωής της πόλης βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στην αξιολόγηση της επικινδυνότητας μίας συνάθροισης και στη συνέχεια στην εκπόνηση Σχεδίου Ασφαλείας από την αρμόδια Αστυνομική Αρχή.
Διαχείριση Επεισοδίων και κλιμακούμενη Χρήση Μέσων
Το νέο δόγμα της Ελληνικής Αστυνομίας για τη διαχείριση των συναθροίσεων δίνει έμφαση στον περιορισμό των εντάσεων, στην πρόληψη συγκρούσεων και στη χρήση ήπιων μεθόδων (διαμεσολάβηση, επικοινωνία, ενεργητικός διάλογος) για την αποφυγή κλιμακώσεων.
Για αυτό λόγο, τη διαχείριση των συναθροίσεων αναλαμβάνουν ομάδες ήπιας αστυνόμευσης (ΟΔΟΣ, Διαμεσολαβητές, ένστολοι Αστυνομικοί σε μέτρα τάξης, Τροχαία κτλ).
Η καταστολή περιορίζεται στο ελάχιστο και μόνο κατόπιν εξάντλησης όλων των ηπιότερων αποτρεπτικών μέσων. Η χρήση δακρυγόνων μέσων και η εμπλοκή διμοιριών ΥΑΤ θα αξιοποιείται μόνο ως ύστατη επιχειρησιακή επιλογή σε περιπτώσεις διάλυσης, επεισοδίων ή επιθέσεων κατά των εμπλεκόμενων αστυνομικών δυνάμεων, τηρουμένων των αρχών της αναγκαιότητας, της αναλογικότητας και της επιείκειας.
Η επιχειρησιακή αστυνομική δράση προϋποθέτει τη χρήση εξοπλισμού και μέσων, τα οποία η διεθνής πρακτική έχει καταδείξει ότι ενισχύουν και εξασφαλίζουν την αποτελεσματική αντιμετώπιση των βίαιων επεισοδίων, διασφαλίζοντας παράλληλα τη συνάθροιση και την προστασία των συγκεντρωμένων και των διερχόμενων πολιτών.
Η χρήση τους γίνεται βάσει κωδικοποιημένης κλίμακας, ανάλογης με την επικινδυνότητα του μέσου της επίθεσης, της απειλής και της διακύβευσης των εννόμων αγαθών. Η διαχείριση των βίαιων επεισοδίων στο πλαίσιο μίας δημόσιας υπαίθριας συνάθροισης γίνεται από τις κατεξοχήν εξειδικευμένες μονάδες της Ελληνικής Αστυνομίας για την επιβολή και την αποκατάσταση της τάξης (ΥΜΕΤ, ΥΑΤ). Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω ακολουθεί προτεινόμενη κωδικοποιημένη κλίμακα μέσων. Τονίζεται πως τα δύο τελευταία στάδια της κλίμακας (χρήση νερού και χρήση δακρυγόνων μέσων και χειροβομβίδων κρότου λάμψης) μπορεί να αξιοποιηθούν διαφορετικά, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που επικρατούν και την αναγκαιότητα διαχείρισης της κατάστασης.
Συνήθη αδικήματα κατά τη διάρκεια μίας συνάθροισης
Σε περιπτώσεις συναθροίσεων, όπου δεν ξεσπούν επεισόδια, κάποια από τα αδικήματα που ενδέχεται να τελεστούν είναι τα ακόλουθα:
• Απείθεια, συνδυαστικά με σχετική απόφαση απαγόρευσης συνάθροισης (άρθρο 169 ΠΚ)
• Βία κατά υπαλλήλων και δικαστικών προσώπων (άρθρο 167 ΠΚ)
• Στάση (άρθρο 170 ΠΚ)
•Παραβίαση μέτρων για την πρόληψη ασθενειών (άρθρο 285 ΠΚ)
Σε περιπτώσεις συναθροίσεων, όπου ξεσπούν βίαια επεισόδια, τα αδικήματα που μπορεί να τελεστούν, επιπρόσθετα προς αυτά της προηγούμενης παραγράφου, είναι τα ακόλουθα:
Σωματική βλάβη (άρθρο 308 ΠΚ)
Επικίνδυνη σωματική βλάβη (άρθρο 309 ΠΚ)
Βαριά σωματική βλάβη (άρθρο 310 ΠΚ) • Έκρηξη (άρθρο 270 ΠΚ)
Κατασκευή και κατοχή εκρηκτικών υλών (άρθρο 272 ΠΚ)
Παραβίαση διατάξεων του Ν. 2168/1993 (Α’ 147) «Ρύθμιση θεμάτων που αφορούν όπλα, πυρομαχικά, εκρηκτικές ύλες, εκρηκτικούς μηχανισμούς και άλλες διατάξεις.»
Απόπειρα ανθρωποκτονίας (άρθρο 299 ΠΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 42 ΠΚ)
Φθορά ξένης ιδιοκτησίας (άρθρο 378 ΠΚ) Τα ανωτέρω σχετικά άρθρα του Ποινικού Κώδικα με τα οριζόμενα κατά περίπτωση πλαίσια ποινής παρατίθενται στο Παράρτημα Α’.
Παρουσία και Προστασία Δημοσιογράφων
Μία σημαντική πτυχή των συναθροίσεων είναι και η παρουσία δημοσιογράφων σε αυτές. Η παρουσία και η προστασία των δημοσιογράφων στο πλαίσιο των συναθροίσεων
είναι βασική συνιστώσα του νέου σχεδιασμού. Με αυτό τον τρόπο θα διασφαλιστεί το δικαίωμα των πολιτών στην ενημέρωση, αλλά και παράλληλα, η ανεμπόδιστη διεξαγωγή των αστυνομικών επιχειρήσεων, ειδικά σε περιπτώσεις που υπάρχουν επεισόδια.
Στο σχέδιο ασφάλειας της συνάθροισης συμπεριλαμβάνεται και η διαφύλαξη της σωματικής ακεραιότητας των δημοσιογράφων που μπορούν να βρεθούν στο επίκεντρο επεισοδίων, για αυτό το λόγο, ανάλογα και την εκάστοτε κατάσταση που επικρατεί, μπορούν να φορούν διακριτό και προστατευτικό εξοπλισμό.
Η Αστυνομία θα οριοθετήσει ένα συγκεκριμένο χώρο για τους δημοσιογράφους και ένας ορισμένος εκ των προτέρων αξιωματικός θα λειτουργεί ως σύνδεσμος και δίαυλος επικοινωνίας μαζί τους καθ’ όλη τη διάρκεια της συνάθροισης, έχοντας ως στόχο τη συνεργασία και την αμοιβαία κατανόηση.
