Το άγριας φυσικής ομορφιάς περιβάλλον της Σαμοθράκης απειλείται από την ανεξέλεγκτη αύξηση των κατσικιών, των οποίων ο ο πληθυσμός είναι πλέον 15 φορές μεγαλύτερος από εκείνον των κατοίκων, εξελισσόμενος σε σοβαρότατο κίνδυνο για το φυσικό περιβάλλον.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Associated Press για το νησί του Βορείου Αιγαίου η ακόρεστη όρεξή των κατσικιών, σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό τους, επιβαρύνουν μεγάλες εκτάσεις του νησιού, με αποτέλεσμα, «ειδικοί και ντόπιοι να συνεργάζονται για να βρεθεί ένας τρόπος του 21ου αιώνα προκειμένου να σωθεί η οικολογία και η οικονομία του νησιού».
Κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1990, τα κατσίκια υπολογίζονταν στα 75.000. Έκτοτε έχουν μειωθεί στα 50.000, καθώς έχει μειωθεί η διαθέσιμη τροφή. Παρόλα αυτά, το νησί των 3.000 κατοίκων μοιάζει «παγιδευμένο» Οι κατσίκες βρίσκονται παντού: στις στέγες, στα δέντρα ή πάνω στα αυτοκίνητα καθώς “ξεσκονίζουν” το τοπίο για να βρουν τροφή. Η ανεξέλεγκτη υπερβόσκησή τους προκαλεί διάβρωση σε επίπεδο κρίσης.
«Ημιάγρια, τα κατσίκια περιπλανιούνται στο νησί, που είναι περίπου τρεις φορές το μέγεθος του Μανχάταν, και μπορεί να τα δει κανείς σε στέγες, σε δέντρα ή πάνω σε αυτοκίνητα καθώς ψάχνουν τροφή. Η ανεξέλεγκτη βοσκή τους προκαλεί διάβρωση σε επίπεδο κρίσης» σημειώνει το ειδησεογραφικό πρακτορείο προσθέτοντας πως η έλλειψη βλάστησης στις πλαγιές επιδείνωσε τις συνέπειες από τις έντονες βροχοπτώσεις:
Οι καταρρακτώδεις βροχές πριν από δύο χρόνια σάρωσαν το δημαρχείο του νησιού και πλημμύρισαν τους δρόμους του νησιού. Δεν υπήρχαν δέντρα ή βλάστηση επαρκής, λόφοι να σταματήσουν το ποτάμι από λάσπες που δημιουργείται. «Δεν υπάρχουν μεγάλα δέντρα για να κρατήσουν το έδαφος. Και είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, τόσο οικονομικό όσο και πραγματικό, επειδή η (λάσπη) θα πέσει στα κεφάλια μας» λέει ο Γιώργος Μασκαλίδης, ο οποίος βοηθά στην λειτουργία της περιβαλλοντικής ομάδας Sustainable Samothraki Association.
Η άνοδος του ελληνικού τουρισμού δεν επηρέασε πολύ τη Σαμοθράκη και η εκτροφή ζωντανών εξακολουθεί να είναι ένας τρόπος ζωής εδώ. Ωστόσο ο πληθυσμός των αιγών έχει λάβει απειλητικές διαστάσεις και αυτό έχει επιπτώσεις όχι μόνο στο περιβάλλον, αλλά και στο εισόδημα των αγροτών. Οι ζωοτροφές είναι υπερβολικά δαπανηρές για να διατηρήσουν μια βιώσιμη επιχείρηση και μεγάλο μέρος του εδάφους είναι πια εξαντλημένο. Την ίδια στιγμή, μειώθηκαν οι τιμές του μαλλιού, του δέρματος, του κρέατος και του γάλακτος, γεγονός που οδηγεί τους ντόπιους αγρότες στην απελπισία.
Ο Γιάννης Βαβούρας, κτηνοτρόφος δεύτερης γενιάς, λέει ότι οι νησιώτες αγρότες έχουν λίγες εναλλακτικές. «Οι περισσότεροι από εμάς είναι έτοιμοι να εγκαταλείψουν. Αν είχα άλλη δουλειά, θα άφηνα την εκτροφή κατσικιών» σημειώνει.
Όπως σημειώνεται στο ρεπορτάζ του AP, τα κοπάδια αυξήθηκαν λόγω των επιδοτήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με ένα σύστημα που οι επικριτές του τονίζουν πως δεν είχε επαρκείς μηχανισμούς ελέγχου και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Τώρα ίσως χρειαστεί να αντιστραφεί, καθώς η μείωση του ζωικού κεφαλαίου φαίνεται αναπόφευκτη, μαζί με τα όρια βόσκησης.
Ωστόσο, η Ισπανίδα δικηγόρος Καρλότα Μαράνον, που εγκαταστάθηκε στο νησί πριν από μια δεκαετία και ηγείται της πρωτοβουλίας για τη βιωσιμότητα, αυτή η διόρθωση δεν χρειάζεται να είναι «επώδυνη». Η ίδια ως επικεφαλής μιας πρωτοβουλίας για την αειφορία έχει περιορίσει τη βαθιά ριζωμένη δυσπιστία των νησιωτών παρουσιάζοντας λύσεις από την ηπειρωτική χώρα ή και πέρα από αυτήν.
Η περιβαλλοντική ομάδα συνεργάστηκε με ερευνητές στο εξωτερικό και συνέβαλε στη δημιουργία μιας εφαρμογής διαχείρισης αγέλης, μεταξύ πολλών άλλων πιλοτικών σχεδίων, για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Οι ανεξάρτητοι κτηνοτρόφοι ίδρυσαν ακόμη έναν νέο συνεταιρισμό για να προσπαθήσουν να συγκεντρώσουν πόρους και να δημιουργήσουν ένα εμπορικό σήμα για το νησί.
“Είναι δυνατό να κάνουμε πράγματα με πιο βιώσιμο τρόπο”, δηλώνει η Μαράνον. “Αυτό μπορεί να σημαίνει λιγότερες κατσίκες, αλλά αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει καλύτερα για τους αγρότες.” Το ίδιο μπορεί να βοηθήσει και μια σφιχτή κοινότητα: “Όλοι εδώ είναι συνδεδεμένοι με τους κτηνοτρόφους με κάποιο τρόπο, έτσι αυτό το ζήτημα επηρεάζει όλους. Για να ζήσεις από τη γη, πρέπει να τη διατηρήσεις ζωντανή”, συμπληρώνει.
