Έκκληση για μια παραδειγματική συνεργασία Ελλάδας και Τουρκίας απηύθυνε ο Έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, σε ομιλία του στη σύνοδο περίπου 200 πρέσβεων της Τουρκίας, στο Ερζερούμ.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνισε, ωστόσο, ότι η συνεργασία στην οποία ο ίδιος πρωταγωνιστεί και πρωταγωνιστούσε πάντοτε και την οποία ασπάζεται ο ελληνικός λαός και ασπαζόταν ιστορικά, έχει ορισμένες προϋποθέσεις.
Ο κ. Παπανδρέου ανέφερε χαρακτηριστικά την περίπτωση των παραβιάσεων. Οπως είπε, δίνει στην Ελλάδα μια εντελώς διαφορετική εντύπωση από την εντύπωση της ειρηνικής συνεργασίας την οποία προωθεί η κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός αναφέρθηκε και στην “απειλή πολέμου” που, όπως είπε χαρακτηριστικά στους Τούρκους πρέσβεις, “δεν συνάδει με τις αρχές του σύγχρονου κόσμου” και “δεν συνάδει με μια Τουρκία που θέλει μηδενικά προβλήματα με τους γείτονές της”.
Ο κ. Παπανδρέου αναφέρθηκε στην προϊστορία της ελληνοτουρκικής φιλίας που ανάγεται στην εποχή Βενιζέλου – Ατατούρκ, αλλά και στις προσπάθειες που έγιναν τα τελευταία χρόνια με την Ελλάδα να πρωταγωνιστεί στην ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Το συμφέρον της Τουρκίας και το συμφέρον της Ελλάδας, επέβαλαν αυτή την αλλαγή, τόνισε ο κ. Παπανδρέου και ζήτησε από τους Τούρκους πρέσβεις να συνεχίσουν τις προσπάθειες για την ενσωμάτωση στην Ευρώπη.
Η κρίση που περνάει η Ευρώπη σήμερα είναι συγκυριακή, είπε ο κ. Παπανδρέου και εξέφρασε την πεποίθησή του ότι η Ευρώπη θα εξέλθει ενισχυμένη από την κρίση αυτή και θα είναι τότε σε θέση να συζητήσει ευνοϊκότερα την ένταξη της Τουρκίας. Αυτοί που σήμερα έχουν επιφυλάξεις για την τουρκική ένταξη θα δουν τα πράγματα διαφορετικά, είπε ο Ελληνας πρωθυπουργός, και κάλεσε τους Τούρκους πρέσβεις να εντείνουν τις προσπάθειές τους.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός αναφέρθηκε και στα θέματα της λαθρομετανάστευσης, τα οποία συζήτησε, όπως είπε, με τον Τούρκο πρωθυπουργό σήμερα το πρωί, και τόνισε ότι η συνεργασία στην καταπολέμηση του σύγχρονου αυτού εγκλήματος είναι αναγκαστική και για τις δύο χώρες.
Αποσπάσματα από την ομιλία του πρωθυπουργού
“Ελλάδα και Τουρκία μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο μαζί. Να συνεργαστούμε στην περιοχή μας και να γίνουμε παράδειγμα ενίσχυσης των ειρηνικών θεσμών διακυβέρνησης”, τόνισε ο Ελληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου μιλώντας στη σύνοδο των πρέσβεων της Τουρκίας στο Ερζερούμ.
“Να συμβάλουμε στην εμπέδωση αυτών που ενισχύουν ένα διεθνές καθεστώς δικαίου και επιτρέπουν τη στενή συνεργασία και συνέργεια για τα παγκόσμια προβλήματα, από το ενεργειακό μέχρι το διατροφικό, το περιβαλλοντικό, το πρόβλημα της φτώχειας, της ανισότητας και του αναλφαβητισμού. Η συνεργασία μας μπορεί να γίνει παράδειγμα στη παγκόσμια κοινότητα. Και αυτό εντάσσεται σε ένα δημιουργικό ρόλο για την Ελλάδα και την Τουρκία, στην ευρωπαϊκή γειτονιά μας”, πρόσθεσε ο Ελληνας πρωθυπουργός.
Ξεκινώντας την ομιλία του διευκρίνησε ότι είναι ευκαιρία “να μιλήσουμε ξεκάθαρα και ανοιχτά για το μέλλον μας. Ενα μέλλον ειρήνης ή σύγκρουσης”. Αναφέρθηκε στους δύο ηγέτες, Βενιζέλο και Κεμάλ Ατατούρκ, οι οποίοι έβαλαν τα θεμέλια για την ειρήνη και τόνισε ότι το συμφέρον μας σήμερα είναι ο αμοιβαίος σεβασμός και όχι η προσπάθεια επιβολής του ενός επί του άλλου.
Ανατρέχοντας στο ιστορικό της σύγχρονης ελληνοτουρκικής προσέγγισης, τόνισε ότι “ανακαλύψαμε σημεία σύγκλισης και άρχισαν να διαλύονται φοβίες που κρατούσαν τους δύο λαούς σε απόσταση”. Στη συνέχεια τόνισε ότι έθεσε ως προτεραιότητα να “ξαναπιάσει το νήμα της ελληνοτουρκικής προσέγγισης εκεί όπου το αφήσαμε το 2004”, αναφέρθηκε στην ίδρυση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας και πρόσθεσε ότι ο Τούρκος ομόλογός του έχει επιλέξει να συμβάλει σε μια νέα σχέση ειρήνης και συνεργασίας.
Όμως η εμπιστοσύνη, όπως είπε, δύσκολα χτίζεται. Και έφερε ως παράδειγμα την προχθεσινή πτήση οκτώ τουρκικών πολεμικών αεροσκαφών πάνω από το Αγαθονήσι, “ένα μικρό ελληνικό νησί με 150 κατοίκους”. “Ποιο είναι το νόημα αυτής της παραβίασης της ελληνικής κυριαρχίας;” ρώτησε ο Ελληνας πρωθυπουργός τους Τούρκους πρέσβεις και πρόσθεσε: “Αυτές οι ενέργειες δεν θα αλλάξουν το καθεστώς στο Αιγαίο. Να είστε βέβαιοι γι΄αυτό. Μπορεί να έχουν γίνει πια ρουτίνα για την Τουρκία. Μη νομίζετε όμως ότι έχουν γίνει ρουτίνα για την Ελλάδα. Κάθε τέτοια ενέργεια είναι μια υπενθύμιση στους Ελληνες ότι η Τουρκία δεν έχει αποφασίσει να δημιουργήσει διαφορετικές σχέσεις με την Ελλάδα”.
Στη συνέχεια, αφού τόνισε ότι δεν πιστεύει σε ενέργειες που “σε μια μέρα μπορούν να υπονομεύσουν την προσεκτική και συστηματική δουλειά που χρόνια οικοδομούμε”, ζήτησε από τον Τούρκο πρωθυπουργό, ως “αξιόπιστο συνομιλητή” “να εμπεδώσουμε την εμπιστοσύνη μεταξύ μας και τελικά να οικοδομήσουμε μια στέρεη ειρήνη”.
Ο κ. Παπανδρέου αναφέρθηκε σε τρία βασικά χαρακτηριστικά της εποχής μας: την πολυπλοκότητα και αλληλεξάρτηση όλων των κρατών και λαών στη νέα παγκόσμια κοινότητα, στην αλλαγή συσχετισμών στην παγκόσμια σκακιέρα και, τρίτον, στον τρόπο που χειριζόμαστε τις νέες εξουσίες, τις νέες δυνάμεις που έχει η ανθρωπότητα.
Αναλύοντας τα τρία χαρακτηριστικά, τόνισε αναφορικά με το πρώτο ότι Ελλάδα και Τουρκία δεν θα πρέπει να αφήσουν το τυχαίο να τις προσδιορίσει. Γι΄αυτό, είπε, “χρειάζεται να εμπεδώσουμε κανόνες στις σχέσεις μας, αρχές και διεθνές δίκαιο, συμφωνίες και ευνομία. Γι΄αυτό είναι πολυτέλεια επικίνδυνη να μη λύνουμε τη διαφορά μας στη θάλασσα, που αφορά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Αυτή η διαφορά αποτέλεσε την αφετηρία της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης στις αρχές της δεκαετίας του ΄70 και συνεχίζει να αποτελεί το κύριο πρόβλημα στις διμερείς μας σχέσεις. Από το 2002 με τις διερευνητικές επαφές προσπαθούμε να διαπιστώσουμε εάν υπάρχει κοινό έδαφος που θα μπορούσε να οδηγήσει σε συμφωνημένη διευθέτηση”. “Οφείλουμε -πρόσθεσε- να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για την εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτής λύσης. Αν δεν τα καταφέρουμε μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα πρέπει να απευθυνθούμε στη διεθνή δικαιοσύνη για να κριθεί με βάση το διεθνές δίκαιο. Στο μεταξύ πρέπει να γίνουν βήματα για μείωση της έντασης”. Και υπενθυμίζοντας τις υπερπτήσεις, πρόσθεσε: “Αν πραγματικά η Τουρκία εννοεί ότι θέλει την ειρήνη πρέπει να σταματήσουν”.
Απευθυνόμενος ευθέως στους Τούρκους πρέσβεις τόνισε:”Είστε έμπειροι διπλωμάτες και γνωρίζετε καλά ότι στο σημερινό κόσμο η απειλή πολέμου δεν έχει θέση, ούτε λύνει προβλήματα. Σίγουρα όχι από μια Τουρκία που δηλώνει ότι θέλει μηδενικά προβλήματα με τους γείτονές της”.
Αναφερόμενος στο δεύτερο χαρακτηριστικό του σύγχρονου κόσμου τόνισε την ανάγκη της συνεργασίας των δύο χωρών για την ενίσχυση των ειρηνικών θεσμών διακυβέρνησης. Αναφερόμενος στην Ευρώπη, την οποία χαρακτήρισε “πεμπτουσία μιας προσπάθειας, διαφορετικοί λαοί, διαφορετικές κουλτούρες, διαφορετικές θρησκείες να ζήσουν ειρηνικά, αλλά και με ευημερία, συνοχή, δικαιοσύνη και ευνομία”, τόνισε ότι πιστεύει στην προοπτική της Τουρκίας στην Ευρώπη, γιατί “οι αρχές της δημοκρατίας δεν προκαθορίζονται από τη θρησκεία. Η δημοκρατία δεν είναι χριστιανική. Η δημοκρατία είναι κτήμα της οικουμένης”, είπε.
Και πρόσθεσε: “Το ΄99 πρωτοστατήσαμε στο άνοιγμα της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας γιατί πιστεύουμε ειλικρινά πως αυτό θα είναι επωφελές για όλους, για την Ευρωπαϊκή Ενωση, για την Τουρκία, για την περιοχή μας, αλλά και για τις διμερείς μας σχέσεις”. Στη συνέχεια επισήμανε ότι η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας προχωράει αργά, λόγω των εσωτερικών διεργασιών στην Τουρκία, των αντιστάσεων που εμφανίζουν ορισμένα κράτη-μέλη και του Κυπριακού.
“Ερχεται η ώρα, είπε, να κάνουμε μια ανοιχτή ουσιαστική συζήτηση μεταξύ μας για την τουρκική υποψηφιότητα. Οραμά μου ήταν πάντα η Κύπρος να αποτελέσει ένα πρότυπο ειρηνικής και δημοκρατικής συμβίωσης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, χριστιανών και μουσουλμάνων. Βέβαια, ποτέ το Κυπριακό δεν είχε στη βάση του θρησκευτικές διαστάσεις. Ωστόσο, δεν πρέπει να υπάρχουν ψευδαισθήσεις. Η διεθνής κοινότητα δεν πρόκειται να νομιμοποιήσει μια εισβολή. Η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί όσο συνεχίζεται η κατοχή. Χρειάζεται νέα προσπάθεια”. Πρόσθεσε ότι ο πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας είναι “ο πρόεδρος που μπορεί να φέρει τη λύση εκ μέρους των Ελληνοκυπρίων”.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην άποψη ότι ίσως η Τουρκία να θέλει πια λιγότερο την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτό, είπε, είναι μια συγκυριακή προσέγγιση. “Η Τουρκία σήμερα είναι πιο ισχυρή και το ευρώ σε κρίση, αλλά η Ευρώπη θα βγει πολύ πιο δυνατή από την κρίση αυτή και η αυτοπεποίηση της Ευρώπης θα είναι τέτοια που, πιο εύκολα θα συζητά την υποψηφιότητα της Τουρκίας”. Αρα, επισήμανε, είναι πολύ καλύτερα να είστε προετοιμασμένοι, ώστε να μη χάσετε μια πιθανή ιστορική ευκαιρία λόγω της σημερινής συγκυρίας.
Ο κ. Παπανδρέου αναφέρθηκε στις μεταρρυθμίσεις που γίνονται στην Τουρκία, στα θετικά βήματα προόδου σχετικά με το σεβασμό των μειονοτικών δικαιωμάτων και της θρησκευτικής ελευθερίας και τόνισε ότι “ευελπιστούμε ότι αυτά θα συνεχιστούν”. “Είναι δύσκολο, είπε, να ξαναγραφτεί η ιστορία. Μπορεί όμως σήμερα η τουρκική κοινωνία να αγκαλιάσει τα μέλη των μειονοτήτων και να τους προσφέρει ένα μέλλον ασφάλειας και ευημερίας”. Το Οικουμενικό πατριαρχείο, είπε, και οι μειονότητες μπορούν να γίνουν ο καλύτερος πρεσβευτής της ευρωπαϊκής Τουρκίας και δύναμη ανανέωσης και πολυπολιτισμικότητας για τον τόπο”.
Ο Ελληνας πρωθυπουργός αναφέρθηκε και στο ζήτημα της λαθραίας μετανάστευσης, τονίζοντας ότι είναι κοινή υποχρέωση να το καταπολεμήσουμε και ότι “χρειάζεται μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ μας και μεγαλύτερη εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ενωσης”. Και πρόσθεσε ότι αυτό “επιβεβαιώθηκε σήμερα” στη συζήτησή του με τον Τούρκο πρωθυπουργό.
Κλείνοντας την ομιλία του ο κ. Παπανδρέου και απευθυνόμενος στους Τούρκους πρέσβεις τόνισε ότι “σήμερα που η ανθρωπότητα έχει τόσα νέα και δύσκολα προβλήματα, σήμερα που αναζητούμε τρόπους παγκόσμιας διακυβέρνησης, οι σχέσεις Ελλάδας Τουρκίας ας αναδείξουν έναν πολιτισμό διαφορετικό. Αυτή είναι και η πρόκληση για τον διπλωμάτη, να προωθεί έναν άλλον πολιτισμό, με σεβασμό στα συμφέροντα της χώρας του, αλλά χωρίς βία, μέσα από τη διαπραγμάτευση, τη διαβούλευση και το σεβασμό του άλλου”.
“Η δική μας αρμονική συνύπαρξη, τόνισε, θα μπορούσε να είναι η απόδειξη ότι πράγματι δεν υπάρχουν αιώνιοι εχθροί, θα μπορούσε να είναι το παράδειγμα ότι η διπλωματία δεν είναι παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος”.
