Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) ανακοίνωσε ότι ο εξ’ Αφρικής προερχόμενος καύσωνας του Σαββατοκύριακού “σάρωσε” κάθε ρεκόρ θερμοκρασίας για την συγκεκριμένη εποχή του έτους, τουλάχιστον όσον αφορά τα τελευταία 160 χρόνια που τηρούνται στατιστικά στοιχεία.
Συγκεκριμένα, η θερμοκρασία στον σταθμό του Θησείου ξεπέρασε τους 36 και άγγιξε τους 37 βαθμούς και τις δύο ημέρες (16 και 17 Μαΐου), αποτελώντας ρεκόρ όλων των εποχών για τη συγκεκριμένη εποχή του έτους. Το ιστορικό κλιματικό αρχείο του ΕΑΑ περιλαμβάνει αδιάλειπτες καταγραφές της θερμοκρασίας στην Αθήνα από τα μέσα του 19ου αιώνα (1860) μέχρι σήμερα.
Με βάση το αρχείο του ΕΑΑ, σε 18 περιπτώσεις έως σήμερα η θερμοκρασία το Μάιο ξεπέρασε τους 35 βαθμούς. Οι οκτώ περιπτώσεις (44%) έχουν παρατηρηθεί από το 1860 έως το 1990 (σε 130 έτη), ενώ οι 10 (56%) μετά το 1990 (μόνο σε 30 έτη), γεγονός που καταδεικνύει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη χώρα μας, ενώ αφορούσαν σχεδόν αποκλειστικά το τρίτο δεκαήμερο του μήνα.
Όσον αφορά την προέλευση του ακραίου καύσωνα, οι ερευνητές του ΕΑΑ υποστηρίζουν ότι η ατμοσφαιρική κυκλοφορία στην Ευρώπη και ειδικότερα στη Μεσόγειο κατά τον μήνα Μάιο χαρακτηρίζεται από σύντομες εναλλαγές θερμών και ψυχρών περιόδων. Αυτό οφείλεται στην ολοένα ισχυρότερη θέρμανση του εδάφους από τον Ήλιο, καθώς πλησιάζουμε προς το θερινό ηλιοστάσιο.
Την ίδια στιγμή, όμως, προϋπάρχουν ψυχρές αέριες μάζες σε βόρεια γεωγραφικά πλάτη, οι οποίες συχνά βρίσκουν δίοδο προς τα νότια. Αυτή η πιο συνηθισμένη κυκλοφορία των αερίων μαζών προκαλεί συνήθως τον Μάιο αστάθεια στην ατμόσφαιρα και απογευματινές καταιγίδες. Πιο σπάνια όμως, όπως φέτος, οι ψυχρές αέριες μάζες από τη Βόρεια Ευρώπη μετακινούνται σε πολύ μικρά γεωγραφικά πλάτη, όπως στη Βόρεια Αφρική, και μετατοπίζουν πολύ θερμές αέριες μάζες πάνω από την Έρημο Σαχάρα προς τη Μεσόγειο.
Σημαντικό ρόλο στην κίνηση αυτή των αεριών μαζών παίζει ο αεροχείμαρρος, ένα ισχυρό ρεύμα αέρα σε μεγάλα ύψη μέσα στην τροπόσφαιρα, σε ύψος εννέα έως δέκα χιλιομέτρων από το έδαφος.Μεταξύ 15-18 Μαΐου ο αεροχείμαρρος αυτός εντοπίστηκε πάνω από τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας, σε ασυνήθιστα βόρειο γεωγραφικό πλάτος για την εποχή.
Η δίοδος των πολύ θερμών αερίων μαζών από την Αφρική στα πολύ χαμηλά και πολύ θερμά στρώματα περιοχών της Νότιας Αλγερίας και Νότιας Λιβύης, οι οποίες κινήθηκαν βόρεια, επηρέασαν τα χαμηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας πάνω από την Ελλάδα και την Ανατολική Μεσόγειο. Η ασυνήθιστη αυτή διάταξη της ατμόσφαιρας οδήγησε σε καύσωνα διαρκείας.
Σε ιστορικό επίπεδο, είναι τέλος βέβαιο ότι η ολοένα πιο πρώιμη εποχική μετατόπιση των ακραίων υψηλών θερμοκρασιών αποτελεί μια από τις κύριες εκδηλώσεις της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη ερευνητών του ΕΑΑ, θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 35 βαθμών εμφανίζονται ημερολογιακά νωρίτερα, με ρυθμό πέντε έως έξι ημέρες ανά δεκαετία από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και μετά.
Σημειώνεται ότι η τάση αυτή προβλέπεται να συνεχιστεί μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα, σύμφωνα με μοντέλα που προσομοιάζουν το μελλοντικό κλίμα στην περιοχή.
