Του ΜΙΧΑΛΗ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥ
Το πέρασμα του Βαρδή Βαρδινογιάννη στην αιωνιότητα αφήνει ένα ανεξίτηλο στίγμα στην επιχειρηματική και οικονομική πορεία της Ελλάδας.
Σε μια πορεία δεκαετιών, που ξεκίνησε από χαμηλά και έφτασε ως τη δημιουργία μιας «αυτοκρατορίας» πολλών δισεκατομμυρίων για τον αυτοδημιούργητο μεγιστάνα των πετρελαίων και του εφοπλισμού. Μια διαδρομή η οποία συνοδεύθηκε από πλήθος σημαντικών γεγονότων, πολλούς μεγάλους σταθμούς και κληροδοτεί μια πολύτιμη παρακαταθήκη στις νεότερες γενιές της οικογένειάς του.
Ενας από τους ισχυρότερους επιχειρηματίες της χώρας, αλλά και παράγοντες της ελληνικής οικονομίας έφυγε από τη ζωή στα 91 του χρόνια, «χτίζοντας» τον δικό του μύθο από τα 60s και έχοντας ηγηθεί της δημιουργίας ενός παντοδύναμου διεθνή ενεργειακού ομίλου: της Motor Oil, με κύκλους εργασιών δισεκατομμυρίων (που έφτασαν στα 16,63 δισ. το 2022) και χιλιάδες εργαζομένους, η οποία αποτελεί σαφώς το «πολυτιμότερο πετράδι του στέμματος» για τον πατριάρχη της.
Η ιστορία άρχισε να γράφεται για τη Motor Oil το μακρινό 1970, όταν μαζί με τον αδελφό του Νίκο εγκαινίασαν το διυλιστήριό της στους Aγίους Θεοδώρους, προτού ακολουθήσει μια «χρυσή» πορεία δεκαετιών.
Αν και άρχισε με έναν μισθό 2.500 δραχμών από το Πολεμικό Ναυτικό την κοινή ζωή του με τη Μαριάννα Βαρδινογιάννη, στις αρχές των 60s, έγινε μεγιστάνας του πετρελαίου και εφοπλιστής, με περιουσία που υπολογίζεται σε 2,3 δισ. δολ. από το «Forbes» την ημέρα του θανάτου του.
Η επιχειρηματική «αυτοκρατορία» του ομίλου Βαρδινογιάννη, του οποίου ο ίδιος ηγήθηκε μέχρι το τέλος της ζωής του, επεκτάθηκε σε ένα ευρύ φάσμα, πέρα από την αγορά των καυσίμων, στη ναυτιλία, στην ενέργεια, στον τραπεζικό κλάδο, στα ξενοδοχεία, στην τεχνολογία, στα ΜΜΕ (με τηλεοπτικά κανάλια και εφημερίδες) κ.ά. και φυσικά στο ποδόσφαιρο, όπου η οικογένειά του διατήρησε στην κατοχή της το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών της ΠΑΕ Παναθηναϊκός από την πρώτη μέρα που το άθλημα πέρασε στην εποχή του επαγγελματισμού (1979) έως το 2008, επί πολυμετοχικότητας, και στη συνέχεια ενός σημαντικού ποσοστού έως το 2012.
Με «ναυαρχίδα» πάντα τη Motor Oil, οι δραστηριότητες και οι συμμετοχές των μελών της οικογένειας Βαρδινογιάννη περιλαμβάνουν, διαχρονικά, σειρά ομίλων μεγάλου μεγέθους στους κλάδους τους και 92 συνολικά εταιριών υπό την «ομπρέλα» της, όπως οι Τράπεζα Πειραιώς, Optima bank, Xios Bank, Vegas Oil and Gas (Αίγυπτος), Avin Oil, Star Channel, Alpha TV, NJV Athens Plaza, Ελλάκτωρ, οι εταιρίες πληροφορικής και κυβερνοασφάλειας, αντίστοιχα, των γιων του Βαρδή Βαρδινογιάννη, η Real Consulting του Νίκου Β. Βαρδινογιάννη και η νεοϊδρυθείσα ThreaScene, με επενδυτή το family office του Γιάννη Β. Βαρδινογιάννη, νυν επικεφαλής της Motor Oil, αλλά και οι AVE Group of Companies, Odeon, ΑΝΕΚ Lines κ.ά.
ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης χαρακτηρίστηκε ως ένας οραματιστής επιχειρηματίας, ηγέτης και άνθρωπος των μεγάλων deals. Το 1972, μετά την αποστρατεία του και τον αιφνίδιο θάνατο του αδελφού του Νίκο, τον διαδέχθηκε στη διοίκηση της Motor Oil, την οποία «γιγάντωσε» με σειρά από κινήσεις και από συμφωνίες παγκόσμιου ενδιαφέροντος, με βάση την Ελλάδα.
Η σκυτάλη έχει παραδοθεί στον πρωτότοκο γιο του, Γιάννη Β. Βαρδινογιάννη, που συνεχίζει να προσθέτει νέα κεφάλαια στο μεγάλο βιβλίο αυτής της μακράς επιχειρηματικής ιστορίας της οικογένειάς του.
«Με σταθερά βήματα, στιβαρές επιχειρηματικές αποφάσεις και προσήλωση στον στόχο οδήγησε στην κορυφή σε διεθνές επίπεδο. Με όραμα, εργατικότητα, μεθοδικότητα και σκληρούς αγώνες μετέτρεψε το μικρό διυλιστήριο λιπαντικών στους Αγίους Θεοδώρους στο σημερινό ενεργειακό όμιλο διεθνούς βεληνεκούς: τη Motor Oil, τη ναυαρχίδα του Ομίλου Βαρδινογιάννη» αναφέρουν πηγές κοντά στην οικογένεια και προσθέτουν: «Κράτησε με στιβαρότητα και βαθιά αίσθηση ευθύνης το τιμόνι του ομίλου για 52 ολόκληρα χρόνια: μισό αιώνα στήριξης της εθνικής οικονομίας της χώρας, μέσω εξαγωγών, χιλιάδων θέσεων εργασίας, επενδύσεων αλλά και ενεργειακής σταθερότητας».
Χρονιά-ορόσημο ήταν το 1996, όταν επιτεύχθηκε η στρατηγική συμφωνία με τον σαουδαραβικό κολοσσό Saudi Aramco, που απέκτησε το 50% της Motor Oil, και το 2005 εξαγοράστηκε πάλι από την οικογένεια Βαρδινογιάννη. Κινήσεις οι οποίες «απογείωσαν» τον ελληνικό όμιλο και τον έβαλαν στον παγκόσμιο «χάρτη» της αγοράς των καυσίμων και στη συνέχεια και της ενέργειας.
Μόνο το άνοιγμα στην πράσινη ενέργεια σηματοδότησε την υλοποίηση ενός επενδυτικού πλάνου συνολικής αξίας 4 δισ. ευρώ, με είσοδο και στον κλάδο των ΑΠΕ, με μια σειρά περίπου 60 εξαγορών.
Από τις κινήσεις που ξεχωρίζουν για τον Ομιλο Motor Oil θεωρείται και το joint venture με τη ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ για τη μεγάλη επένδυση 375 εκατ. ευρώ της κατασκευής υπερσύγχρονης ηλεκτροπαραγωγικής μονάδας με καύσιμο το φυσικό αέριο, ισχύος 877 MW, στην Κομοτηνή και παράλληλα τρέχει το project του FSRU της θυγατρικής Διώρυγα Gas, στους Αγίους Θεοδώρους, που αναμένεται να καταστεί μια νέα πύλη εισόδου του φυσικού αερίου στη Ν. Ελλάδα.
Φέτος, επίσης, ολοκληρώθηκε η εξαγορά του 94,44% της Ηλέκτωρ από τη Motor Oil αντί 114,73 εκατ. ευρώ και σε συνδυασμό με την απόκτηση της Thalis φέρνει ισχυρές προοπτικές και για την παρουσία του ομίλου στον τομέα της διαχείρισης και της ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων.
Η ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΠΑΝΤΩΝ
Ο πρώτος από αυτούς τους σταθμούς υπήρξε η ίδρυση της «ΣΕΚΑ Σταθμός Εφοδιασμού Πλοίων διά Καυσίμων, Καπνικών και Αλκοολούχων Ειδών» το καλοκαίρι του 1961, με αντικείμενο τη λειτουργία ενός σταθμού ανεφοδιασμού ναυτιλιακών καυσίμων για διερχόμενα πλοία από στη περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου, μέσω κοινοπραξίας με τη Mobil Corporation και τον Αριστοτέλη Ωνάση.
Το 1966 η ΣΕΚΑ ολοκλήρωσε την κατασκευή εγκατάστασης δεξαμενών επί της νησίδας Αγ. Παύλος και ο σταθμός χρησίμευε, μεταξύ άλλων, σε πλοία που έρχονταν από το κανάλι του Σουέζ για την προμήθεια καυσίμων και εφοδίων, ενώ αργότερα η εταιρία επέκτεινε τις υπηρεσίες εφοδιασμού καυσίμων και στον Πειραιά, με τη λειτουργία του διυλιστηρίου της Motor Oil στους Αγ. Θεοδώρους. Πλέον, διοικείται από τα παιδιά του Νίκου Βαρδινογιάννη και διεκδικεί βασική θέση στην αγορά ανεφοδιασμού της Μεσογείου.
Η εξορία, τα ιδανικά, το κοινωνικό και ανθρωπιστικό έργο
Ο Βαρδής Ι. Βαρδινογιάννης γεννήθηκε το 1933 στην Επισκοπή Ρεθύμνου, καταγόταν από ηρωική οικογένεια των Σφακίων, απόγονος του Ιωάννου Βαρδινογιάννη, αρχηγού της κρητικής εξέγερσης κατά των Οθωμανών και ήταν το πέμπτο παιδί του Ιωάννη και της Χρυσής Βαρδινογιάννη, όπως αναφέρεται στην επίσημη βιογραφία του.
Αποφοίτησε από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και σταδιοδρόμησε ως αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, υπηρετώντας την πατρίδα με πίστη, αγάπη και αφοσίωση. Λόγω της βαθιάς του δημοκρατικής συνείδησης, σύμφωνα με τα καταγεγραμμένα ιστορικά στοιχεία, το δικτατορικό καθεστώς τον οδήγησε σε αναγκαστική αποστρατεία και τον εξόρισε στην Αμοργό. Αργότερα η ελληνική Πολιτεία τίμησε τη δράση του και του απένειμε τον τίτλο του επίτιμου ναυάρχου.
Γνήσιος Κρητικός, πάντα σεμνός, δωρικός, αυθεντικός, δεν ξέχασε ποτέ τον τόπο του και τους συμπατριώτες του, προσφέροντας ένα μεγάλο έργο ευεργεσίας στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κρήτη.
Παντρεμένος με τη Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη απέκτησαν πέντε παιδιά – τον Γιάννη, τη Χριστιάννα, τον Γιώργο, τον Νίκο και τη Βαρδιάννα. Η οικογένειά τους μεγάλωσε με 13 εγγόνια και τρία δισέγγονα. Μαζί Βαρδής και Μαριάννα πρόσφεραν ένα τεράστιο κοινωνικό και ανθρωπιστικό έργο στην Ελλάδα και διεθνώς.
Στο βιογραφικό του Βαρδή Ι. Βαρδινογιάννη τονίζεται επιπλέον: «Στην καρδιά του ήταν πάντοτε βαθιά χαραγμένα τα ιδανικά του: οικογένεια, ναυτικό, Κρήτη, πατρίδα. Με υψηλό αίσθημα ευθύνης και καθήκοντος, αποτέλεσε τον πατριάρχη της οικογένειας και ζωντανό σύμβολο επιχειρηματικότητας. Αληθινός πατριώτης, στις δύσκολες στιγμές της πατρίδας ήταν πάντα παρών. Με βαθιά δημοκρατική συνείδηση, πίστευε πάντοτε στην εθνική ενότητα για να πάει η χώρα μπροστά. Γαλούχησε τη νέα γενιά με το ήθος και τις αταλάντευτες αρχές της ζωής του, αφήνοντας μια σπουδαία παρακαταθήκη».
Από τη συνεργασία με τον Ωνάση, στη φιλία με την οικογένεια Κένεντι
Μέσα από την πολυετή και πολυσχιδή επιχειρηματική του δράση ο Βαρδής Βαρδινογιάννης ανέπτυξε σχέσεις με άλλα σημαίνοντα πρόσωπα του διεθνούς επιχειρηματικού και πολιτικού κόσμου. Απόρροια, αυτό, της προσωπικής επιρροής του και της προσπάθειάς του να προβάλλει την Ελλάδα και τον πολιτισμό της σε κάθε ευκαιρία, ως ένα από τα πιο βαριά επιχειρηματικά ονόματα, από τους πιο ισχυρούς ναυτιλιακούς παράγοντες σε παγκόσμια κλίμακα.
Δύο χαρακτηριστικά γεγονότα μιας ιστορίας δεκαετιών ήταν η ισχυρή φιλία του με την οικογένεια Κένεντι και νωρίτερα η συνεργασία του με τον Αριστοτέλη Ωνάση στα 60s μέσω της ΣΕΚΑ.
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης και η αγαπημένη σύζυγός του, Μαριάννα, την οποία έχασε το 2023, υπήρξαν μεταξύ των ιδρυτών του συμβουλίου ηγετών του Ρόμπερτ Κένεντι μαζί με τον Μπιλ Κλίντον και άλλους παγκόσμιους ηγέτες. Οι εορτασμοί για τον γάμο της Ρόρι Κένεντι, κόρης του Ρόμπερτ και της Εθελ Κένεντι, με τον Μαρκ Μπέιλι έγιναν μάλιστα στην έπαυλή του στην Εκάλη. Επίσης, ο γάμος της μεγαλύτερης αδερφής της Ρόρι, Κόρτνεϊ Κένεντι, με τον Ιρλανδό Πολ Χιλ, το 1993, γιορτάστηκε στο πολυτελές γιοτ «Varmar» του Βαρδινογιάννη.
Η ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ
Η τρομοκρατική επίθεση της 17Ν το πρωινό της 20ής Νοεμβρίου του 1990, σε ένα καρτέρι στην πλατεία Διλβόη, της Νέας Ερυθραίας, με στόχο τη δολοφονία του Βαρδή Βαρδινογιάννη, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής του Ελληνα μεγιστάνα.
Οι τρεις ρουκέτες που εκτοξεύτηκαν και το παγιδευμένο αυτοκίνητο δεν κατάφεραν, ευτυχώς, να «νικήσουν» την ισχυρή θωράκιση της Mercedes, στην οποία επέβαινε.
Ο ίδιος αντιμετώπισε με φοβερή ψυχραιμία ό,τι συνέβη. «Μας την πέσανε» λέγεται ότι ήταν οι πρώτες του κουβέντες, όταν πετάχτηκε από την πολυτελή λιμουζίνα για να μεταβεί σε κοντινό περίπτερο για να τηλεφωνήσει στον αδελφό του Γιώργο Βαρδινογιάννη. Σε λίγα λεπτά εμφανίζεται άλλη μια Mercedes και ο Βαρδής Βαρδινογιάννης επιβιβάζεται στη θέση του συνοδηγού χωρίς να πει κάτι άλλο, με κατεύθυνση προς το κέντρο της Αθήνας.
«Σούταρε πέναλτι ο Σαραβάκος και βρήκε το δοκάρι» ήταν άλλη μία φράση που του αποδόθηκε λίγο αργότερα σε συνομιλία του με τον στενό φίλο του Αντώνη Λιβάνη, τότε διευθυντή του πολιτικού γραφείου του Ανδρέα Παπανδρέου.
Ως μάρτυρας στη δίκη της τρομοκρατικής οργάνωσης είπε το περίφημο «είσαστε τυχεροί που είσαστε εδώ και δεν σας εντόπισα νωρίτερα…», αναφερόμενος στην έρευνα που άρχισε εκείνο τον καιρό με εντολή του ιδίου, εξαπολύοντας ταυτόχρονα δριμύ «κατηγορώ» κατά των μελών της.
Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ της εποχής, τον έσωσε τότε η προνοητικότητά του να λάβει σοβαρά υπόψη του τις απειλές σε βάρος του και να πάρει τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας, παραγγέλνοντας τις Mercedes με βάση τις προδιαγραφές τις οποίες είχε λάβει από τις αντιτρομοκρατικές υπηρεσίες της Γαλλίας και της Αγγλίας.
Η ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ
Γνωστός για την αντιδικτατορική δράση του, αλλά και για την πατρική σχέση του με τους εργαζομένους της Motor Oil, είχε πάντα την πόρτα του ανοιχτή για όλους, επιβλητικός, μα και οικείος, πάντα αρωγός σε κάθε ανάγκη. «Να νοιάζεστε για τον διπλανό σας» ήταν τα λόγια που πάντοτε επαναλάμβανε. Μια σχέση που επιβεβαίωσε το ιδιαίτερα συγκινητικό ύφος της ανακοίνωσης των εργαζομένων της Motor Oil.
«Με βαθύτατη θλίψη αποχαιρετούμε τον σπουδαίο Ελληνα, μεγάλο πατριώτη και εθνικό ευεργέτη Βαρδή Ι. Βαρδινογιάννη» ανέφερε σε ανακοίνωσή του το Ιδρυμα Μαριάννα Βαρδινογιάννη, έπειτα από τη θλιβερή είδηση του θανάτου του, ανάμεσα σε άλλα, καταλήγοντας με τη φράση «θα είμαστε αιώνια ευγνώμονες».
Με συνοδοιπόρο την αγαπημένη του σύζυγο Μαριάννα, προσέφεραν πολύτιμο έργο στην παγκόσμια κοινότητα, με κορωνίδα τη δημιουργία της πρώτης Ογκολογικής Μονάδας Παίδων στην Ελλάδα.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 15/11/2024)