Η BP και οι εταίροι της στη Shah Deniz για τη μεταφορά του φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν έκαναν την πολυαναμενόμενη ανακοίνωση για τη μακροπρόθεσμη παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, με μόλις το ένα δέκατο του αερίου να προορίζεται για τα ευρωπαϊκά κράτη τα οποία οι Βρυξέλλες ήθελαν περισσότερο να ωφεληθούν.
Η κοινοπραξία Shah Deniz, η οποία περιλαμβάνει την εθνική πετρελαϊκή εταιρεία του Αζερμπαϊτζάν Socar, τη νορβηγική Statoil και τη γαλλική Total, αναπτύσσει εδώ και χρόνια τα αποθέματα φυσικού αερίου της χώρας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήλπιζε ότι το μεγαλύτερο μέρος του αερίου θα έφτανε στις χώρες της νότιας και της ανατολικής Ευρώπης, ώστε να μειωθεί η εξάρτησή τους από τη Ρωσία, η οποία χαρακτηρίζεται αναξιόπιστος προμηθευτής, καθώς μείωσε την παροχή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη λόγω διαφωνιών για θέματα πληρωμών που είχε με την Ουκρανία.
Οι ελπίδες, όμως, άρχισαν να σβήνουν τον Ιούνιο όταν η Shah Deniz στήριξε αγωγό που θα καταλήγει στην Ιταλία, αντί τον Nabucco, που στήριζαν οι Βρυξέλλες, ο οποίος θα περνούσε από την ανατολική Ευρώπη. Την Πέμπτη, η κοινοπραξία ανακοίνωσε ότι το 80% του φυσικού αερίου θα καταλήγει στην Ιταλία και στις όμορες αγορές, που είναι σχετικώς καλά εφοδιασμένες.
Στη βουλγαρική εταιρεία κοινής ωφέλειας θα παράσχεται 1 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως για τα επόμενα 25 χρόνια, που είναι το ένα δέκατο του συνόλου, ενώ αντίστοιχος όγκος θα παρασχεθεί και στην ελληνική εταιρεία κοινής ωφέλειας (ΔΕΠΑ).
«Το φυσικό αέριο του Shah Deniz έχει πρακτικά χαθεί για την ανατολική Ευρώπη», δηλώνει ο Τιερί Μπρος, αναλυτής για θέματα φυσικού αερίου της Societe Generale και συμπληρώνει: «Αυτές οι χώρες θα παραμείνουν εξαρτημένες από τη Ρωσία για μεγάλο ποσοστό της προσφοράς φυσικού αερίου».
Η απόφαση ελήφθη σε μία ευαίσθητη στιγμή για τον ευρωπαϊκό κλάδο φυσικού αερίου, με την παραγωγή από τη Βόρειο Θάλασσα να μειώνεται και χώρες όπως τη Βρετανία να πασχίζουν για να εξασφαλίσουν φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου. Αυτό επιτρέπει στη Ρωσία να ανακτήσει το μερίδιο αγοράς που είχε χάσει τα τελευταία χρόνια.
Οι αναλυτές της Societe Generale δήλωσαν την προηγούμενη εβδομάδα ότι η Ρωσία θα ανακτήσει τη θέση της ως μεγαλύτερου παρόχου από τη Νορβηγία φέτος, καθώς οι εξαγωγές στην Ευρώπη από την κρατική ρωσική πετρελαϊκή Gazprom ενισχύθηκαν κατά 10% συγκριτικά με το αντίστοιχο 8μηνο του 2012.
Τα συμβόλαια θα εντείνουν τις πιέσεις στις Βρυξέλλες να επιταχύνουν την κατασκευή της υποδομής ώστε να εξασφαλίσουν πως το φυσικό αέριο θα συναλλάσσεται ελεύθερα εντός της Ευρώπης. Η Κομισιόν στήριξε αγωγούς που θα επέτρεπαν στις εταιρείες κοινής ωφέλειας των χωρών μελών να αγοράζουν φυσικό αέριο από μία γκάμα προμηθευτών έτσι ώστε να μειωθεί η εξάρτηση στα μακροπρόθεσμα συμβόλαια.
Ο Αλ Κουκ, ο αντιπρόεδρος της ΒΡ για το Shah Deniz, δήλωσε πως περιμένει τη στήριξη των Βρυξελλών για την ανοικοδόμηση των αποκαλούμενων διασυνδετηρίων αγωγών από την Ελλάδα στη Βουλγαρία και στη συνέχεια από τη Βουλγαρία προς την υπόλοιπη Ευρώπη, που θα επιτρέψουν στο Αζερμπαϊτζάν να διοχετεύσει φυσικό αέριο στην ανατολική Ευρώπη.
«Είμαστε αισιόδοξοι ότι τα κράτη της ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων θα γίνουν πηγή ζήτησης στο μέλλον, αλλά προς το παρόν δεν έχουμε προχωρήσει σε καμία διαπραγμάτευση» δήλωσε ο κ. Κουκ.
Η πρόοδος που καταγράφεται στην κατασκευή των διασυνδετηρίων αγωγών, όμως, είναι αργή ειδικότερα στην ανατολική Ευρώπη και οι αναλυτές λένε πως η αδύναμη ζήτηση για φυσικό αέριο στην περιοχή εμποδίζει τις επενδύσεις.
«Εάν επενδύσεις σε ολοκαίνουργιες υποδομές φυσικού αερίου στην ανατολική Ευρώπη δεν θα έχεις αρκετή εμπιστοσύνη για τη μελλοντική ζήτηση που χρειάζεται ώστε να πάρεις τα λεφτά σου πίσω», δηλώνει ο Τζόναθαν Στερν, επικεφαλής ερευνών για θέματα φυσικού αερίου στο Ινστιτούτο της Οξφόρδης για Ενεργειακές Σπουδές.
Τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια, πάντως, τα οποία η ΒΡ δηλώνει ότι αξίζουν 100 δισ. δολ. και πως είναι από τα μεγαλύτερα του είδους τους στην ιστορία της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν το trading φυσικού αερίου.
Οι εταιρείες trading φυσικού αερίου, οι οποίες θα επιδιώξουν να πουλήσουν το φυσικό αέριο ανά την Ευρώπη με κάποιο κέρδος, κέρδισαν συμβόλαια, όπως επίσης και εταιρείες κοινής ωφέλειας που είναι μάλλον απίθανο να χρησιμοποιήσουν οι ίδιες το αέριο για τη λειτουργία ενεργειακών σταθμών. Η Shell Energy Europe -μέλος του βραχίονα trading της Shell-, η Axpo Trading και η Hera Trading υπέγραψαν 25ετή συμβόλαια όπως έκανε η E.ΟΝ, η γερμανική εταιρεία κοινής ωφέλειας που διαθέτει μεγάλο βραχίονα trading.
Τα εγγυημένα μακροπρόθεσμα έσοδα από τα συμβόλαια ανοίγουν επίσης τον δρόμο για ανάπτυξη του κοιτάσματος του Shah Deniz. Ο κ. Κουκ δήλωσε πως από τον Δεκέμβριο περιμένει ότι τα μέλη της κοινοπραξίας θα έχουν δεσμεύσει 40 δισ. δολ. για τις επενδύσεις που απαιτούνται ώστε να ξεκινήσει το δεύτερο στάδιο του έργου.
