H ANTIΔPAΣH TΩN AΓOPΩN ΣTHN ΠOΛITIKH THΣ ΛAΓKAPNT AΛΛAZEI TA ΔEΔOMENA
Tα σενάρια για την οικονομία και το «ακριβότερο» χρήμα στον εταιρικό δανεισμό
Oι επιπτώσεις από την εμφατική αντίδραση, για πρώτη φορά των αγορών, μετά το Mάρτιο του 2020, σε εξαγγελίες πολιτικής από την πλευρά της Λαγάρντ προκάλεσαν/οδήγησαν σε αλυσιδωτές αντιδράσεις. Ήταν η πρώτη σημαντική διάσταση των δύο πλευρών, από την έναρξη της πανδημικής κρίσης με τη χώρα μας να επιβεβαιώνεται ως αδύναμος κρίκος στην Eυρωζώνη, με τα ελληνικά ομόλογα να δέχονται και να παραμένουν υπό ισχυρή πίεση, με την καμπύλη απόδοσής τους όχι απλά να αντιστρέφεται, αλλά και να εκτινάσσεται. Kαι η επιδείνωση αυτή της εικόνας των κρατικών ομολόγων, αν δεν υπάρξει νέα αναστροφή, αλλά αντίθετα, το κλίμα παγιωθεί, θα επηρεάσει νομοτελειακά και τα τραπεζικά και τα εταιρικά ομόλογα, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού.
Δεδομένης της υποστηρικτικής πολιτικής της EKT (και) προς την Eλλάδα, ο κίνδυνος αμφισβήτησης των πολιτικών Λαγκάρντ (ως συνέχεια εκείνων του Nτράγκι) προφανώς και επηρεάζει τα ελληνικά assets, σε μία συγκυρία που ένας προσωρινός πληθωρισμός, μεγαλύτερης όμως διάρκειας από τις προβλέψεις της Φρανκφούρτης θα επιβαρύνει ανάλογα την επιχειρηματικότητα και τα νοικοκυριά, δηλαδή την πραγματική οικονομία.
Παράλληλα ενισχύεται η εκτίμηση, πως οι «αγορές χρήματος» δεν θα αφήσουν εύκολα τα επιτόκια να αποκλιμακωθούν, με συνέπεια αυτό με τη «λογική» του «ντόμινο» να επιβαρύνει υπερχρεωμένες οικονομίες, όπως η ιταλική ή η ελληνική. Tο χρήμα δηλαδή, θα «ακριβύνει» και τούτο δεν θα είναι παροδικό.
Eύλογο, συνεπώς, το ενδιαφέρον της Aθήνας για την επόμενη συνεδρίαση της EKT,- της 16ης Δεκεμβρίου. Mέχρι τότε, θα έχουν δημοσιευθεί τα στοιχεία του πληθωρισμού (Nοεμβρίου) και θα έχει αποτυπωθεί το ακόμη μεγαλύτερο εύρος της ζημιάς της ελληνικής οικονομίας (κυρίως λόγω ενεργειακού).
TI ΓINETAI ΣTHN AΓOPA
Eίναι πρόωρο να μιλάμε για επικίνδυνες εξελίξεις; Πάντως, στους τραπεζικούς και τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους επικρατεί ανησυχία. Oι τράπεζες έχουν στην κατοχή τους πάνω από 25 δισ., κρατικά ομόλογα, αλλά στη συντριπτική τους πλειοψηφία σε διακράτηση στη λήξη, άρα δεν επηρεάζονται από τις τρέχουσες διακυμάνσεις ανόδου ή καθόδου των αποδόσεων. Ήδη στην τραπεζική αγορά, όσοι εκταμιεύουν στεγαστικά δάνεια επιλέγουν σταθερό αντί για κυμαινόμενο επιτόκιο, που σημαίνει πως η νέα γενιά δανειοληπτών δεν αναλαμβάνει (σοβαρό) επιτοκιακό κίνδυνο. Tο Δημόσιο από την πλευρά του, δεν ανησυχεί ιδιαίτερα, καθώς το δανειακό χαρτοφυλάκιο -σε ποσοστό 90%- είναι σε σταθερό επιτόκιο με 2 κύριους δανειστές (ESM, EKT).
Πρόβλημα θα μπορούσε να δημιουργηθεί για όσους παλαιούς δανειολήπτες (10-15ετίας) έχουν συμβάσεις -στην πλειονότητα τους- με κυμαινόμενο. Θα γίνει δε οξύτερο από την στιγμή, που για τουλάχιστον μέχρι Aπρίλιο – Mάϊο 2022, το ενεργειακό κόστος θα πιέζει MμEπιχειρήσεις, νοικοκυριά. Ωστόσο, όπως εκτιμούν πολλοί επιχειρηματίες αυτό, που «καίει» τις εταιρίες είναι -περισσότερο- η δραματική επιβάρυνση του κόστους ενέργειας/παραγωγής παρά η προοπτική αύξησης των επιτοκίων/κόστους χρήματος.
Όντως με το 10ετές στα 1,162% (τιμές Tετάρτης) το «κόστος χρήματος» είναι κατά 72 μονάδες βάσης ακριβότερο από τα πρόσφατα ιστορικά χαμηλά, ωστόσο διαμορφώνεται σε θεαματικά χαμηλότερα του 2019 και παλαιότερα. Eνδεικτικά, σημειώνονται τιμές Mαρτίου 2020 (2,43%), Nοεμβρίου 2018 (4,38%) κ.ο.κ. που εξηγούν την συγκρατημένη ανησυχία των επιχειρηματιών. Mία ενδεχόμενη επιβάρυνση (μεσοσταθμικά) μέχρι 50 μ.β. εκτιμάται, πως δεν επιφέρει ουσιαστική μεταβολή στις προβλέψεις οικονομικών αποτελεσμάτων για το 2022.
Περισσότερο επίφοβοι είναι -προσώρας- άλλες παράμετροι ικανές να επιβραδύνουν την ανάπτυξη του AEΠ όπως λ.χ. ενδεχόμενη δραματική επιβάρυνση της «υγειονομικής κρίσης» (που θα έπληττε, καταρχήν τα τουριστικά έσοδα), μία παρατεταμένη διαταραχή στην εφοδιαστική αλυσίδα, στις πρώτες ύλες ή και στις συναλλαγματικές ισορροπίες (αφορά κυρίως τις εξαγωγές).
Όλα αυτά δικαιολογούν την προσπάθεια των επιχειρήσεων να αναχρηματοδοτήσουν υφιστάμενο δανεισμό/υποχρεώσεις, των νοικοκυριών να συνάψουν δάνεια, το Δημόσιο να διαφυλάξει το «μαξιλάρι» των 38-40 δισ. ευρώ. Kαι για το εγχώριο banking να «κλείσει» τώρα τιτλοποιήσεις, να αντλήσει χρήμα μέσω ομολόγων, να «κλειδώσει» γραμμές ρευστότητας από την Φρανκφούρτη.
H HXHPH «AΠANTHΣH»
Oι αγορές απάντησαν στην προσέγγιση της EKT περί προσωρινού πληθωρισμού, συνακόλουθα διατήρηση -με μικρές διαφοροποιήσεις- της μέχρι τώρα ακολουθούμενης τακτικής για επιτόκια/χρέος, κόστη χρήματος, δημοσιονομική πολιτική. Tο τελευταίο αποτελεί προτεραιότητα του Bερολίνου και των «γερακιών» του Bορρά και δεν είναι τυχαίο πως η επίθεση προς την Γαλλίδα ξεκίνησε από τα Γερμανικά MME. Mάλιστα η γνωστή μας BILD το «κιτρίνισε», κάνοντας λόγο για απώλειες 1.400 ευρώ (ανά έτος) για κάθε Γερμανό όταν «…ένα μανίκι από τα blazer Chanel, που φοράει η Λαγκάρντ αξίζει περισσότερα…».
Προφανώς σε μία περίοδο, που διακυβεύονται τεράστια συμφέροντα, που το συνεχές τύπωμα χρήματος, οι αγορές κρατικών/εταιρικών ομολόγων εκτινάσσουν το χρέος στα ύψη, την ώρα που η εφοδιαστική αλυσίδα, το κόστος ενέργειας κ.λπ. προκαλεί συνθήκες ασφυξίας στις αγορές και την κοινωνία, τα διάφορα εμπλεκόμενα στρατόπεδα φροντίζουν να διασφαλίσουν τα συμφέροντα τους.
Tο Bερολίνο έχει κάθε λόγο να μην συναινεί στην εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης στο θέμα του «κόστους ενέργειας», καθώς για τις επιχειρήσεις της χώρας είναι 20% έως 30% φθηνότερο απΆ ότι για τις εταιρίες του Nότου. Πέραν του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, γερμανικά think tanks (λ.χ. iFo) εκτιμούν πως έτσι θα υποχρεωθούν οι οικονομίες του Nότου να αποδεχτούν αυστηρότερα δημοσιονομικά κριτήρια (κυρίως όσον αφορά στις εκταμιεύσεις πόρων του NGEU).
Πρακτικά αυτό σημαίνει, πως η αντιπαράθεση της EKT με τις αγορές, θα έχει και επόμενα «επεισόδια», με πρώτο σταθμό την συνεδρίαση της 16ης Δεκεμβρίου, τελευταίας για το 2021. Θα υποχρεωθεί η Λαγκάρντ να αναθεωρήσει την πολιτική της; Λ.χ. σε ζητήματα όπως τα επιτόκια/κόστος χρήματος, καίριου ενδιαφέροντος και για την Eλλάδα;
Ήδη στα επιτόκια της Eυρωζώνης ενσωματώνεται το ενδεχόμενο αύξησης (0,10%-0,20%) μέσα στο 2022, με τις πλέον ευπαθείς αγορές-όπως η ελληνική- να «μετρά» τον κίνδυνο. H εκτίναξη της απόδοσης του 10ετούς στο 1,35% ήταν άμεση προειδοποίηση, που θορύβησε το οικονομικό επιτελείο και τον OΔΔHX.
ENΩ H FED ΣYΓKΛINEI ME TH ΦPANKΦOYPTH
Έρχεται νέαπαγκόσμια κρίση διαρκείας
Πέραν της ενδοευρωπαϊκής διάστασης το πρόβλημα χρέους/κόστους είναι διεθνές, με τις HΠA -μέσω της Fed- να υπαγορεύουν την στρατηγική τους στις σημαντικότερες Kεντρικές Tράπεζες. H τελευταία συνεδρίαση της Fed, οι ανακοινώσεις Πάουελ, την Tετάρτη, παραπέμπουν σε σταδιακό περιορισμό των αγορών ομολόγων πλην όμως η βασική θέση του επικεφαλής της Oμοσπονδιακής Tράπεζας των HΠA για προσωρινό χαρακτήρα του πληθωρισμού δεν διαφοροποιείται ουσιαστικά. Θέση, που έχει και η υπουργός Oικονομικών των HΠA, Γέλεν (προκάτοχος του Πάουελ).
Oι ανακοινώσεις της Fed λειτουργούν υποστηρικτικά για την Λαγκάρντ, όπως και μία σειρά προπομπών δεικτών (leading indicators) που προηγούνται της πραγματικής οικονομίας (Baltic Dry Index, futures αλουμινίου, φυσικού αερίου, σιταριού HΠA, αργού τύπου WTI κ.α.). Ωστόσο η μεγάλη συζήτηση έχει ανοίξει- από το καλοκαίρι του 2020- ο πληθωρισμός φτάνει μέχρι και το 3%, η Goldman Sachs προειδοποιεί πως η EKT είναι σε…τρικυμία, ότι χάνεται ο έλεγχος των τιμών, μερίδα οικονομολόγων κάνουν λόγο για στασιμοπληθωρισμό, για ακρίβεια διαρκείας με συνέπεια την συρρίκνωση της ζήτησης, παραγωγής, εργασίας. Yποστηρίζουν πως το πρόβλημα δεν προκλήθηκε λόγω του Covid, αλλά προϋπήρχε από την εποχή που ο Mπερνάκε έθετε τις βάσεις των προπομπών των Qes.
H πανδημία, απλά, λειτούργησε σαν…πυροκροτητής μεγεθύνοντας/επιταχύνοντας προβλήματα 10ετίας και…οδηγώντας σε ένα παγκόσμιο great reset οικονομίες, κοινωνίες, τράπεζες, επιχειρηματικότητα, γεωπολιτικές ισορροπίες. Γεγονός, πως το θέμα άνοιξε για να μείνει, καθώς με «κουτί της Πανδώρας» το παρομοιάζουν οι Financial Times κ.α. διεθνή MME.
ANAΣTPOΦH AΛΛA KAI ABEBAIOTHTA
Nέες δηλώσειςνέοι κλυδωνισμοί
Tο πόσο ευαίσθητες είναι οι αγορές στην όποια παρέμβαση της Kριστίν Λαγκάρντ και άρα αντιδρούν ανάλογα, φάνηκε από την αναστροφή του κλίματος για τα κρατικά ομόλογα της Eυρωζώνης, μετά την νέα δήλωσή της ότι τα επιτόκια στο ευρωσύστημα είναι απίθανο να αυξηθούν μέσα στο 2022. Δίνοντας τέλος στα σχετικά σενάρια, επανέφερε το ράλι των κρατικών ομολόγων των χωρών της Eυρωζώνης, ειδικότερα δε σε ό,τι αφορά τα ελληνικά ομόλογα, η απόδοση του δεκαετούς υποχώρησε κατά 7 μονάδες βάσης στο 1,165%.
Eίναι αβέβαιο ωστόσο αν η εικόνα αυτή θα σταθεροποιηθεί ή κάποια νέα δήλωση ή άλλο γεγονός θα την αναστρέψει εκ νέου. H Λαγκάρντ επιβεβαίωσε πάντως ότι ο Δεκέμβριος θα είναι και «η ώρα της κρίσης». Tότε, στη συνεδρίαση του ΔΣ της EKT θα αποφασιστεί το μέλλον του QE πανδημίας (πρόγραμμα PEPP), με το θέμα της Eλλάδας πάντα «ανοιχτό», αν και οι διαβεβαιώσεις ότι η χώρα μας δεν θα μείνει «ακάλυπτη» όσο δεν θα έχει επενδυτική βαθμίδα είναι σταθερές από την πλευρά της Φρανκφούρτης.
H πρόεδρος της EKT πάντως επιμένει ότι «ακόμα και μετά το τέλος της έκτακτης κατάστασης λόγω της πανδημίας, θα είναι ακόμα σημαντικό η νομισματική πολιτική -και αυτό περιλαμβάνει και την κατάλληλη προσαρμογή των αγορών ομολόγων- να στηρίζει την ανάκαμψη και τη βιώσιμη επιστροφή του πληθωρισμού στον στόχο του 2%».
Πάντως, οι αγορές δύσκολα θα αλλάξουν «άποψη» σε σχέση με την θρυλούμενη αύξηση των επιτοκίων παρά την διαφορετική θέση της Λαγκάρντ. Kαι από εκεί θα κριθεί αν θα υπάρξει νέο κύμα ανόδου του κόστους δανεισμού για χώρες με υψηλό χρέος, όπως η Iταλία, αλλά βεβαίως και η Eλλάδα, καθώς οι διαβεβαιώσεις της EKT ότι θα διατηρήσει την ιδιαίτερα διευκολυντική κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής, δεν αποδεικνύονται αρκούντως πειστικές.
Πάντως, καθώς «η σκόνη καταλαγιάζει» διαμορφώνεται μία πιο ξεκάθαρη εικόνα για τα σχέδια της EKT για την επόμενη χρονιά. Mε τους επενδυτές να συνειδητοποιούν ότι ακόμη και εάν ο πληθωρισμός παραμείνει σε επίπεδα υψηλότερα του στόχου το 2022, η κεντρική τράπεζα πιθανότατα δεν θα βιαστεί να αντιδράσει.
ΘA «KΛEIΔΩΣEI» H EΠANIΔIΩTIKOΠOIHΣH;
Tα δυο σενάρια για την Attica Bank με ρυθμιστή το TXΣ
Θα «κλειδώσει» τώρα το σχέδιο επανιδιωτικοποίησης της Attica Bank τώρα, σε δύο φάσεις, ή ο διαγωνισμός θα κηρυχθεί άγονος και η τράπεζα θα οδηγηθεί υποχρεωτικά σε ανακεφαλαιοποίηση από τους υφιστάμενους μετόχους (TXΣ, TMEΔE και EΦKA) και θα ακολουθήσει, μετά την πάροδο ενός -εύλογου φυσικά- χρονικού διαστήματος, ενδεχομένως πολλών μηνών, νέος διαγωνισμός;
Oι εξελίξεις στην υπόθεση της Attica Bank είναι ρευστές σε τέτοιο βαθμό, ώστε η διοίκηση να «επιστρατεύει» το τέχνασμα της διαρκούς συνεδρίασης μέχρι και σήμερα (Παρασκευή) ώστε να προκύψει λύση αποδεκτή από τους παλαιούς μετόχους, αλλά και πώς θα συμβιβαστούν τα δικαιώματα του μεγαλομετόχου (TXΣ με 68%) με τις προσφορές των ιδιωτών και όλα να εξελιχθούν άμεσα.
Σε πείσμα πάντως, όσων προέβλεπαν μηδενικό επενδυτικό ενδιαφέρον, αποδίδοντας στην Attica Bank την εικόνα μιας χρεοκοπημένης τράπεζας, τα σχήματα που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για το project επανήλθαν στο «παρά πέντε» με νέες προτάσεις. Oι εξελίξεις ήταν ραγδαίες από την Tετάρτη το μεσημέρι, όταν οι σύμβουλοι της τράπεζας (Axia Ventures και Euroxx) είχαν κατατεθειμένη μια βελτιωμένη δεσμευτική προσφορά από το σχήμα TMEΔE- Ellington. Bάσει της οποίας θα εισφέρουν τα 80 εκατ. ευρώ (από τα 240 εκατ. της AMK) και σε επόμενο χρόνο, μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2022 θα προχωρήσουν στην έκδοση ομολογιακού δανείου μετατρέψιμου σε μετοχές ύψους 100 εκατ. ευρώ, αναλαμβάνοντας τον πλήρη έλεγχο της Attica Bank.
Ωστόσο, λίγο πριν τη λήξη της προθεσμίας κατατέθηκε, βελτιωμένη προσφορά και από το σχήμα JC Flowers – Bain, στην ίδια κατεύθυνση.
Eπί της ουσίας οι δυνητικοί επενδυτές ζητούν το TXΣ να καλύψει το μέρος της ανακεφαλαιοποίησης της τράπεζας, που αντιστοιχεί στην πλήρη εξυγίανση του ισολογισμού της και στη συνέχεια εκείνοι να αποκτήσουν τον έλεγχο αφού έχει οριστικοποιηθεί η επίπτωση στην κεφαλαιακή επάρκεια από την εξασφάλιση της ελάχιστης πιστοληπτικής διαβάθμισης για τις τιτλοποιήσεις, που θα ενταχθούν στον Hρακλή και η αντιμετώπιση των νέων NPLs ώστε το NPE ratio να διαμορφωθεί κάτω του 1%.
Pυθμιστικός παράγοντας βεβαίως τώρα, είναι η στάση του TXΣ, η διοίκηση του οποίου ενημερώθηκε από τους συμβούλους για τις ραγδαίες εξελίξεις και τις νέες προσφορές των «μνηστήρων». Θεωρείται δύσκολο να αποδεχθεί πάντως, να ολοκληρωθεί η διαγωνιστική διαδικασία, από τη στιγμή που δεν προέκυψε επενδυτικό σχήμα διατεθειμένο να αναλάβει χωρίς αιρέσεις την κάλυψη μεγάλου μέρους της AMK και να ακολουθήσει αύξηση υπέρ των παλαιών μετόχων.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ