Ανοιχτή επιστολή προς τις αρμόδιες αρχές απέστειλαν οι Εθελοντές Δασοπροστασίας Αττικής (ΕΔΑΣΑ) εκφράζοντας την ανησυχία τους για την κατάσταση που επικρατεί στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας, με την ευκαιρία της συγκρότησης των νέων Μονάδων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών του ν.4685/2020.
Ο ΕΔΑΣΑ υποστηρίζει ότι οι συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί οδηγούν σε πρακτική υποβάθμιση του Εθνικού Δρυμού και – αν δεν ληφθούν μέτρα – θα οδηγήσουν σε περαιτέρω υποβάθμισή του και απώλεια, στην πράξη, του προστατευταίου χαρακτήρα του. Γι’ αυτό απευθύνουν έκκληση στην Πολιτεία και συγκεκριμένα στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, τον ΟΦΥΠΕΚΑ και τη Δασική Υπηρεσία, να προχωρήσουν σε συγκεκριμένες πράξεις αποτροπής αυτής της εξέλιξης.
Συγκεκριμένα επισημαίνεται ότι από την έναρξη της οικονομικής κρίσης η επισκεψιμότητα εντός του Εθνικού Δρυμού έχει αυξηθεί, κατακόρυφα δε, μετά την έναρξη της πανδημίας αλλά και την πρόσφατη πυρκαγιά του Τατοΐου, ειδικά στις περιοχές της Αγίας Τριάδας, της Μόλας και πλησίον των δυο καταφυγίων. Ο αριθμός των οχημάτων που προσεγγίζουν τα σημεία ενδιαφέροντος, ειδικά τα Σαββατοκύριακα και τις επίσημες αργίες, είναι υπερβολικά αυξημένος και το πρόβλημα στάθμευσης μεγάλο. Αποτέλεσμα για τους επισκέπτες μεν είναι κυκλοφοριακή συμφόρηση, εκνευρισμός και μικροατυχήματα, για το φυσικό περιβάλλον δε, μεγάλη όχληση και επιβάρυνση.
Επίσης, δημιουργούνται συνθήκες πρόκλησης σοβαρότατου ατυχήματος και κινδύνου για τους επισκέπτες, λόγω εγκλωβισμού, σε περίπτωση εκτάκτων αναγκών π.χ. πυρκαγιάς ή επείγουσας ιατρικής ανάγκης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η πρόσβαση οχημάτων έκτακτης ανάγκης μπορεί να είναι έως και αδύνατη. Τέλος, πολύ συχνό είναι το φαινόμενο της στάθμευσης ιδιωτικών οχημάτων μπροστά σε μπάρες, ακόμα και εν μέσω αντιπυρικής περιόδου, ή επάνω στο οδόστρωμα μειώνοντας το πλάτος του σε έως μία λωρίδα για δύο κατευθύνσεις με ό,τι αυτό σημαίνει σε περίπτωση ανάγκης – και έχει συμβεί στο παρελθόν, με αδυναμία πρόσβασης ασθενοφόρου του ΕΚΑΒ σε κινδυνεύοντα άτομα.
Ένας ακόμα επιβαρρυντικός παράγοντας είναι η ελλιπής πληροφόρηση. Η πλειοψηφία των επισκεπτών φαίνεται να αγνοεί τον ειδικό χαρακτήρα της περιοχής, καθώς και το νομοθετικό πλαίσιο που τη διέπει. Ο Κανονισμός Λειτουργίας του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας παραβιάζεται συνεχώς, κυρίως λόγω παντελούς έλλειψης πληροφόρησης αλλά και αδυναμίας επιβολής του κανονισμού μέσω των αρμόδιων οργάνων. Το τάισμα των άγριων ζώων συνεχίζεται ανεξέλεγκτα, παρά τις προειδοποιητικές πινακίδες, ενώ αυξάνεται η διακίνηση σκύλων, δεμένων και μη, με τη γνωστή πρόσφατη κατάληξη της επίθεσης λύκου σε σκύλο. Η συλλογή φυτών και μανιταριών είναι επίσης ανεξέλεγκτη. Η έλλειψη ενημέρωσης των επισκεπτών και οι ασύμβατες με το οικοσύστημα συμπεριφορές τους, δημιουργούν κινδύνους, όχι μόνο για το οικοσύστημα αλλά και για τους ίδιους τους επισκέπτες.
Η κίνηση των οχημάτων είναι επίσης ένας παράγοντας που δημιουργεί κίνδυνο ατυχήματος, είτε με άλλο όχημα, είτε με περιπατητές και ποδηλάτες. Ειδικά στη Λεωφόρο Πάρνηθας, μετά το σταθμό βάσης του τελεφερίκ, ειδικά τις νυχτερινές ώρες, είναι συχνό το φαινόμενο οχημάτων που κινούνται με μεγάλη ταχύτητα και διενεργώντας αυτοσχέδιους αγώνες (κατά παράβαση των σχετικών ορίων που θέτει ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας), με ηχητικά συστήματα σε ένταση υπερβολικά υψηλή (κατά παράβαση του κανονισμού του Εθνικού Δρυμού), Δυστυχώς, οι παράνομες πρακτικές συμπληρώνονται και από μηχανοκίνητους αγώνες ή εκδηλώσεις που έχουν λάβει την άδεια των αρμόδιων αρχών (π.χ. ράλι αντίκα ή δοκιμές αυτοκινήτων από δημοσιογράφους). Πέραν του νομίμου χαρακτήρα των τελευταίων, η εντύπωση που δημιουργείται είναι ότι εντός του Δρυμού μπορεί να πραγματοποιηθεί σχεδόν οτιδήποτε, αρκεί κάποιος να το αιτηθεί (ή και όχι).
Στο ίδιο πλαίσιο, απολύτως ανεξέλεγκτη και αυξανόμενη είναι η κίνηση μηχανών (τύπου enduro) εντός του δασικού οδικού δικτύου, των μονοπατιών και των λιβαδιών σε όλο τον ορεινό όγκο της Πάρνηθας, ακόμα και εντός των ζωνών Α1, Α2. Η ανεξέλεγκτη αυτή δραστηριότητα προκαλεί όχληση στα είδη πανίδας και χλωρίδας, διάβρωση εδαφών και συγκρούσεις με τους πεζοπόρους και τους άλλους χρήστες του Δρυμού. Επιπλέον, δίνει την εντύπωση ότι όποιος διαθέτει τα κατάλληλα μέσα μπορεί ουσιαστικά να κινηθεί κατά βούληση.
Έχει παρατηρηθεί συχνά το φαινόμενο σπασμένων λουκέτων αλλά και των ίδιων των μπαρών απαγόρευσης, ειδικά στις περιοχές Διάσελο Κυράς, Κλημέντι, Μονή Ντάρδιζας, Αγία Παρασκευή Μπόρσι, Αυλώνα, σε συνδυασμό και με την κίνηση ιδιωτικών οχημάτων που κινούνται σε απαγορευμένες προς τούτο ζώνες, όπως για παράδειγμα το Σπήλαιο Πανός και η δασική οδός Αγία Παρασκευή Φυλής- Αυλώνα. Η ανεξέλεγκτη κίνηση οχημάτων ενισχύει την εντύπωση μιας περιοχής χωρίς ρυθμίσεις και περιορισμούς και ενδεχομένως ευνοεί παράνομες δραστηριότητες όπως η λαθροθηρία. Να σημειωθεί ότι η τοποθέτηση μπαρών στο Μετόχι πριν μερικά χρόνια, περιόρισε την ανεξέλεγκτη πρόσβαση, αλλά επιπλέον και τον κίνδυνο πυρκαγιών από τις δεκάδες φορητές εστίες ψησίματος επισκεπτών της περιοχής, ειδικά κατά τις επίσημες αργίες.
Όλα τα παραπάνω γεγονότα σύμφωνα με τον ΕΔΑΣΑ δε συνάδουν με μια προστατευόμενη περιοχή, βάσει της εθνικής και ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, αλλά με ένα αστικό πάρκο όπου επιπροσθέτως δεν υπάρχει και δεν επιβάλλεται κανένας κανόνας. Αν και οι εθελοντές δασοπυροσβέστες συχνά πραγματοποιούν ευγενικές συστάσεις σε επισκέπτες που – εν γνώσει τους ή όχι – παραβιάζουν τον Κανονισμό Λειτουργίας του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, δεν έχουν σύμφωνα με το νόμο οποιαδήποτε παραπάνω δυνατότητα παρέμβασης.
Όσον αφορά τα απαραίτητα μέτρα, ο ΕΔΑΣΑ προτείνει: “Θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια να καταρτιστεί μια συγκεκριμένη μελέτη επισκεψιμότητας, η οποία θα καταγράψει τα ανωτέρω προβλήματα με επιστημονικό και επίσημο τρόπο και θα προτείνει έργα, δομές και δράσεις προκειμένου οι πολίτες της πρωτεύουσας να απολαμβάνουν τον Εθνικό Δρυμό, αλλά με συνθήκες ασφάλειας για τους ίδιους, τους υπόλοιπους επισκέπτες αλλά και με κύριο κριτήριο την περιβαλλοντική προστασία της περιοχής. Στα πλαίσια της ανωτέρω μελέτης, απαραίτητο είναι να εκτιμηθεί και η τουριστική φέρουσα ικανότητα του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας και να εξεταστούν μέτρα διαχείρισης οχημάτων και επισκεπτών που να την τηρούν”,
Κατά την άποψή μας θα πρέπει να ληφθούν επειγόντως μέτρα για την ενημέρωση των επισκεπτών. Σε σύντομο χρονικό διάστημα αυτά τα πρώτα μέτρα θα πρέπει να αντικατασταθούν από μια ολοκληρωμένη στρατηγική ενημέρωσης και φύλαξης, με επιμονή και υπομονή, που θα είναι ικανή να αποδώσει καρπούς. Οι επισκέπτες πρέπει να γνωρίζουν την αξία, τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες του χώρου που επισκέπτονται, καθώς και τις δικές τους υποχρεώσεις. Αρμόδιο προσωπικό θα πρέπει να περιπολεί την περιοχή διαρκώς, συστηματικά και βάσει των αναγκών και σχετικού ειδικού σχεδίου φύλαξης και να προβαίνει σε ενημέρωση, συστάσεις ή όποια άλλη ενέργεια απαιτείται.
Παράλληλα, θα πρέπει να ξεκινήσουν έλεγχοι και η επιβολή κυρώσεων στους παραβάτες του ΚΟΚ καθώς και τους παραβάτες της δασικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Θα πρέπει να υπάρξει παρουσία της Τροχαίας αλλά και προσωπικού του ΟΦΥΠΕΚΑ/ΜΔΠΠ και του Δασαρχείου, ειδικά κατά τις ημέρες και ώρες υψηλής επισκεψιμότητας αλλά και τις νυχτερινές ώρες, για τον περιορισμό των φαινομένων που αναφέρθηκαν προηγουμένως.
Ο Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας έχει πρακτικά μία ελεύθερη είσοδο από τη θέση Μετόχι. Θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα επαναλειτουργίας ελέγχου της πρόσβασης στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας, με ενεργοποίηση του σταθμού ελέγχου στο Μετόχι. Ο σταθμός αυτός θα μπορεί να λειτουργήσει ως σταθμός ενημέρωσης αλλά και ως ένδειξη ότι ο χώρος στον οποίο εισέρχονται οι επισκέπτες δεν είναι ένας απλός δασικός χώρος αλλά μια προστατευόμενη περιοχή που χωρίζεται σε ζώνες προστασίας, με κανόνες και υποχρεώσεις. Και αυτό θα πρέπει να γίνει από το ένστολο προσωπικό της Δασικής Υπηρεσίας που διαθέτει και τις απαραίτητες προανακριτικές και κατασταλτικές αρμοδιότητες”.
