Οι βασικές προτεραιότητες και ευκαιρίες
Το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα αντιμετωπίζει πολλές και διαρκώς μεταβαλλόμενες προκλήσεις. Τις παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς, εισφέροντας σημαντική τεχνογνωσία, διατηρώντας τη δέσμευσή του για στήριξη της πραγματικής οικονομίας. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα μοιράζεται τις ίδιες ακριβώς προκλήσεις και συμμετέχει στο σχετικό διάλογο, αναφέρει ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ) Βασίλειος Ράπανος, με αφορμή την 133η συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ομοσπονδίας (ΕΤΟ) που πραγματοποιήθηκε σε υβριδική μορφή (τηλεδιάσκεψη και φυσική παρουσία στις Βρυξέλλες). Η Ελληνική Ένωση Τραπεζών εκπροσωπήθηκε από τον πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου, Βασίλειο Ράπανο, και τη γενική γραμματέα, Χαρούλα Απαλαγάκη.
Μετά το πέρας της συνεδρίασης, η ΕΤΟ εξέδωσε το ακόλουθο δελτίο τύπου:
«Τις τελευταίες δεκαετίες, το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα μετασχηματίστηκε πλήρως. Στην τρέχουσα συγκυρία επωμίστηκε την πανδημική κρίση, συνεχίζοντας τη χρηματοδότηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων σε όλη τη δύσκολη αυτή περίοδο. Πρέπει να δούμε την μελλοντική πορεία της Ευρώπης. Το τραπεζικό σύστημα καλείται να διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο στην προσπάθεια του ψηφιακού μετασχηματισμού και της μετάβασης στη βιώσιμη ανάπτυξη. Για να επιτευχθούν οι δυο αυτοί στόχοι για ένα καινοτόμο και χωρίς αποκλεισμούς χρηματοπιστωτικό σύστημα απαιτείται ο επανασχεδιασμός του κανονιστικού πλαισίου.
Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΤΟ στην παραπάνω συνεδρίασή του συζήτησε τις βασικές προτεραιότητες, ευκαιρίες και προκλήσεις για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Καθώς η λήψη στοχευμένων μέτρων ως προς την προληπτική εποπτεία οδεύει προς τη συνήθη νομοθετική διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (γνωστή και ως τρίλογος), η συνεργασία για την εξεύρεση λύσεων που θα επιτρέψουν στις τράπεζες να χρηματοδοτήσουν τη λεγόμενη «δίδυμη μετάβαση» (twin transition) της Ευρώπης, θα είναι εξαιρετικά σημαντική.
Εξαιρετικά σημαντική θα είναι, επίσης, η διασφάλιση ότι, η ρυθμιστική παρέμβαση και εποπτεία προωθούν τον θεμιτό ανταγωνισμό και την καινοτομία στο ταχέως κινούμενο ψηφιακό χρηματοπιστωτικό τοπίο, εντός του οποίου δραστηριοποιούνται νέοι φορείς παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και εντοπίζονται διαφορετικών επιπέδων αξίες και διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες από πλευράς πελατών. Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός βρίσκεται αντιμέτωπος με την κλιματική αλλαγή, κάθε πρωτοβουλία για την μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (Net Zero) είναι εξίσου σημαντική. Ο ηγετικός ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η Ευρώπη στο διεθνές στερέωμα δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί.
Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Ευρωπαίος Επίτροπος σε θέματα Εμπορίου, Βάλντις Ντομπρόβσκις, σε ομιλία του κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του ΔΣ της ΕΤΟ τόνισε: «Η Ευρώπη χρειάζεται βιώσιμες και δυναμικές τράπεζες που θα συμμετέχουν πλήρως στην προσπάθεια οικονομικής ανάκαμψης. Χρειαζόμαστε επιχειρησιακή συνέχεια και προβλεψιμότητα, καθώς πορευόμαστε σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Προτεραιότητά μας είναι η υποστήριξη της βιώσιμης και ψηφιακής μετάβασης, στην οποία το τραπεζικό σύστημα έχει να διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο».
Πρόσφοροι κανόνες για τη διασφάλιση βαθύτερης ολοκλήρωσης και όρων ανταγωνιστικότητας σε διεθνές επίπεδο
Στην πρόσφατη δημοσιευμένη νομοθετική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα αποτυπώνονται τα πλέον επίκαιρα θέματα που πρέπει να συζητηθούν. Ειδικότερα: απαιτείται η υιοθέτηση λύσεων μόνιμου χαρακτήρα, οι οποίες θα επιτρέψουν να διατηρηθούν οι σημερινοί δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών, δίχως να μειώνεται η ικανότητά τους να χρηματοδοτούν αφενός την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας (συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων κάθε μεγέθους), και αφετέρου τον ψηφιακό μετασχηματισμό και τη μετάβαση στη βιώσιμη ανάπτυξη, τόσο της Ευρώπης όσο και τη δική τους.
Η νομοθετική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δίνει τη μοναδική ευκαιρία για την επίτευξη ουσιαστικής προόδου στη μετάβαση προς μια πραγματικά ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή τραπεζική αγορά.
Παράλληλα με μια πλήρως λειτουργική Τραπεζική Ένωση, η περαιτέρω ολοκλήρωση και εμβάθυνση των κεφαλαιαγορών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) είναι βασικό στοιχείο της βιώσιμης ανάπτυξης. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες, ως χρήστες άλλα και φορείς παροχής υπηρεσιών στις κεφαλαιαγορές, θα συνδράμουν για την υλοποίηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του Σχεδίου Δράσης της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, οι οποίες με τη σειρά τους θα επιτρέψουν την ανάπτυξη «πράσινων» και καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών, καθιστώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο ανταγωνιστική την ευρωπαϊκή οικονομία προς όφελος όλων των πολιτών και επιχειρήσεων.
Αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής
Για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής σε διεθνές επίπεδο, είναι απαραίτητο να διοχετευτούν επειγόντως οικονομικοί πόροι του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα για τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η Διεθνής Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών (COP26) διατήρησε τον στόχο αυτό, αλλά οι προκλήσεις παραμένουν ακόμα όπως επισήμανε η πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΤΟ, Ana Botín.
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν πρόκειται να επηρεαστούν μόνο από την κλιματική αλλαγή, αλλά αποτελούν βασικό κομμάτι της λύσης του προβλήματος. Εντούτοις, για την επίτευξη του στόχου μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (Net Zero) απαιτείται η χρηματοδότηση επιχειρήσεων και δεν θα πρέπει να αποκλειστούν εμπορικές επιχειρήσεις και δραστηριότητες που μπορεί αυτή τη στιγμή να μην πληρούν αυστηρά περιβαλλοντικά κριτήρια, όπως η περίπτωση του ευρωπαϊκού κανονιστικού πλαισίου σε θέματα «ταξινόμησης» (taxonomy), αλλά μπορούν να βελτιώσουν την απόδοσή τους και να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ.
Ενώ η Ευρώπη ηγείται της μετάβασης στη βιώσιμη ανάπτυξη, η εξάλειψη του άνθρακα στην ευρωπαϊκή ήπειρο από μόνη της δεν θα λύσει το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. Οι αρχηγοί Κρατών και Κυβερνήσεων της Ευρώπης θα πρέπει να μοιραστούν την πολύτιμη τεχνογνωσία τους με τους ηγέτες των υπόλοιπων κρατών ανά την υφήλιο στην προσπάθεια επίτευξης του στόχου μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (Net Zero).
Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι, σχεδόν το 1/4 των χρηματοδοτικών ανοιγμάτων των ευρωπαϊκών τραπεζών αφορά σε επιχειρήσεις εκτός της ΕΕ. Ως εκ τούτου, η συνεργασία σε διεθνές επίπεδο και η εναρμόνιση των σχετικών δράσεων συνιστούν σημαντικούς παράγοντες για την πρόληψη του κατακερματισμού της αγοράς και της διευκόλυνσης της ροής κεφαλαίων σε όσους κλάδους πρέπει να στηριχθούν.
Στηρίζουμε τους πελάτες προσφέροντας digital finance
Σε ένα περιβάλλον όπου οι εταιρείες τεχνολογίας προσφέρουν μεν χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, αλλά δεν ακολουθούν τους ίδιους κανόνες με τις τράπεζες, απαιτείται ρυθμιστική παρέμβαση για την ασφάλεια στον «κυβερνοχώρο» και την ανθεκτικότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος στο σύνολό του.
Ειδικότερα, οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας παρέχουν σημαντικές υπηρεσίες στις τράπεζες, παράλληλα όμως αξιοποιούν και πτυχές του χρηματοπιστωτικού επιχειρηματικού μοντέλου, χωρίς ωστόσο να υπόκεινται στο ίδιο κανονιστικό πλαίσιο με εκείνο των τραπεζών. Όπως τόνισε ο Olivier Guersent, γενικός διευθυντής της Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε σειρά διαδικτυακών εκδηλώσεων της ΕΤΟ: «Το κανονιστικό πλαίσιο στο πεδίο των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών θα πρέπει να συμβαδίζει με την αρχή των ίδιων δραστηριοτήτων, ίδιων κινδύνων και ίδιων κανόνων».
Με δεδομένη τη σημαντική αξία των δεδομένων (data) στην επίτευξη ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τη χρηματοδότηση με ψηφιακά μέσα, οποιαδήποτε συζήτηση για την «ανοιχτή χρηματοδότηση» (open finance) μπορεί να αποτελέσει μέρος μόνο της ευρύτερης πρωτοβουλίας για μια ευρωπαϊκή οικονομία δεδομένων. Το τραπεζικό σύστημα μοιράζεται ήδη βασικά δεδομένα πελατών του ως απόρροια του ισχύοντος κανονιστικού πλαισίου, αλλά, καθώς αυτό δεν συμβαίνει με άλλους κλάδους της οικονομίας, κάθε πρόταση για περαιτέρω «ανοικτή χρηματοδότηση» θα πρέπει να διασφαλίζεται από ένα κανονιστικό πλαίσιο που θα ρυθμίζει την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των επιμέρους κλάδων της οικονομίας.
Μετά την έναρξη της συζήτηση για την έκδοση ψηφιακού ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα («ΕΚΤ»), είναι αναγκαία η κατανόηση των στρατηγικών στόχων μιας τέτοιας πρωτοβουλίας, καθώς επίσης και η διερεύνηση ενός σχεδιασμού που θα ωφελεί επιχειρήσεις και πολίτες. Πρόκειται για ένα άνευ προηγουμένου εγχείρημα που ενδέχεται να επηρεάσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, την άσκηση της νομισματικής πολιτικής και τη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος στο σύνολό του. Οι πιθανές επιπτώσεις του εν λόγω εγχειρήματος θα πρέπει να αξιολογηθούν με προσοχή από την ΕΚΤ σε συνεργασία με το τραπεζικό σύστημα.
Η πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΤΟ και εκτελεστική πρόεδρος της Banco Santander, Ana Botín, δήλωσε: «Ένα ανθεκτικό τραπεζικό σύστημα το οποίο θα συνεχίσει να στηρίζει την κοινωνία χρειάζεται να είναι ανταγωνιστικό στην ψηφιακή εποχή. Για να το πετύχουμε αυτό, χρειαζόμαστε ένα αποτελεσματικό, ασφαλές και συνεκτικό κανονιστικό πλαίσιο, το οποίο θα επιτρέπει παράλληλα στα πιστωτικά ιδρύματα να συνεχίσουν να επενδύουν και να ανταποκρίνονται στις νέες και ολοένα απαιτητικές ανάγκες των πελατών τους. Οι τράπεζες θα συνεχίσουν να συνεργάζονται με τις ρυθμιστικές και εποπτικές αρχές για την επίτευξη ισότιμων όρων ανταγωνισμού, καθώς και για την εξεύρεση λύσεων υποστήριξης των πελατών τους στην προσπάθεια επίτευξης του στόχου μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (Net Zero)».
