Η Κίνα και η Σερβία, μια χώρα που φιλοδοξεί να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν συνάψει μια πρωτοποριακή συμφωνία με στόχο την προώθηση ενός “κοινού μέλλοντος”. Το σύμφωνο αυτό, που υπογράφηκε την Τετάρτη, τοποθετεί τη Σερβία ως το πρώτο ευρωπαϊκό έθνος που αναλαμβάνει μια τέτοια δέσμευση με την Κίνα.
Σε κοινή ανακοίνωσή τους στο Βελιγράδι, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ και ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς δεσμεύτηκαν να “ενισχύσουν και να αναβαθμίσουν τη συνολική στρατηγική εταιρική σχέση” μεταξύ των εθνών τους, επιδιώκοντας να ξεκινήσουν μια νέα φάση για τη δημιουργία ενός κοινού μέλλοντος.
Ο πρόεδρος Σι, ο οποίος επινόησε τη φράση “κοινότητα για ένα κοινό μέλλον” πριν από μια δεκαετία, θεωρεί την έννοια αυτή συμβολική, αν και δεν συνδέεται με κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα. Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί την ερμηνεύουν ως μια λεπτή μορφή συμμαχίας.
“Η Σερβία ήταν η πρώτη χώρα στην περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που έγινε ολοκληρωμένος στρατηγικός εταίρος της Κίνας πριν από οκτώ χρόνια. Σήμερα, είναι η πρώτη στην Ευρώπη που ξεκινά την οικοδόμηση μιας κοινότητας του πεπρωμένου με την Κίνα, γεγονός που σηματοδοτεί το βαθύ, ιδιαίτερο και υψηλό επίπεδο των διμερών μας σχέσεων”, δήλωσε ο Σι σε συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε την υπογραφή.
Ο πρόεδρος Βούτσιτς παρατήρησε την εξέλιξη από τις στρατηγικές σχέσεις σε ένα ενιαίο μέλλον, χαρακτηρίζοντάς την ως το αποκορύφωμα της διμερούς συνεργασίας. “Είμαι υπερήφανος που το υπέγραψα σήμερα ως πρόεδρος της Σερβίας”, δήλωσε.
Η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραμένει αβέβαιη, καθώς η Σερβία πλησιάζει την Κίνα με φόντο τη σύγκρουση της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία έχει επιταχύνει την ατζέντα ένταξης της ΕΕ για τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων, συμπεριλαμβανομένης της Σερβίας.
Παρά τη διατήρηση της ουδετερότητας στη σύγκρουση στην Ουκρανία και τη μη επισήμανση των ενεργειών της Ρωσίας ως εισβολής, η Κίνα έχει αντιμετωπίσει κατηγορίες για υποστήριξη των στρατιωτικών προσπαθειών της Ρωσίας. Η Σερβία κατήγγειλε την εισβολή, αλλά επέλεξε να μην συμμετάσχει στις διεθνείς κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Η άφιξη του Σι στη Σερβία έγινε δεκτή με ενθουσιασμό, μετά από μια σημαντική κρατική επίσκεψη στη Γαλλία, όπου κυριάρχησαν οι συζητήσεις για το εμπόριο και την ουκρανική κρίση. Τον υποδέχθηκαν χιλιάδες υποστηρικτές του στο Βελιγράδι, που αντηχούσαν τα συνθήματα “Κίνα-Σερβία” κατά τη διάρκεια μιας τελετουργικής υποδοχής.
Απευθυνόμενος στη συγκέντρωση, ο Βούτσιτς χαιρέτισε τον Σι ως σταθερό σύμμαχο, χαρακτηρίζοντας την επίσκεψή του ως ιστορική στιγμή για τη Σερβία, η οποία, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν έχει εκτιμηθεί πλήρως από πολλούς. “Είμαστε ευγνώμονες στον πρόεδρο Σι, ο οποίος επέλεξε τη Σερβία για την πρώτη του επίσκεψη στην Ευρώπη μετά από πέντε χρόνια”, πρόσθεσε ο Βούτσιτς.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Σι αναγνώρισε τα ισχυρά αμοιβαία αισθήματα μεταξύ του σερβικού και του κινεζικού λαού. “Αυτή η βαθιά φιλία με εντυπωσιάζει βαθιά”, σχολίασε, όπως μετέδωσε η κρατική τηλεόραση RTS.
Μετά την επίσκεψή του στη Σερβία, ο Σι έχει προγραμματίσει να ταξιδέψει στην Ουγγαρία, έναν άλλο στενό σύμμαχο της Κίνας στην Ευρώπη.
Οι επενδύσεις της Κίνας στη Σερβία, ιδίως στον τομέα της εξόρυξης και των υποδομών, είναι σημαντικές, με έμφαση στην υπογραφή στρατηγικής εταιρικής σχέσης το 2016 και συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου πέρυσι. Οι πρωτοβουλίες αυτές, ωστόσο, έχουν εγείρει ανησυχίες σχετικά με την ευθυγράμμισή τους με τα κριτήρια ένταξης στην ΕΕ.
Ο στρατηγικός ρόλος της Σερβίας στην κινεζική πρωτοβουλία “Ζώνη και Δρόμος” υπογραμμίζει τη σημασία της για την αύξηση της επιρροής του Πεκίνου στην Ευρώπη, παρά τις επικρίσεις ότι ενδεχομένως να χρησιμεύει ως πύλη για την κινεζική επιρροή.
Η σημασία της επίσκεψης του Σι συμπίπτει επίσης με την 25η επέτειο ενός τραγικού γεγονότος – του αμερικανικού βομβαρδισμού της κινεζικής πρεσβείας στο Βελιγράδι κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης στο Κοσσυφοπέδιο, που είχε ως αποτέλεσμα τρία κινεζικά θύματα και έκτοτε ενίσχυσε τους μεταξύ τους δεσμούς.
Οι κινεζικές επιχειρήσεις συμμετέχουν σε περίοπτη θέση στα μεγάλα βιομηχανικά έργα της Σερβίας, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης του μεγαλύτερου ορυχείου χαλκού και της κατασκευής βασικών υποδομών, όπως δρόμοι και ένας σιδηρόδρομος που συνδέει με την Ουγγαρία.
Το σιδηροδρομικό έργο Βουδαπέστης-Βελιγραδίου, μια κρίσιμη πρωτοβουλία της Ζώνης και του Δρόμου, αποσκοπεί στη διευκόλυνση της σύνδεσης με το υπό κινεζικό έλεγχο λιμάνι του Πειραιά στην Ελλάδα, ενισχύοντας την είσοδο κινεζικών προϊόντων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Παρά τις καθυστερήσεις, το φιλόδοξο αυτό έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2026.
Σε μια αξιοσημείωτη επίδειξη στρατιωτικής συνεργασίας, η Σερβία παρέλαβε ένα προηγμένο κινεζικό αντιαεροπορικό σύστημα το 2022, μια κίνηση που υπογράμμισε την αυξανόμενη παγκόσμια επιρροή και στρατηγική εμβέλεια της Κίνας.