Μέσα σε τρία χρόνια, τα επισφαλή δάνεια αυξήθηκαν κατά 100% (από 5,8% το 2008 στο 10,4% την περσινή χρονιά), ενώ καταγράφεται επιδείνωση για τους πρώτους μήνες του 2011 και αναμένεται κορύφωσή τους το 2012 όπου και εκτιμάται ότι το 15% του συνόλου των δανείων, δηλαδή κοντά στα 40 δισεκατομμύρια ευρώ, θα «χτυπήσουν κόκκινο».
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας “Έθνος” θα δημιουργηθεί παράλληλα μια «ωρολογιακή βόμβα» στα θεμέλια του τραπεζικού μας συστήματος, αφού τα καθυστερούμενα δάνεια νοικοκυριών και επιχειρήσεων προστίθενται στις μειωμένες καταθέσεις και στερούν από τις τράπεζες πολύτιμη ρευστότητα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι -όπως επισημαίνεται στην ετήσια έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας- «επηρεάστηκε δυσμενώς η ικανότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, με αποτέλεσμα την αύξηση των δανείων σε καθυστέρηση.
Αβεβαιότητες
Επίσης, τροφοδοτήθηκαν οι φορείς της οικονομίας με απαισιοδοξία και αβεβαιότητες, που συνέβαλαν στη μεγάλου ύψους μείωση των καταθέσεων».
Σύμφωνα με εκτιμήσεις των τραπεζών, περισσότερα από 500.000 νοικοκυριά καθυστερούν από έναν έως και τρεις μήνες να πληρώσουν τη δόση τους στην τράπεζα, ενώ άλλα 50.000 νοικοκυριά έχουν σταματήσει οριστικά να εξυπηρετούν τις οφειλές τους.
Το χειρότερο είναι ότι μήνα με τον μήνα αυξάνεται ο αριθμός εκείνων που δεν μπορούν να πληρώνουν τις δόσεις των δανείων τους και αυτό παρά τις ρυθμίσεις που κάνουν οι ίδιες οι τράπεζες ή αυτές που επιχειρούν οι δανειολήπτες βάσει του πρόσφατου νόμου.
Οι εξελίξεις αυτές ξεπερνούν τις αρχικώς δυσμενείς προβλέψεις για την εξέλιξη ακόμη και των στεγαστικών χαρτοφυλακίων των τραπεζών που θεωρούνται τα πλέον υγιή, καθώς ήδη ένα στα δέκα δάνεια δεν εξυπηρετείται κανονικά έναντι 3%-4%, που ήταν το «φυσιολογικό» επίπεδο επισφαλειών για τα δάνεια της κατηγορίας αυτής προ της κρίσης. Συνολικά το 2010 «κτύπησαν κόκκινο» δάνεια ύψους 26,7 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 10,7 δισ. ευρώ αντιστοιχούν σε επιχειρηματικά δάνεια.
Οι οφειλές από τα «κόκκινα στεγαστικά» ήταν ύψους 8 δισ. ευρώ και άλλα 8 δισ. ευρώ οι «κόκκινες» οφειλές από καταναλωτικά δάνεια και πιστωτικές κάρτες.
Οι τραπεζίτες περιμένουν κορύφωση των καθυστερήσεων το πρώτο εξάμηνο του 2012, και θεωρούν το διάστηκα αυτό ως την πιο κρίσιμη περίοδο όσον αφορά τη σφυγμομέτρηση της αντοχής της κοινωνίας από τα δημοσιονομικά μέτρα, την αύξηση της ανεργίας και την περικοπή των μισθών.
Πλέον, δάνεια παίρνουν όσοι βάζουν ως εγγύηση κάποιο ακίνητο, ακόμα και αν πρόκειται για μικρό καταναλωτικό δάνειο, καθώς οι τράπεζες βαθμολογούν πολύ πιο αυστηρά τους υποψήφιους πελάτες τους, τόσο με βάση τα στοιχεία που παίρνουν από τη «λευκή λίστα του Τειρεσία» όσο και με βάση τα δικά τους συστήματα, ανάλογα με την ηλικία, την επαγγελματική κατάσταση και το εισόδημά τους.
Στόχος τους είναι να δανειοδοτήσουν εκείνους τους καταναλωτές οι οποίοι έχουν αποδείξει σε βάθος χρόνου ότι είναι καλοπληρωτές, κάτι που όπως προκύπτει από τις σχετικές έρευνες σήμερα αφορά ελάχιστους δανειολήπτες.
256,6 δισ. Συνολικά, το υπόλοιπο των δανείων ήταν τον Φεβρουάριο 256,6 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 122,8 δισ. ευρώ αφορούν τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, τα 16,5 δισ. τους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις και τα υπόλοιπα τα νοικοκυριά.
Ειδικά για τα νοικοκυριά, το υπόλοιπο χρηματοδότησης στα στεγαστικά δάνεια ήταν 79,9 δισ. ευρώ και στα καταναλωτικά και κάρτες 34,6 δισεκατομμύρια.
«Εκρηξη» οφειλών
Μία στις πέντε πιστωτικές κάρτες μένει απλήρωτη
8 δισ. ευρώ είναι οι επισφάλειες στα καταναλωτικά δάνεια και τις κάρτες.
Οι τρέχουσες εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών κάνουν λόγο για επισφάλειες στα στεγαστικά δάνεια που ίσως ξεπεράσουν και το 12% στο τέλος του 2011, ποσοστό που θα ήταν πολύ μεγαλύτερο εάν δεν υπήρχαν οι αναδιαρθρώσεις δανείων.
Ηδη δεν εξυπηρετείται το ένα στα δέκα στεγαστικά, ενώ απλήρωτη μένει και η μία στις πέντε πιστωτικές κάρτες (και καταναλωτικά δάνεια). Στα επιχειρηματικά δάνεια οι επισφάλειες διαμορφώθηκαν στο 8,7% -χωρίς να υπολογίζονται οι αναχρηματοδοτήσεις- και στα καταναλωτικά ξεπέρασαν το 20,5%.
Οπως αποτυπώνεται στην Εκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος στα καταναλωτικά δάνεια οι καθυστερήσεις άνω των 3 μηνών έφτασαν το 2010 στο 20,5%. Τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια έφτασαν στο 10% του συνολικού στεγαστικού χαρτοφυλακίου των τραπεζών.
Τα επιχειρηματικά έφτασαν στο 8,7%. Τα αντίστοιχα στοιχεία καθυστερήσεων καταβολής δόσεων άνω των 90 ημερών για το 2009 ήταν 13,4% στα καταναλωτικά, 7,4% στα στεγαστικά και 6,7% στα επιχειρηματικά.
ΟI TΡΑΠΕΖΕΣ
Ρυθμίζουν τα χρέη, αποφεύγουν τα νέα δάνεια
Oι τράπεζες προχωρούν σε μαζικές αναδιαρθρώσεις δανείων, ενώ εφαρμόζουν ιδιαίτερα αυστηρά πιστοληπτικά κριτήρια για τη χορήγηση δανείων.
Πλέον οι τράπεζες δίνουν δάνεια με το σταγονόμετρο καθώς έχουν επιβάλει νέα αυστηρά κριτήρια που αποκλείουν από τη χρηματοδότηση την πλειοψηφία των δανειοληπτών, ενώ ακόμα και όταν δανείζουν το κάνουν με φειδώ και για πολύ μικρότερα ποσά από τα αιτούμενα.
Η συνεχιζόμενη μείωση του ρυθμού χορήγησης των νέων δανείων αποτυπώνεται στον περασμένο Φεβρουάριο όπου ο ετήσιος ρυθμός ανόδου της συνολικής χρηματοδότησης του εγχώριου ιδιωτικού τομέα σημείωσε οριακή περαιτέρω επιβράδυνση και διαμορφώθηκε σε -0,3%, από -0,2% τον Ιανουάριο του 2011 και 0,0% τον Δεκέμβριο του 2010.
Οι τράπεζες υποστηρίζουν ότι ο φόβος των αυξημένων επισφαλειών που προβλέπουν για τους επόμενους μήνες τις έχει αναγκάσει να κόβουν τις αιτήσεις για τα νέα δάνεια, βάζοντας πολύ πιο αυστηρά κριτήρια, αλλά και εφαρμόζοντας πολιτικές διαφορετικές από τις επίσημες ανακοινώσεις και διαφημίσεις των προϊόντων τους.
122 εκατ.
Ετσι, τον Φεβρουάριο, η χρηματοδότηση προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα παρουσίασε θετική καθαρή ροή 122 εκατ. ευρώ.
Η χρηματοδότηση προς τις επιχειρήσεις παρουσίασε θετική καθαρή ροή 278 εκατ. ευρώ και ο ετήσιος ρυθμός της πιστωτικής επέκτασης διαμορφώθηκε σε 0,9%. Η καθαρή ροή των δανείων προς τους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις ήταν οριακά αρνητική κατά 16 εκατ. ευρώ και ο δωδεκάμηνος ρυθμός μεταβολής των δανείων αυτών μειώθηκε σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα.
Αρνητική κατά 140 εκατ. ευρώ ήταν η καθαρή ροή χρηματοδότησης προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα τον Φεβρουάριο του 2011, έναντι θετικής καθαρής ροής 117 εκατ. ευρώ τον Φεβρουάριο του 2010. Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα να σημειώσει μικρή περαιτέρω μείωση (Φεβρουάριος 2011: -1,6%, Ιανουάριος 2011: -1,4%, Δεκέμβριος 2010: -1,3%).