Ο Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός ECOCITY και το Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και υποστηρίζουν και προωθούν στην Ελλάδα, με τη συγχρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου, την εφαρμογή Scan4Chem, η οποία αποσκοπεί στην πληροφόρηση των καταναλωτών για την ύπαρξη προβληματικών χημικών ουσιών στα προϊόντα με τελικό στόχο την κατάργησή τους.
Η εφαρμογή αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE AskREACH, κατά το οποίο διενεργήθηκε πρόσφατα δειγματοληπτική έρευνα για την ύπαρξη προβληματικών χημικών ουσιών σε είδη αθλητικού εξοπλισμού, με ιδιαίτερα ενδιαφέροντα αποτελέσματα σε όλες τις χώρες όπου εφαρμόζεται και βεβαίως και στην Ελλάδα. Η εφαρμογή είναι τώρα διαθέσιμη στη Γερμανία, Εσθονία, Γαλλία, Κροατία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Αυστρία, Πορτογαλία, Σερβία και Τσεχία. Επιπλέον, διατίθεται με διαφορετική ονομασία, TjekKemien (Think Chemicals), στην Πολωνία, τη Σουηδία και τη Δανία.
Μέσω της εφαρμογής δίνεται στους καταναλωτές η δυνατότητα να σκανάρουν το barcode ενός αντικειμένου και να αποστέλλουν αυτοματοποιημένο ερώτημα/αίτημα σχετικά με την παρουσία Ουσιών Πολύ Υψηλής Ανησυχίας (Substances of Very High Concern, SVHCs). Το αίτημα αποστέλλεται στον κατασκευαστή ή λιανοπωλητή, οι οποίοι υποχρεούνται, με βάση το Άρθρο 33 του κανονισμού REACH, να στείλουν τις σχετικές πληροφορίες εντός 45 ημερών από το αίτημα. Οι προμηθευτές μπορούν να απαντήσουν στο αίτημα απευθείας στον καταναλωτή ή να εισάγουν τις σχετικές πληροφορίες στην Ευρωπαϊκή Βάση Δεδομένων AskREACH, οπότε καθίστανται άμεσα διαθέσιμες για όλους τους καταναλωτές/χρήστες της εφαρμογής.
Στην αρχή του έτους, σε 13 από τις χώρες που είναι διαθέσιμη η εφαρμογή Scan4Chem, διενεργήθηκε έρευνα σε τυχαία δείγματα αντικειμένων αθλητικού εξοπλισμού, όπως στρώματα γιόγκα, μπάλες, λάστιχα και σχοινάκια γυμναστικής, εξοπλισμό κολύμβησης, μπουκάλια νερού, αλτήρες κ.α. Τα δείγματα, αφού αγοράστηκαν, σκαναρίστηκαν, στάλθηκαν αιτήματα για πληροφόρηση στις εταιρίες παραγωγής τους και στη συνέχεια αναλύθηκαν από πιστοποιημένο εργαστήριο.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, Ουσίες Πολύ Υψηλής Ανησυχίας SVHCs ανιχνεύτηκαν σε 20 δείγματα, δηλαδή περίπου στο ένα τέταρτο όσων ελέγχθηκαν. Εννέα από αυτά (11%) περιείχαν τις ουσίες αυτές σε ποσοστό μεγαλύτερο από 0,1%, πράγμα που σημαίνει πως οι εταιρείες θα έπρεπε να ενημερώσουν τους καταναλωτές μετά από αίτημά τους, σύμφωνα με τον κανονισμό REACH. Παρόλα αυτά, κανένας από τους προμηθευτές δεν συμμορφώθηκε με τις υποχρεώσεις του με βάση το νόμο και δεν απέστειλε πληροφορίες.
Επίσης, 7 αντικείμενα περιείχαν τους πλαστικοποιητές DEHP και DIBP, οι οποίοι απαγορεύονται στην ΕΕ εξαιτίας της τοξικότητάς τους στο αναπαραγωγικό σύστημα και την πρόκληση ενδοκρινικών διαταραχών. Αντικείμενα που περιέχουν τις ουσίες αυτές σε συγκέντρωση μεγαλύτερη από 0,1% δεν επιτρέπονται στην ευρωπαϊκή αγορά από τον Ιούλιο του 2020. Ωστόσο, η ουσία DIBP βρέθηκε σε περιεκτικότητα 41% σε μπάλα πιλάτες και σε ποσοστό 35% σε άλλη μπάλα γυμναστικής.
Τόσο από αυτή όσο και από προγενέστερες έρευνες, γίνεται κατανοητό, πως η ύπαρξη των χημικών ουσιών σε προϊόντα καθημερινής χρήσης είναι ένα υπαρκτό σημαντικό πρόβλημα. Η εφαρμογή Scan4Chem και η βάση δεδομένων με την οποία συνδέεται συνεισφέρει στη βελτίωση της επικοινωνίας όχι μόνο μεταξύ των καταναλωτών και των προμηθευτών αλλά και καθόλη τη διαδοχή της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Οι καταναλωτές παροτρύνονται να χρησιμοποιούν την εφαρμογή σε κάθε αγορά τους και να αποστέλλουν αιτήματα για πληροφορίες στις εταιρείες παραγωγής για όλα τα αντικείμενα που τους ενδιαφέρουν. Η συμπεριφορά των εταιρειών ως προς την ενημέρωση των καταναλωτών θα βελτιωθεί μόνο αν οι ίδιοι οι καταναλωτές επιδείξουν το ενδιαφέρον τους και την προτίμησή τους σε προϊόντα που δεν περιέχουν SVHCs. Είναι στο χέρι μας!
Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη δωρεάν σε GOOGLE PLAY (https://play.google.com/store/apps/details?id=de.uba.scan4chem) και APP STORE: (https://apps.apple.com/us/app/scan4chem/id1205416098).
