Για τη σύγχρονη δημοκρατία και τις απειλές που αντιμετωπίζει, συγχρόνως δε, και για τις δυνατότητες που μπορεί να (της) συνεισφέρει η ψηφιακή τεχνολογία, γράφει στην εφημερίδα “Καθημερινή” ο υπουργός Επικρατείας ‘Ακης Σκέρτσος.
“Οι ιδρυτικοί πατέρες των σύγχρονων δημοκρατιών -από τον Μιλ και τον Τοκβίλ έως τον Σμιθ- είχαν προειδοποιήσει ότι η αντιπροσωπευτική δημοκρατία είναι πάντα εύθραυστη και “δυστυχώς ποτέ δεν είναι αρκετή”. Γι’ αυτό και υποστήριζαν ότι η δημοκρατία χρειάζεται συνεχή φροντίδα για να ριζώσει”, σημειώνει εισαγωγικώς εξηγώντας, αμέσως μετά, το “γιατί”:
“Ίσως διότι η φιλελεύθερη δημοκρατία είναι το μόνο πολιτικό σύστημα που επιτρέπει και ενθαρρύνει την ελεύθερη έκφραση και κρίση των πολιτών. Την αμφισβήτηση κυβερνητικών αποφάσεων και κρατικών διαδικασιών. Και το διαρκή έλεγχο των 3 εξουσιών μέσα από συγκεκριμένα θεσμικά αντίβαρα. Το συγκριτικό της πλεονέκτημα έναντι άλλων πολιτικών συστημάτων είναι ταυτόχρονα και η αδυναμία της.
Κάπως έτσι προκύπτει και το πολιτικό παράδοξο, ενώ η εμπιστοσύνη αποτελεί συστατικό στοιχείο της λαϊκής εντολής που δίνουμε σε όσους εκλέγουμε για να λαμβάνουν αποφάσεις εκ μέρους μας, το κεφάλαιο της εμπιστοσύνης να είναι σχεδόν πάντα ελλειμματικό στις περισσότερες σύγχρονες δημοκρατίες”.
Εξειδικεύοντας δε, στη συνέχεια εστιάζει στις πρόσθετες “σημαντικές προκλήσεις”, στις οποίες καλούνται σήμερα να απαντήσουν οι σύγχρονες δημοκρατίες:
– “Την αμφισβήτησή τους στα μάτια των πολιτών από όλο και περισσότερα αυταρχικά καθεστώτα και ηγέτες που έχουν τη δυνατότητα, ακριβώς επειδή είναι αυταρχικά και δεν λογοδοτούν πουθενά, να λαμβάνουν και να επιβάλλουν πολύ πιο γρήγορα αποφάσεις από μια δημοκρατία”.
– “Την περαιτέρω διάβρωση της εμπιστοσύνης των πολιτών της εργατικής και της μεσαίας τάξης που βλέπουν τα εισοδήματά τους να μένουν στάσιμα ή και να μειώνονται όταν η οικονομική ανάπτυξη μετακινείται συνεχώς προς επενδυτικούς προορισμούς με φθηνότερο εργατικό κόστος”.
– Και, τέλος, “τη ραγδαία πρόοδο της ψηφιακής τεχνολογίας που λόγω της ταχύτητας που την χαρακτηρίζει έρχεται πλέον σε προφανή αντίστιξη με τις πιο αργές διαδικασίες που αναγκαστικά ακολουθεί μια αντιπροσωπευτική δημοκρατία”.
Εστιάζοντας στη συνέχεια του άρθρου του σε αυτό το τελευταίο, ο υπουργός Επικρατείας γράφει: “Οι σύγχρονες μεταμοντέρνες μαζικές δημοκρατίες πάσχουν από την ασθένεια της “στιγμιαίας ικανοποίησης”. Δηλαδή της επιθυμίας οι πολίτες τους να έχουν τα πάντα και να τα έχουν τώρα, περίπου κάτι σαν αυτό που συμβαίνει δηλαδή στις οθόνες των έξυπνων κινητών μας. Ωστόσο, η αντιπροσωπευτική δημοκρατία είναι από τη φύση της πιο αργή επειδή συντελείται μέσω εκπροσώπων και περιορίζεται από θεσμικά αντίβαρα και συνεχείς ελέγχους.
Πώς απαντά λοιπόν η σύγχρονη αντιπροσωπευτική δημοκρατία στις παραπάνω προκλήσεις; Και πώς μπορεί να επανεφεύρει τον εαυτό της για να μη γίνει πολιτικά ανεπίκαιρη;”, διερωτάται και συνεχίζει:
“Στα σωστά χέρια και με το κατάλληλο νομικό πλαίσιο προστασίας των προσωπικών δεδομένων, η ψηφιακή τεχνολογία δεν αποτελεί απειλή για τις δημοκρατίες αλλά ευκαιρία. Διότι μπορεί να τις ενδυναμώσει με περισσότερη αποτελεσματικότητα, ταχύτητα και συμμετοχή και έτσι τελικά να αυξήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους πολιτικούς θεσμούς.
Πώς; Η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να φέρει τους πολίτες πιο κοντά στους εκπροσώπους τους, χρησιμοποιώντας εργαλεία συμμετοχικής δημοκρατίας και διαβούλευσης που λείπουν αυτή τη στιγμή. Στο επίπεδο της κοινότητας του δήμου η συμμετοχική δημοκρατία είναι πολύ πιο εφικτή.
Μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα και την ταχύτητα των δημόσιων υπηρεσιών, ελαχιστοποιώντας τη γραφειοκρατία. Το gov.gr αποτελεί το πιο ζωντανό παράδειγμα μιας νέας σχέσης εμπιστοσύνης με το κράτος μας”, τονίζει εξ άλλου με την ταυτόχρονη επισήμανση ότι “η ανάλυση ψηφιακών δεδομένων μπορεί επίσης να μειώσει τις ανισότητες με πολιτικές που είναι πιο στοχευμένες στις πραγματικά ευάλωτες ομάδες και περιοχές της χώρας. Η εκπαίδευση, η υγεία, η ασφάλεια, οι οικονομικές ενισχύσεις μπορούν να γίνουν πολύ πιο αποτελεσματικές αν αναλύσουμε τα δεδομένα από τις σχολικές επιδόσεις, τις υγειονομικές πράξεις, τις αναφορές περί εγκληματικότητας, τις φορολογικές δηλώσεις. Δεδομένα που κρύβουν τεράστιο πλούτο πληροφοριών και έως πρότινος έμεναν αναξιοποίητα στα χέρια των δημόσιων υπηρεσιών.
Τέλος, η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να προωθήσει τη διεθνή συνεργασία για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων όπως η τρομοκρατία, οι υγειονομικές κρίσεις και η κλιματική αλλαγή. Το θαύμα του εμβολίου κατά του κορονοϊού δεν θα είχε συμβεί χωρίς τη βοήθειά της”, είναι ένα ακόμη παράδειγμα που επικαλείται ο ‘Α. Σκέρτσος και συμπεραίνει:
“Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τις σύγχρονες δημοκρατίες απορρέει από τον εφησυχασμό που αναπόφευκτα φέρνει μαζί της η δημοκρατική και οικονομική ευημερία.
Ως Ευρωπαίοι έχουμε την τύχη να ζούμε σε μια πολιτική Ένωση με το πιο ολοκληρωμένο και δημοκρατικό σύνολο κανόνων για τη χρήση δεδομένων και τεχνολογίας. Με περισσότερη υπευθυνότητα, ελέγχους και ισορροπίες, με σεβασμό στην προστασία των προσωπικών δεδομένων μπορούμε όλοι να αξιοποιήσουμε τα οφέλη της τεχνολογίας και ταυτόχρονα να βελτιώσουμε και να επανεφεύρουμε τις δημοκρατίες μας”.
