O Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έχει και τις πλέον εγκάρδιες σχέσεις με πολλούς ηγέτες ανά την υφήλιο, εξαιρουμένου πρωτίστως του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Τα εγκαίνια μέσω βιντεοσύνδεσης από Ερντογάν και Πούτιν του πρώτου ρωσικής κατασκευής και διαχείρισης πυρηνικού σταθμού της Τουρκίας στο Ακούγιου στις 27 Απριλίου μεσούσης της προεκλογικής καμπάνιας στη γείτονα δίνει μια εικόνα για το γεωπολιτικό διακύβευμα των σημερινών εκλογών στην Τουρκία, σχολιάζει σε ανάλυσή της Monde.
«Μια νίκη του Ερντογάν θα είναι νίκη για τον Πούτιν», εκτιμά ο πρώην πρέσβης της ΕΕ στην Άγκυρα και συνεργάτης του Carnegie Europe, Μαρκ Πιερίνι. Από την άλλη, μια νίκη του υποψήφιου της εξακομματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, θα βόλευε τη Δύση, μολονότι οι Βρυξέλλες, το Παρίσι, το Βερολίνο και η Ουάσιγκτον κινούνται διακριτικά για να αποφύγουν μια νέα έκρηξη οργής του απερχόμενου Προέδρου της Τουρκίας. Ωστόσο η Δύση λαμβάνει πλέον στα σοβαρά το επί μακρόν απατηλό και ενδόμυχα επιθυμητό σενάριο της αλλαγής εξουσίας στην Άγκυρα παρά τις επίμονες αμφιβολίες για το κατά πόσον θα είναι δίκαιες οι εκλογές αλλά και για την αντίδραση του Ερντογάν σε περίπτωση που δεν εξελιχθούν τα πράγματα ευνοϊκά γι’ αυτόν στην κάλπη.
Ελπίδες για ανατροπή του Ερντογάν
Η οικονομική κρίση στην Τουρκία – απότοκο σε μεγάλο βαθμό των ανορθόδοξων οικονομικών πολιτικών του Ερντογάν – η χαοτική διαχείριση του διπλού φονικού πλήγματος του Εγκέλαδου τον Ιανουάριο από την κυβέρνησή του και η κόπωση μερίδας των ψηφοφόρων έναντι μιας ολοένα και πιο αυταρχικής εξουσίας τρέφουν τις ελπίδες του συνασπισμού της αντιπολίτευσης – και ενδόμυχα της Δύσης. «Αν οι Τούρκοι ψηφοφόροι καταφέρουν να απομακρύνουν τον Ερντογάν από το προεδρικό του μέγαρο, αυτό θα αποτελέσει μια μεγάλη γεωπολιτική καμπή», σύμφωνα με την πρώην υπουργό Εξωτερικών της Ισπανίας, Αράντσα Γκονζάλεζ.
Αν και δεν σκοπεύει να θυσιάσει τους οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία ή να εγκαταλείψει το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής στο Ακούγιου, ο Κιλιτσντάρογλου έχει κάνει γνωστή την επιθυμία του για εξομάλυνση των σχέσεων με τους δυτικούς εταίρους της Τουρκίας.
Μια υπόσχεση που φαντάζει μεν αυτονόητη για οποιονδήποτε ηγέτη κράτους -μέλους του ΝΑΤΟ και υποψήφιου προς ένταξη στην ΕΕ, αλλά διόλου προφανή μετά την εικοσαετία στην εξουσία του Ερντογάν, που έθεσε σε δοκιμασία τις σχέσεις με τους δυτικούς ομολόγους του κι έφτασε στο σημείο να χαρακτηρίσει «ναζί» την πρώην καγκελάριο της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ και να ισχυριστεί ότι ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν «χρειάζεται ψυχοθεραπεία».
Προειδοποιήσεις προς την Τουρκία για τις σχέσεις με τη Μόσχα
Ο πόλεμος στην Ουκρανία δίνει μια καλή ιδέα για το διπλό παιχνίδι της Τουρκίας του Ερντογάν, σχολιάζει η γαλλική εφημερίδα.
Μολονότι ο πόλεμος επανένωσε το ΝΑΤΟ, η Τουρκία καταδίκασε μεν τον πόλεμο του Πούτιν, πούλησε drones στην Ουκρανία, έκλεισε τα στενά του Βοσπόρου για όλα τα πολεμικά πλοία, αλλά δεν εφάρμοσε τις κυρώσεις που αποφάσισε για τη Ρωσία η Δύση, η οποία θεωρεί μάλιστα ότι η Άγκυρα συνδράμει τη Μόσχα στην παράκαμψή τους, ενώ οι εμπορικές συναλλαγές τους εκτοξεύτηκαν στα ύψη από την αρχή του πολέμου.
«Οι προειδοποιήσεις έχουν πολλαπλασιαστεί, οι Τούρκοι έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται το πρόβλημα, αλλά πρέπει να κάνουν τα λόγια τους πράξη», είπε Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Στην τρέχουσα κατάσταση, το κύριο ζήτημα για τους Ευρωπαίους όπως και για όλους τους Δυτικούς είναι η σχέση της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ σε σύγκριση με αυτή που διατηρεί με τη Ρωσία», παρατηρεί ο Πιερίνι. «Δύο ερωτήματα παραμένουν ανοιχτά: θα συμμετάσχει η Τουρκία σε επιχειρήσεις καθησυχασμού των συμμάχων στο ανατολικό κέρας του ΝΑΤΟ; Και τι θα κάνει με τους ρωσικούς πυραύλους (S-400)»;
Τι θα γίνει με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας;
Ο Ερντογάν είναι επίσης από τους λιγοστούς νατοΪκούς ηγέτες που δεν προέβη σε καμία ενέργεια για να διασφαλίσει από τις ρωσικές απειλές το ανατολικό κέρας της Συμμαχίας, ενώ αντίθετα έβαλε βέτο στην ένταξη της Σουηδίας, εμπόδιο που η τουρκική αντιπολίτευση είναι έτοιμη να άρει το συντομότερο δυνατό, σύμφωνα με αξιωματούχους στη Στοκχόλμη.
«Αν ο Ερντογάν ηττηθεί και αποδεχθεί την ήττα του, αυτό θα αλλάξει πολλά πράγματα. Όποια κι αν είναι η έκβαση των εκλογών, καλό θα ήταν να επανεκκινήσουμε τις σχέσεις με την Τουρκία», είπε διπλωματική πηγή, ευχόμενη να προσαρμόσει η Ένωση τη στάση της έναντι της Άγκυρας στο βαθμό της «δημοκρατικής ανανέωσης» και της αποκατάστασης του κράτους δικαίου που έχει υποσχεθεί η αντιπολίτευση.
«Ουδείς σκέφτεται προς το παρόν μια επανέναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την ΕΕ», σχολιάζει η Monde. «Αν και θα ήταν απαραίτητη γεωπολιτικά και εφικτή οικονομικά η ένταξη της Τουρκίας είναι πολύ δύσκολη από πολιτική άποψη λόγω της αντίδρασης που προκαλεί σε ορισμένα κράτη μέλη», λέει η Αράντσα Γκονζάλεζ.
Ωστόσο, οι 27 θα μπορούσαν να προτείνουν επέκταση της τελωνειακής ένωσης με την Τουρκία, ενδεχομένως και απελευθέρωση της βίζας για Τούρκους πολίτες και σύνδεση της Άγκυρας με ορισμένα ενεργειακά πρότζεκτ στη Μεσόγειο, προκειμένου να μειωθούν οι διαφορές με την Ελλάδα, σημειώνει η γαλλική εφημερίδα «Τα ερωτήματα θα παραμείνουν δύσκολα, αλλά το κλίμα θα ηρεμήσει», ελπίζει ο Πιερίνι, προειδοποιώντας, πάντως, για πιθανά σημεία τριβής αναφορικά με το Συριακό, καθώς η τουρκική αντιπολίτευση εξετάζει την πιθανότητα να αναγνωρίσει το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ και να στείλει τους Σύρους πρόσφυγες στην πατρίδα τους.