Τουλάχιστον δύο φορές το τελευταίο δίμηνο η επιφάνεια της Παμβώτιδας έχει καλυφθεί από αφρούς.
Πρωταρχική αιτία για το φαινόμενο της «σαπουνάδας» που παρουσιάζεται στα νερά της λίμνης είναι η ρύπανση, η οποία συνδυάζεται και με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή μας, όπως παραδέχθηκε χθες ο Φορέας Διαχείρισης της Παμβώτιδας σε μακροσκελή ανακοίνωσή του για το θέμα.
Βέβαια, ο Φορέας δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα, καθώς αποτελεί ένα γνωμοδοτικό και εποπτικό όργανο που παραμένει μάλιστα υποστελεχωμένο! Αποτελεσματικό «φρένο» στην μόλυνση και τον ευτροφισμό της λίμνης, η οποία ως το χαμηλότερο σημείο του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων αποτελεί τον αποδέκτη κάθε ρυπαντικού φορτίου που «κουβαλάει» αυτό, θα μπορούσε να βάλει το «μάστερ πλαν» που έχει εκπονήσει η Περιφέρεια Ηπείρου.
Τα έργα κοστίζουν
Ωστόσο, τα έργα που προβλέπονται στο σχέδιο της Περιφέρειας, όπως για παράδειγμα, η κατασκευή λιμνοδεξαμενών περιμετρικά της Παμβώτιδας, έχουν ένα σημαντικό κόστος. Αυτό σημαίνει πως πρέπει καταρχήν να βρεθεί πηγή χρηματοδότησής τους, η οποία δεν μπορεί να είναι άλλη από το νέο ΕΣΠΑ. Αυτή όμως η διαδικασία θα χρειαστεί χρόνο και η λίμνη δεν μπορεί να περιμένει για πολύ ακόμα, αφού η υποβάθμιση των νερών της είναι σημαντική. Εξάλλου, πέρα από τα έργα αυτά, είναι και η ορθή διαχείριση των αστικών και κτηνοτροφικών αποβλήτων του Λεκανοπεδίου που μπορεί να βελτιώσει την κατάσταση, όπως σωστά αναφέρει ο Φορέας Διαχείρισης στην ανακοίνωσή του.
O Φορέας Διαχείρισης
H Παμβώτιδα τις τελευταίες δεκαετίες υφίσταται πολύ μεγάλες πιέσεις (καταστροφή παραλίμνιων ενδιαιτημάτων, εκτεταμένη ρύπανση, διατάραξη υδρολογικού ισοζυγίου κ.ά.) που έχουν οδηγήσει στην υποβάθμισή της. Όλα αυτά έχουν συμβάλλει, μεταξύ άλλων, στην αύξηση του φαινομένου του ανθρωπογενούς ευτροφισμού, στην ελάττωση της διαύγειας των νερών της, καθώς και στην εμφάνιση φαινομένων όπως ο σχηματισμός αφρών στη λίμνη, πράγμα που συνέβη το προηγούμενο διάστημα, τονίζει ο Φορέας Διαχείρησης στην ανακοίνωσή του.
Ακολούθως, περιγράφει με επιστημονικούς όρους τα αίτια που οδήγησαν στην εμφάνιση «σαπουνάδας» στην επιφάνεια της Παμβώτιδας, τονίζοντας πως το εν λόγω φαινόμενο συνδέεται άμεσα με την παρουσία φυτοπλαγκτονικών οργανισμών. Όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο Φορέας, «η πιθανή εμφάνιση ενός πρόωρου εαρινού μέγιστου βιομάζας, καθώς οι συνθήκες φωτός και θερμοκρασίας ήταν ιδανικές και για τις δύο περιόδους που εκδηλώθηκαν τα περιστατικά (Φεβρουαρίου και Μαρτίου) ενισχύουν τη σχέση αυτή».
Επιστημονική εξήγηση
Το δικό της ρόλο στο φαινόμενο έπαιξε και η χαμηλή στάθμη της λίμνης το προηγούμενο διάστημα, με αποτέλεσμα την επαναιώρηση νεκρής οργανικής ύλης, σύμφωνα με τον Φορέα, ο οποίος προσθέτει πως η διαδοχή του φυτοπλαγκτού έχει συσχετισθεί με τις αλλαγές στις περιβαλλοντικές παραμέτρους και τις μικροκλιματικές συνθήκες, ιδιαιτέρως τη θερμοκρασία, το φώς, τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών, καθώς και θνησιγόνους παράγοντες όπως η κατανάλωση από ζωοπλακτονικούς οργανισμούς. Οι χουμικές (οργανική ύλη) και μη χουμικές ουσίες, οι φυσικοί πολυσακχαρίτες, πρωτεΐνες, αμινοξέα, λίπη, ρητίνες, χρωστικές κ.λ.π. είναι σχετικώς ευδιάσπαστες και αποικοδομούνται από τους μικροοργανισμούς και άλλα βακτήρια, επηρεάζοντας με τη σειρά τους την επιφανειακή τάση του νερού.
Η επιφανειακή τάση στο νερό που εμφανίζεται στη διάφαση (επιφανειακή επαφή) με τον ατμοσφαιρικό αέρα, μειώνεται με την αύξηση της θερμοκρασίας και την αυξημένη παρουσία διαλυμένης οργανικής ύλης. Οι φυσαλίδες που δημιουργούνται, σταθεροποιούνται από ποικίλες οργανικές ουσίες διαλυμένες στο νερό και συσσωρεύονται στην επιφάνεια υπό μορφή αφρού. Η υπόθεση ενός τέτοιου φυσικού φαινομένου ενδογενούς παραγωγής ενισχύεται καθώς σχετίζεται με τις έντονες ριπές ανέμου που έλαβαν χώρα κατά το χρονικό διάστημα εντοπισμού χωρίς να αποκλείεται η περίπτωση ρυπογόνων ουσιών, καταλήγει ο Φορέας.
Η ρύπανση είναι εδώ!
Δεν είναι όμως μόνο το φυτοπλαγκτόν, οι μικροοργανισμοί και οι καιρικές συνθήκες που δημιουργούν τους αφρούς στην επιφάνεια της Παμβώτιδας! Πολύ πιο σημαντικό ρόλο παίζει η ρύπανση. Εξάλλου, η λίμνη καθώς βρίσκεται στο χαμηλότερο τμήμα του Λεκανοπεδίου, «αποτελεί τον αποδέκτη σημειακών αλλά και διάχυτων πηγών ρύπανσης της λεκάνης απορροής», όπως εξηγεί ο Φορέας Διαχείρισης. Εξάλλου, μελέτες και αναλύσεις που έχουν εκπονηθεί τα τελευταία χρόνια επιβεβαιώνουν ότι η Παμβώτιδα είναι μια ευτροφική λίμνη με έντονη ροπή προς υπερτροφικά χαρακτηριστικά, με προβλήματα ρύπανσης που προέρχονται από την πόλη, αλλά και τις δραστηριότητες στη ευρύτερη περιοχή.
Τι πρέπει να γίνει
Πώς λοιπόν θα μπει «φρένο» στην περαιτέρω ρύπανση της λίμνης; Η πρόσφατη μελέτη αποκατάστασης του οικοσυστήματός της που εκπόνησε η Περιφέρεια Ηπείρου σε συνεργασία με το Φορέα Διαχείρισης Παμβώτιδας υποδεικνύει σειρά μέτρων που πρέπει να ληφθούν για τη βελτίωση της κατάστασης, όπως η δημιουργία Οικολογικού πάρκου, τα έργα πεδινής και ορεινής υδρονομίας, η διαχείριση καλαμώνα, κ.ά.
Για να γίνουν αυτά όμως χρειάζονται κονδύλια κι εδώ ο Φορέας κάνει λόγο για ένταξη των έργων στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο (ΠΕΠ Ηπείρου), σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες. Όπως σημειώνει, προτεραιότητά του είναι η κατασκευή λιμνοδεξαμενών καθίζησης με σκοπό την ανάσχεση και περιορισμό εισαγωγής ρυπαντικού φορτίου στη λίμνη.
Είναι και τα απόβλητα
Στην ποιότητα των νερών της Παμβώτιδας σημαντικό ρόλο παίζει και η ορθή διαχείριση των αστικών και κτηνοτροφικών αποβλήτων, καθώς η διαμόρφωσή της από υδρολογική πλευρά και η σχέση επικοινωνίας που έχει με το υπόλοιπο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων καθορίζει τελικά τις εισροές και τις εκροές από και προς τη λίμνη, επισημαίνει στην ανακοίνωσή του ο Φορέας Διαχείρισης.
Ο ίδιος πάντως μόνο διαπιστώσεις μπορεί να κάνει, αφού αποτελεί όργανο γνωμοδοτικού και εποπτικού χαρακτήρα βάσει του θεσμικού πλαισίου του, ενώ στην αρμοδιότητά του είναι και δράσεις παρακολούθησης ειδών και τύπων οικοτόπων, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών, καθώς και φύλαξης της προστατευόμενης περιοχής.
«Όχι στην ολιγωρία…»
«Η πρόληψη είναι ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος προστασίας των επιφανειακών νερών και του εδάφους. Η εκμηδένιση των σημειακών και διάχυτων πηγών ρύπανσης, αποτελεί λύδια λίθο για το υδάτινο οικοσύστημα», καταλήγει ο Φορέας, προειδοποιώντας ότι «η οποιαδήποτε αδράνεια ή ολιγωρία θέτει αρχικά σε κίνδυνο την υδάτινη επιφάνεια της λίμνης και αφετέρου το σύνολο του οικοσυστήματος αυτής της ευαίσθητης και προστατευόμενης περιοχής».
πηγή: Πρωινός Λόγος
