Η ελληνική εταιρία που κοιτάζει στα μάτια τις πολυεθνικές- η ιστορία και η κουλτούρα της
Για μερικές εταιρίες, τα πάντα είναι ζήτημα… DNA. Στη βιομηχανία Γιώτης, την οποία ο Ιωάννης Γιώτης ίδρυσε και γιγάντωσε το 1930, αμέσως μετά το κραχ του ’29 και την εποχή του Μεσοπολέμου, υπάρχει το DNA του survivor στις πιο δύσκολες εποχές. Ένα DNA το οποίο διατήρησαν αναλλοίωτο τα παιδιά του, Χρήστος και Αθανάσιος και, όπως αποδεικνύεται, κληροδότησαν στα παιδιά τους. Κάπως έτσι, η Γιώτης κατάφερε όχι μόνο να επιβιώσει στην εποχή της μεγάλης κρίσης στην Ελλάδα, αλλά και να μεγαλώσει, κοιτάζοντας στα μάτια τις πολυεθνικές που ήρθαν για να «ελέγξουν» τα παιδιά.
Μετά από τον θάνατο του Χρήστου Γιώτη, που ήταν επικεφαλής της εταιρίας, το 2006, η χήρα του, Πόλυ, σήκωσε στους ώμους της το τεράστιο βάρος της καθοδήγησης της νέας γενιάς. Ο γιος της, Γιάννης –σήμερα πρόεδρος- και ο ανιψιός της, επίσης Γιάννης (γιος του Αθανάσιου Γιώτη, σήμερα αντιπρόεδρος) σε κλίμα απόλυτης σύμπνοιας και συνεννόησης, συνεχίζουν αυτό το έργο. Βέβαια, αυτό το βάρος που σήκωσε –και σηκώνει- η Πόλυ Γιώτη δεν ήταν άγνωστο γι’ αυτή. Η Κύπρια –από τη Λεμεσό και πρόσφατα κάτοχος του Βραβείου για τους Κυπρίους που διέπρεψαν στο εξωτερικό- γόνος των οικογενειών Παντελίδη (της ομώνυμης ποτοποιϊας) και του Προξένου της Ισπανίας, Λεωνίδα Παπαδόπουλου, μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον όπου όλοι γύρω της συζήταγαν και έκαναν business.
Με «όπλο» και τη μόρφωσή της (μετά από την αποφοίτησή της από το Αθηναϊδειο Γυμνάσιο Θηλέων της Λεμεσού, σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Καποδιστριακό Αθηνών και τελειοποίησε τα γαλλικά και τα ιταλικά της), είχε ήδη αναπτύξει μεγάλη δραστηριότητα στην εταιρία, στους τομείς της επικοινωνίας και της δημιουργίας νέων προϊόντων.
Έτσι, στα δύσκολα χρόνια της κρίσης, με την καθοδήγησή της, η Γιώτης δεν υπέκυψε στις «σειρήνες», όπως έγινε με άλλες εταιρίες του ευρύτερου κλάδου τροφίμων, να «παραδοθεί» στους ξένους ομίλους, φοβούμενη τον ανταγωνισμό των πολυεθνικών. Όχι τυχαία, όσες προτάσεις εξαγοράς της έγιναν, απορρίφθηκαν, ενώ η εταιρία επένδυε στην Ελλάδα, έμενε σε αυτή, ανέπτυσσε την εξωστρέφειά της και είχε ανοιχτά τα μάτια της για εξαγορές. Με αυτό τον τρόπο, αλλά και με το αβαντάζ ότι ήταν η πρώτη εταιρία που λάνσαρε βρεφικά προϊόντα στην Ελλάδα, κατόρθωσε να υπερκεράσει τον πολυεθνικό ανταγωνισμό και να κατέχει την πρώτη θέση σε μερίδια αγοράς, σε βασικές κατηγορίες προϊόντων όπως είναι η Φαρίνα, τα επιδόρπια (π.χ. άνθος αραβοσίτου, κρέμα καραμελέ, φρουϊ ζελέ), σε προϊόντα μαγειρικής (π.χ. μπεσαμέλ, κορν φλαουρ, μαγιά), σε ροφήματα (π.χ. ρόφημα σοκολάτας, κακάο), σε προϊόντα ψυγείου. Και παράλληλα, να κατέχει τη δεύτερη και την τρίτη θέση στις άλλες κατηγορίες που δραστηριοποιείται.
Η μητρότητα
Εδώ και μερικές μερικές εβδομάδες, στα κεντρικά γραφεία της Γιώτης, στο Περιστέρι, τα χαμόγελα περισσεύουν. Θα περίμενε κανείς ότι τα χαμόγελα αφορούν οικονομικά αποτελέσματα, πωλήσεις, ή επιχειρηματικές κινήσεις, όμως ο λόγος για τα χαμόγελα είναι… γεννητούρια: Τρία υγιέστατα μωρά, τα οποία ήρθαν στο κόσμο στον Άγιο Νικόλαο και το Μικρό Χωριό, στο Καρπενήσι Ευρυτανίας και το χωριό Καταρράκτης, στα Κεντρικά Τζουμέρκα Άρτας. Τι σχέση έχουν αυτά τα μωρά με την εταιρία;
Για μια εταιρία που ασχολείται με βρεφικά προϊόντα και έχει χτίσει «βαρύ» όνομα, κοντά έναν αιώνα τώρα, η μητρότητα είναι πάντα ιερή. Ιδιαίτερα όταν στην οικογένεια που ελέγχει την εταιρία, η μητέρα του προέδρου, Ιωάννη Γιώτη, Πόλυ, χαράζει την κατεύθυνση με γνώμονα την προστασία της κάθε μητέρας, του κάθε μωρού, της κάθε οικογένειας. Ως γυναίκα με γιγαντιαία, αλλά «αθόρυβη» κοινωνική και φιλανθρωπική δράση, η Πόλυ Γιώτη δεν θα μπορούσε παρά να είναι ο «ιθύνων νους» της πρωτοβουλίας της εταιρίας, σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς, να «υιοθετήσει» για 4 χρόνια, 86 απομακρυσμένα χωριά της Ελλάδας, τα οποία ανήκουν στις Περιφέρειες της Στερεάς Ελλάδας και της Ηπείρου (από τον Καταρράκτη στα Τζουμέρκα είναι και η καταγωγή της οικογένειας).
Τα τρία παραπάνω μωρά, ήταν τα πρώτα που γεννήθηκαν στο πλαίσιο αυτής της «υιοθεσίας» από τη Γιώτης, η οποία καλύπτει όλα τα έξοδα παρακολούθησης της εγκυμοσύνης τους, τις εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου και του τοκετού, τα έξοδα μεταφοράς και φιλοξενίας τους, τη διατροφή των μωρών, τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής τους. Είναι ένας τρόπος για να στηρίξει, η Πόλυ Γιώτη, αυτό που «φωνάζει», οτι πρέπει να ενθαρρυνθούν οι γυναίκες των λιγότερο προνομιούχων περιοχών και οικογενειών της χώρας, να κάνουν παιδί.
Γιατί, για την Πόλυ Γιώτη, το δικό της «λιθαράκι» στην αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας της χώρας, δεν είναι μόνο τα δύο παιδιά που απέκτησε με τον Χρήστο Γιώτη (τον οποίο έχασε το 2006, σε ηλικία 76 ετών), την Έλενα και τον Γιάννη -σήμερα πρόεδρο της εταιρίας- ούτε και τα τέσσερα εγγόνια. Η ισχυρή κυρία της μεγαλύτερης εταιρίας βρεφικών προϊόντων της χώρας, δεν αρκείται στο να είναι «απλά» μητέρα των παιδιών της, επιτυχημένη επιχειρηματίας, φιλάνθρωπος. Θέλει να είναι και -πράξει- μητέρα στις μητέρες της Ελλάδας. Θέλει να μεγαλώνει «γερά παιδιά, από κούνια», όπως ήταν και το σλόγκαν της εταιρίας στα 80s -90s.
Η γέννηση
Σήμερα, βέβαια, η Γιώτης δεν είναι μόνο η «Φαρίν Λακτέ» και τα βρεφικά προϊόντα. Έχει μεταμορφωθεί σε έναν γιγαντιαίο όμιλο τροφίμων, που παράγει περισσότερους από 300 κωδικούς προϊόντων, με παραγωγή επιδορπίων, σοκολατοειδών, ροφημάτων, αλεύρων, πρώτων υλών και βοηθητικών πρώτων υλών για ζαχαροπλαστική και μαγειρική, μεταξύ άλλων.
Όμως, όσο και αν μεγάλωσε σε αυτά τα 90 χρόνια που λειτουργεί, κράτησε τις βασικές αρχές που έδωσαν οι ιδρυτές της και προσπαθεί να τις επεκτείνει. Rewind στην εποχή του Μεσοπολέμου. Δύσκολη εποχή. Στο χωριό Καταρράκτης, στα Τζουμέρκα της Άρτας, ο 25χρονος γόνος αστικής οικογένειας της περιοχής, Ιωάννης Γιώτης, έχει παντρευτεί τη Μαρία. Κάνοντας τα πρώτα βήματα της ζωής τους και αναζητώντας τον προσανατολισμό τους, προβληματίζονται για το γεγονός ότι η παιδική θνησιμότητα στη χώρα ήταν σε κορυφαία επίπεδα.
Σχεδόν, δεν υπήρχε οικογένεια στη χώρα που να μη χάνει νεογέννητο, λόγω της έλλειψης τροφής και άρα της κακής διατροφής στα μωρά που προκαλούσε θανατηφόρες δυσεντερίες και άλλες ασθένειες.
Το ζευγάρι των Ηπειρωτών σκέφτεται να δραστηριοποιηθεί επαγγελματικά σε έναν τομέα που θα λύσει αυτό το πρόβλημα, της παιδικής θνησιμότητας. Ο Ιωάννης Γιώτης ταξιδεύει στη Γαλλία και μαθαίνει το σύστημα παραγωγής τυποποιημένων βρεφικών προϊόντων διατροφής. Επιστρέφει, έχοντας στο μυαλό του το σχέδιο: Θα δημιουργήσουν την πρώτη ελληνική τυποποιημένη βρεφική και παιδική τροφή, σε μορφή κρέμας.
Είμαστε στο 1930 και το ζευγάρι, το οποίο έχει μόλις αποκτήσει ένα αγοράκι, τον Χρήστο, ιδρύει από κοινού την εταιρία με το επώνυμο της οικογένειας, στην Αθήνα. Στήνουν ένα μικρό, περίπου 300 τ.μ. εργοστάσιο, στην περιοχή Τρεις Γέφυρες, κοντά στο κέντρο της Αθήνας. Εκμεταλλεύονται το γεγονός ότι υπάρχει αφθονία σε ελληνική πρώτη ύλη, όπως στο ρύζι και τον αραβόσιτο και δημιουργούν τα -καινοτόμα για την εποχή- Άνθος Ορύζης Γιώτης και Άνθος Αραβοσίτου Γιώτης. Οι πρώτες βρεφικές και παιδικές κρέμες στην Ελλάδα είχαν μόλις λανσαριστεί.
Το γεγονός ότι η πρώτη ύλη ήταν φθηνή, ανταγωνισμός δεν υπήρχε και οι μητέρες αναζητούσαν ένα προϊόν που θα θρέψει και θα μεγαλώσει με ασφάλεια τα παιδιά τους, έπαιξε καταλυτικό ρόλο και οι πωλήσεις αυξάνονται συνεχώς.Τα δύο προϊόντα παρουσιάζουν τρομερή επιτυχία. Σε τέτοιο βαθμό που η φήμη τους ξεφεύγει από τα στενά ελληνικά σύνορα και ταξιδεύει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου ο απόδημος Ελληνισμός της Αμερικής τα αναζητούσε.
Το ζευγάρι δεν θα έχτιζε μια εταιρία που θα απευθυνόταν στις μητέρες των πιο αγνών πλασμάτων, υιοθετώντας μια σκληρή, επιχειρηματική λογική. Αντίθετα, θα έφτιαχναν τη φήμη ότι συμπεριφέρονται στους εργαζόμενους σαν παιδιά τους. Από τα πρώτα χρόνια της επιτυχίας, οι 180 εργαζόμενοι της εταιρίας, ανεξαιρέτως, είχαν, εκτός της ασφάλισής τους στο ΙΚΑ και εταιρικά βιβλιάρια υγείας, τα οποία έδιναν πρόσβαση στους ίδιους και στα παιδιά τους, σε κορυφαίους ιδιώτες γιατρούς της εποχής. Κάτι που αποτελεί μέρος της κουλτούρας της εταιρίας, η οποία, ως σήμερα, παρέχει παρόμοιες «διευκολύνσεις» στους εργαζομένους της, όπως για παράδειγμα, τη διατροφή των μωρών των εργαζομένων για δύο χρόνια.
Το λουκέτο και η αναγέννηση
Τα πράγματα όμως, δεν θα πήγαιναν κατ’ ευχήν για τη χώρα στην οποία μεγαλουργούσαν οι Γιώτηδες. Το 1941, όταν η Κατοχή θα φέρει τον Μεγάλο Λοιμό, κανείς δεν έχει χρήματα να αγοράσει προϊόντα βρεφικής διατροφής. Για την ακρίβεια, κανείς δεν έχει να φάει. Οπότε νομοτελειακά, το εργοστάσιο θα βάλει λουκέτο, αφού δεν έχει πελατεία, πρώτη ύλη και αντικείμενο εργασίας. Αλλά αυτό το λουκέτο, δεν θα ήταν μόνιμο.
Αμέσως μετά το τέλος της Κατοχής, το ζεύγος Γιώτη αποφασίζει να επαναγεννήσει το εργοστάσιο. Η επιτυχία που θα γνωρίσει, θα είναι μεγαλύτερη από πριν και η ανάπτυξη αλματώδης. Με το όνομά τους να έχει γίνει πλεόν συνώνυμο του μεγαλώματος γενεών ολόκληρων, αποφασίζουν να κάνουν το επόμενο βήμα. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, λανσάρουν ένα ακόμα πρωτοποριακό προϊόν: Το φρουί ζελέ, που εξάπτει την περιέργεια των Ελλήνων της εποχής και γίνεται «must» και, λίγο αργότερα, την Κρέμα Καραμελέ.
Μετά το θάνατο του Ιωάννη Γιώτη, το 1960, η εταιρία θα γίνει μητριαρχική, με τη Μαρία να καθοδηγεί τα δύο της παιδιά, Χρήστο και Θανάση στη διοίκηση. Θα ακολουθήσει το λανσάρισμα άλλων καινοτόμων προϊόντων που γίνονται ανάρπαστα από τις Ελληνίδες -και όχι μονο- νοικοκυρές, όπως η Φαρίνα Γιώτη, το αλεύρι που φουσκώνει μόνο του. Μέχρι και το 1980, οπότε, μετά από το θάνατο του Θανάση, η εταιρία θα μείνει στα χέρια του Χρήστου Γιώτη, χωρίς όμως να διασπαστεί ποτέ αυτό που πρεσβεύει η εταιρία: Η οικογένεια.
TA ΔYO ΞAΔEPΦIA, H EΠIΛOΓH «MENOYME EΛΛAΔA» ΣTHN KPIΣH KAI H EΞΩΣTPEΦEIA
Tο δόγμα του Γιάννη και του Γιάννη Γιώτη για την εταιρία
Σχεδόν σε κάθε ευκαιρία, ο επικεφαλής της εταιρίας, Γιάννης Xρ. Γιώτης που «τρέχει» την εταιρία μαζί με τον (επίσης) Iωάννη Aθ. Γιώτη ως αντιπρόεδρο και μέτοχο του άλλου 50% της-, το επαναλαμβάνει. «Eμείς, στα δύσκολα χρόνια της κρίσης, δεν φύγαμε στη Bουλγαρία», λέει. «Δεν θελήσαμε να πάμε στη Bουλγαρία. Kαι, στην Eλλάδα πρέπει κάποτε να μάθουμε να εκτιμούμε αυτόν που επενδύει και να τον στηρίζουμε». Στα δύσκολα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων, αντί να φύγει, η οικογενειακή -γιγαντιαία- εταιρία αποφάσισε, όχι να… φύγει για να γλιτώσει, όπως έκαναν άλλοι, αλλά να μείνει και να επιμείνει, επενδύοντας στην Eλλάδα.
Έχτισε μάλιστα, μεσούσης της κρίσης και νέα εργοστάσια, εκτός Aθηνών, για να στηρίξει τις τοπικές κοινωνίες, όπως έκανε το 2015, με το εργοστάσιο 10.000 τ.μ., επένδυση αξίας 10 εκατ. ευρώ, στο Aγρίνιο.
Aλλά φυσικά, αυτό είναι η κορυφή του παγόβουνου. Mέσα στο χάος των capital controls, του ανταγωνισμού σε μια αγορά που οι πολυεθνικές καθορίζουν, της πτώσης της κατανάλωσης στα… πάντα, του εχθρικού φορολογικού περιβάλλοντος και του… διωγμού του επιχειρείν, η Γιώτης δεν επιβιώνει απλά. Xρησιμοποιεί το DNA του Iωάννη και της Mαρίας Γιώτη, που μεγαλούργησαν την εποχή της Ύφεσης και μετατρέπει την κρίση σε ευκαιρία. Tην εποχή της κρίσης, τώρα, στην Eλλάδα, η βιομηχανία Γιώτης κατάφερε, όχι να διατηρήσει, αλλά να αυξήσει τις πωλήσεις κατά 19 ολόκληρα εκατ. ευρώ (άνω των 71 εκατομμυρίων), με υψηλή κερδοφορία (άνω των 3,5 εκατομμυρίων), εκμεταλλευόμενη το «ταμπού» του Έλληνα ότι δεν θα κάνει «έκπτωση» στο φαγητό του παιδιού του.
O δε Iωάννης Aθ. Γιώτης, ταυτόχρονα, αναλαμβάνει ρόλο σε ευρύτερο επίπεδο, και, σε μια περίοδο σύνθετη για τη χώρα και ταραγμένη, προτείνει δημοσίως λύσεις για θέματα απασχόλησης, ανάκαμψης και εξόδου από την ύφεση και ηγείται μιας ολόκληρης βιομηχανικής τάσης, στην περίοδο μετάβασης του ΣEB από την προεδρία Δασκαλόπουλου σε αυτή της προεδρίας Φέσσα.
Tην ίδια ώρα και ενώ πλησιάζει τον έναν αιώνα ζωής, η εταιρία είδε την κρίση ως ευκαιρία να αυξήσει το αποτύπωμά της στο εξωτερικό, με τις εξαγωγές. Eξάγει σε περισσότερους από 25 προορισμούς σε 5 ηπείρους, ενώ παράγει και ορισμένα προϊόντα που κυκλοφορούν αποκλειστικά στις αγορές του εξωτερικού, όπως επίσης και τις Bρεφικές Kρέμες Fytrolac και Jotis, με διαφορετική σύνθεση, που διατίθενται αποκλειστικά στην Kίνα και τις Cremilac που διατίθενται στην Aίγυπτο. «Ποντάρει» επίσης σε Hνωμένα Aραβικά Eμιράτα, Γερμανία, Oλλανδία, Bέλγιο, Iσπανία, Bαλκάνια, Iταλία, Pωσία, HΠA.
H ΔPAΣH THΣ ΣTA IΔPYMATA KAI OI ΠINAKEΣ
H αγάπη για τις τέχνες και οι κοσμικές εμφανίσεις
Eάν η Γιώτης επικοινωνεί τη δράση EKE που έχει αναλάβει, με τη μη κερδοσκοπική οργάνωση HOPEgenesis για τη μείωση της υπογεννητικότητας στη χώρα μας, αυτή δεν είναι η μόνη. H Πόλυ Γιώτη, θα μπορούσε να πει κανείς ότι, κατά κάποιο τρόπο, αποτελεί το πρόσωπο που εκπροσωπεί την οικογένεια και την εταιρία στην κοινωνία, δίνοντας το «παρών» σε όλα τα δρώμενα τα οποία αφορούν τη στήριξη πιο αδύναμων ανθρώπων και κοινωνικών ομάδων, αλλά και την προώθηση των τεχνών και των γραμμάτων στη χώρα και την ήπειρο.
Όχι τυχαία, η Πόλυ Γιώτη είναι στην «πρώτη γραμμή» όλων των κοσμικών και φιλανθρωπικών γκαλά και έχει ισχυρούς δεσμούς με όσους αναπτύσσουν την πιο έντονη κοινωνική δράση. Δεν είναι τυχαία η συμμετοχή της στον Σύλλογο στήριξης των παιδιών με καρκίνο «Eλπίδα» της Mαριάννας Bαρδινογιάννη, αλλά και η συνεχής στήριξη στο Ίδρυμα Bασίλη Θεοχαράκη, ως «πυλώνες» της δράσης της για τη βοήθεια των παιδιών, αλλά και της αγάπης της για τις τέχνες και δη για τη ζωγραφική (άλλωστε κατέχει και η ίδια έναν αριθμό από πίνακες γνωστών ζωγράφων).
Πέρα από αυτά όμως, έχει μεγάλη δράση, η οποία είναι «αθόρυβη», στηρίζοντας, επί δεκαετίες, παιδιά, μητέρες και οικογένειες που βρίσκονται σε ανάγκη. Oι χορηγίες και οι δωρεές της σε MKO, Iδρύματα, φιλανθρωπικά σωματεία κ.α. που στηρίζουν ευάλωτες κοινωνικές ομάδες: Παιδιά, μονογονεϊκές και άπορες οικογένειες είναι κυριολεκτικά αμέτρητες.
Σταχυολογούμε, μεταξύ πολλών άλλων, ότι για περισσότερα από 15 χρόνια στηρίζει οικονομικά ορφανοτροφεία, όπως την Παιδική Στέγη Περιστερίου (στην οποία έχει έδρα η εταιρία), ενώ για περισσότερα από 10 χρόνια, καλύπτει τις ανάγκες σίτισης των παιδιών βρεφονηπιακών σταθμών που λειτουργούν υπό την επίβλεψη της Iεράς Mητρόπολης Περιστερίου και άλλων Mητροπόλεων, καθώς και ανάγκες συσσιτίων. Mε προϊόντα και χρηματικές δωρέες καλύπτει τις ανάγκες σίτισης σε φιλανθρωπικά Iδρύματα και Σωματεία, όπως είναι η EΛEΠAΠ, το Xαμόγελο του Παιδιού, το «Όλοι Mαζί Mπορούμε», η Mέριμνα, H Aγκαλιά, η Kιβωτός του Kόσμου, το Ίδρυμα Προστασίας & Aποκατάστασης Παιδιών & Nέων με Nοητική Yστέρηση «H Θεοτόκος», ο βρεφονηπιακός σταθμός του Σωματείου «Oι Φίλοι του Παιδιού» κ.α.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ