Οι κάτοικοι του Βύρωνα, και όχι μόνον, θα μπορούν να επισκέπτονται σε λίγο καιρό ένα Μουσείο με μοντέρνα προσέγγιση της ιστορίας, που θα μιλά στην καρδιά του επισκέπτη και θα ζωντανεύει τη μνήμη, με ντοκουμέντα από την προσφυγιά μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, τη δυναμική αντίσταση των κατοίκων του Βύρωνα στην περίοδο της Κατοχής, αλλά και την εξέλιξη της πόλης μέχρι σήμερα.
Τα εκθέματα που συγκινούν για τον πρώτο οικισμό της περιοχής μετά τον ξεριζωμό είναι αντιπροσωπευτικά και αναμένονται και πολλά περισσότερα καθώς ο δήμαρχος Βύρωνα, Γρηγόρης Κατωπόδης, έκανε έκκληση στους δημότες να συνεισφέρουν προσωπικό αρχειακό υλικό και ό,τι άλλο θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στις προθήκες του.
Ειδικότερα, ο δήμαρχος είπε ότι «προχωράμε με γοργούς ρυθμούς στην υλοποίηση του Μουσείου Ιστορίας Βύρωνα. Μετά την ψήφιση της Ιδρυτικής Πράξης του Μουσείου από το Δημοτικό Συμβούλιο επιταχύνουμε τις διαδικασίες, ώστε να μπορέσουμε να το κάνουμε πράξη το συντομότερο δυνατόν. Στην προσπάθεια αυτή οι πολίτες έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Ζητάμε από τους Βυρωνιώτες και τις Βυρωνιώτισσες να προσφέρουν υλικό από το αρχείο τους προκειμένου όλοι μαζί να δημιουργήσουμε μια παρακαταθήκη για την κοινή μας κληρονομιά που θα την κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές. Όλοι μαζί δημιουργούμε ένα Μουσείο για τον Βύρωνα που μας αφορά όλους και μας περιλαμβάνει όλους, χωρίς διακρίσεις και διαχωρισμούς».
Την ίδια στιγμή, αναρτήθηκε στο διαδίκτυο και είναι πλέον επισκέψιμη από τους πολίτες η ιστοσελίδα του Μουσείου Ιστορίας Δήμου Βύρωνα. Η ενεργοποίηση του διαδικτυακού ιστότοπου σηματοδοτεί ουσιαστικά το άνοιγμα του Μουσείου προς την κοινωνία και τους πολίτες του Βύρωνα, οι οποίοι μπορούν πλέον να προσφέρουν υλικό από το προσωπικό και οικογενειακό τους αρχείο που ενδεχομένως, να περιληφθεί στα εκθέματα του νέου Μουσείου, ύστερα από την αξιολόγηση των ειδικών συνεργατών του. Για το σκοπό αυτό στην ιστοσελίδα του Μουσείου υπάρχει ειδικό έντυπο περιγραφής προσφερόμενων υλικών καθώς και η προβλεπόμενη (απολύτως διαφανής) διαδικασία.
Το κτήριο που φιλοξενεί το Μουσείο είναι ένα από τα παλαιότερα δημόσια κτήρια του Βύρωνα. Μαζί με τα σχολεία της Αγίας Τριάδας, την Αγορά και το Ταπητουργείο απηχούν την αρχιτεκτονική και την οργάνωση των Δημόσιων Υπηρεσιών της πρώτης δεκαετίας του Συνοικισμού.
Σύμφωνα με τον ιστορικό, Μενέλαο Χαραλαμπίδη, «το Μουσείο Ιστορίας Δήμου Βύρωνα αποτελεί μια προσπάθεια για την ανάδειξη της ιστορίας του Βύρωνα και παράλληλα τη διάσωση ιστορικών τεκμηρίων που σχετίζονται με αυτή. Η χρονική διαδρομή της έκθεσης και των ψηφιακών συλλογών του μουσείου ξεκινά από το 1922, έτος σταθμό για τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Τότε που η Μικρασιατική Καταστροφή δημιούργησε ένα από τα μεγαλύτερα προσφυγικά κύματα παγκοσμίως. Παρακολουθούμε την οικοδόμηση του πρώτου οικισμού το 1923, που ονομάστηκε Νέο Παγκράτι, πριν μετονομαστεί σε Βύρωνα, τον Απρίλιο του 1924, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τον θάνατο του φιλέλληνα Λόρδου Βύρωνα.
Στη συνέχεια βλέπουμε τη δημιουργία και των άλλων οικισμών, τεκμήρια αναφορικά με τη μνήμη των τόπων καταγωγής από τη Μικρά Ασία, τα δύσκολα χρόνια της προσφυγικής εγκατάστασης, τα ακόμη δυσκολότερα του πολέμου, της Κατοχής και του Εμφυλίου, τη σύνδεση του Βύρωνα με την Αντίσταση, την ανασυγκρότηση και τις μεγάλες αλλαγές που έφεραν στην εικόνα της πόλης οι δεκαετίες του 1950 και 1960. Συνεπώς αυτό το μουσείο θα μας αφηγείται την ιστορία του τόπου και των ανθρώπων που έζησαν σε αυτόν.
Η έκθεση του μουσείου απαρτίζεται από αντικείμενα, φωτογραφίες, χάρτες, έγγραφα, ηχητικές μαρτυρίες, οπτικοακουστικό υλικό. Στόχος μας είναι να αντλήσουμε αυτό το υλικό από τους ίδιους τους κατοίκους του Βύρωνα, να εκθέσουμε για πρώτη φορά τον πλούτο που κρύβεται στα συρτάρια και τις αποθήκες μας. Να δούμε την ιστορία του Βύρωνα μέσα από τα δικά τους τεκμήρια και όχι μόνο μέσα από τις καταγραφές τρίτων. Θέλουμε οι επισκέπτες του μουσείου να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο οι προσωπικές ιστορίες αλληλοεπιδρούν με τη «μεγάλη» Ιστορία. Ήδη υπάρχει ανοιχτή δημόσια πρόσκληση για την παραχώρηση υλικού, η οποία απευθύνεται στους πάντες, ανεξάρτητα αν ήταν ή είναι κάτοικοι Βύρωνα.
Επιδιώκουμε το μουσείο να αποτελέσει ένα πυρήνα πολιτισμού ανοικτό στην τοπική κοινωνία. Μαθητές, φοιτητές, μέλη πολιτιστικών και αθλητικών σύλλογοι, ερευνητές και άλλοι, να έχουν τη δυνατότητα αξιοποίησης του υλικού του μουσείου απευθυνόμενοι όχι μόνο στους κατοίκους του Βύρωνα, αλλά σε κάθε επισκέπτη. Πιστεύουμε ότι το Μουσείο Ιστορίας Δήμου Βύρωνα μπορεί να αποτελέσει ένα παράδειγμα τρόπου ανάδειξης της τοπικής ιστορίας και ανάπτυξης της ιστορικής κουλτούρας, το οποίο θα αξίζει να υιοθετήσουν και άλλοι δήμοι».
