Περισσότερους από εννέα εκατομμύρια τόνους ηλεκτρονικών αποβλήτων παράγει κάθε χρόνο η ΕΕ, σύμφωνα με απάντηση του Ευρωπαίου Επιτρόπου Περιβάλλοντος κ. Ποτότσνικ προς τον Ευρωβουλευτή της ΝΔ, Καθηγητή Ιωάννη Α. Τσουκαλά.
Ο κ. Τσουκαλάς, με ερώτησή του προς την Ευρ. Επιτροπή, ζήτησε στοιχεία για την εφαρμογή της σχετικής κοινοτικής οδηγίας για τα ηλεκτρονικά απόβλητα, καθώς και την ανάληψη περαιτέρω πρωτοβουλιών για την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων ανταλλακτικών και πολύτιμων πρώτων υλών από αυτά.
Σύμφωνα με τον κ. Ποτότσνικ, «η Σουηδία (14 kg) και η Δανία (11 kg) δήλωσαν τα υψηλότερα κατά κεφαλή ποσοστά συγκέντρωσης ηλεκτρονικών αποβλήτων». Βάσει στοιχείων έκθεσης που παρουσίασε, υπολογίζεται ότι μόνο το ένα τρίτο (33%) των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων αντιμετωπίζεται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοιεσία, ενώ το υπόλοιπο καταλήγει σε χωματερές ή διαχειρίζεται με μη κατάλληλους τρόπους. Το παράνομο εμπόριο αποβλήτων προς χώρες εκτός της ΕΕ είναι ακόμη διαδεδομένο.
Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, η Ελλάδα εκτιμάται ότι είχε πάνω από 150.000 τόνους ηλεκτρονικών αποβλήτων εντός του 2010. Στην Ελλάδα συγκεντρώνονται μόνο 4,2 kg ηλεκτρονικών αποβλήτων κατά κεφαλή, την ίδια ώρα που σε κάθε άτομο αντιστοιχούν 18,7 kg ηλεκτρονικών αποβλήτων. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρ. Επιτροπής, κάθε χρόνο στην Ελλάδα πωλούνται περισσότερα από 1,2 εκατομμύρια μεγάλες ηλεκτρικές συσκευές (ψυγεία, πλυντήρια, φούρνοι κλπ), ενώ το βάρος του νέου ηλεκτρονικού εξοπλισμού (υπολογιστές, οθόνες, εκτυπωτές κλπ) που κυκλοφόρησε στην Ελληνική αγορά το 2007 ξεπερνά τους 12.000 τόνους.
Απαντώντας σε ερώτημα του κου Τσουκαλά σχετικά με περιπτώσεις παράνομης μεταφοράς τοξικών ηλεκτρονικών αποβλήτων σε χώρες του τρίτου κόσμου, ο Ευρωπαίος Επίτροπος δήλωσε ότι «η ανησυχία για τον υψηλό αριθμό περιπτώσεων παράνομων φορτίων αποβλήτων εντείνεται συνεχώς. Στο διάστημα 2006-2009, στα περισσότερα κράτη μέλη πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις με σκοπό την επίτευξη μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης και την ανταλλαγή πληροφοριών, με την υποστήριξη της Επιτροπής. Στο πλαίσιο αυτό, διαπιστώθηκε ότι η απουσία επιθεωρήσεων και επιτόπιων ελέγχων αποτελούσε επιβαρυντικό παράγοντα».
«Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, η Επιτροπή στήριξε σειρά συντονισμένων επιθεωρήσεων, δειγματοληπτικών ελέγχων και ελέγχων των φορτίων αποβλήτων στα κράτη μέλη, σε συνεργασία με το IMPEL (Δίκτυο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εφαρμογή και την επιβολή του περιβαλλοντικού δικαίου). Διενεργήθηκαν πάνω από 10.000 επιθεωρήσεις μεταφοράς και πολλές εκατοντάδες επιθεωρήσεις εταιρειών. Σε ποσοστό περίπου 19% των περιπτώσεων οι οποίες αφορούσαν μεταφορές αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων WEEE, οι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι τα φορτία ήταν παράνομα. Στις περισσότερες περιπτώσεις επρόκειτο για παράνομες εξαγωγές από την ΕΕ προς χώρες της Αφρικής και της Ασίας κατά παράβαση της απαγόρευσης εξαγωγής επικίνδυνων αποβλήτων ή κατά παραβίαση των απαιτήσεων πληροφόρησης για εξαγωγές «πράσινων», μη επικίνδυνων αποβλήτων».
Σχετικά με την δυνατότητα ανάκτησης πολύτιμων μετάλλων από τα ηλεκτρονικά απόβλητα, ο Επίτροπος δήλωσε ότι «προκειμένου να αυξηθούν η ανάκτηση πολύτιμων πρώτων υλών και το ποσοστό των ηλεκτρονικών αποβλήτων που έχει προετοιμαστεί για επαναχρησιμοποίηση, η Επιτροπή πρότεινε τον Δεκέμβριο 2008 αναδιατύπωση της σχετικής οδηγίας. Προτάθηκε νέος στόχος συγκέντρωσης, επιδιώκοντας να συγκεντρωθεί τουλάχιστον το 85% των ηλεκτρονικών αποβλήτων που δημιουργούνται σε κάθε κράτος μέλος». Σύμφωνα με τον κ. Ποτότσνικ, η Επιτροπή έχει επίσης προτείνει τις πρώτες ύλες ως θέμα για μια μελλοντική Σύμπραξη Καινοτομίας, με στόχο την πρόοδο στις τεχνολογίες ανάκτησης πολύτιμων ουσιών από ηλεκτρονικά απόβλητα.
Σχολιάζοντας την απάντηση του Επιτρόπου Περιβάλλοντος, ο κ. Τσουκαλάς δήλωσε: «τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού είναι η κατηγορία αποβλήτων που αυξάνεται με την μεγαλύτερη ταχύτητα παγκοσμίως. Η ΕΕ οφείλει να επιτύχει καλύτερες επιδόσεις στη συγκέντρωση και αξιοποίηση των ηλεκτρονικών αποβλήτων και φυσικά, να εξαλείψει τις παράνομες εξαγωγές τους σε χώρες του τρίτου κόσμου, όπου τα πολλές φορές επικίνδυνα και τοξικά απόβλητα ανακυκλώνονται κάτω από μηδενικές συνθήκες ασφαλείας. Όλοι οι ειδικοί συμφωνούν ότι το εύκολο μέρος εφαρμογής της οδηγίας, δηλαδή η επίτευξη του στόχου συγκέντρωσης 4 kg ηλεκτρονικών αποβλήτων κατά κεφαλή, δεν αρκεί και ότι θα πρέπει να δοθεί πολύ μεγαλύτερη έμφαση και ισχυρότερα κίνητρα για την πραγματική ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση των πολύτιμων ουσιών που περιέχονται στα ηλεκτρονικά απόβλητα, καθώς και η αδρανοποίηση της επικινδυνότητάς τους»
