Εν μέσω οικονομικών μετατοπίσεων και ειδικών κινήτρων για τον κλάδο, η Κίνα έχει αναδειχθεί σε δύναμη στην παγκόσμια μεταποίηση, προκαλώντας αύξηση των εξαγωγών και ανησυχίες για πιθανές απώλειες θέσεων εργασίας σε ξένες αγορές.
Εδώ και χρόνια, η Κίνα έχει τοποθετηθεί στρατηγικά ως ηγέτης σε διάφορους τομείς – από τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα παιχνίδια τη δεκαετία του 1980 έως τομείς αιχμής όπως οι ημιαγωγοί και η πράσινη τεχνολογία σήμερα. Επί του παρόντος, η Κίνα είναι υπεύθυνη για την παραγωγή του ενός τρίτου των βιομηχανικών προϊόντων παγκοσμίως, ξεπερνώντας τη συνολική παραγωγή των Ηνωμένων Πολιτειών, της Γερμανίας, της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας και της Βρετανίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένα εμπορικό πλεόνασμα που αντιπροσωπεύει σημαντικό μέρος του ΑΕΠ της Κίνας και συνεχίζει να αυξάνεται, προκαλώντας τον έλεγχο όσον αφορά την έννοια της “πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας” από τους κύριους εμπορικούς εταίρους. Υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι στις ΗΠΑ και την Ευρώπη παροτρύνουν την Κίνα να μετριάσει τον όγκο των εξαγωγών της και να ενισχύσει τις εισαγωγές της. Πρόσφατα, ο πρόεδρος Μπάιντεν απάντησε αυξάνοντας σημαντικά τους δασμούς σε διάφορα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας που εισάγονται από την Κίνα, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρικών οχημάτων και των ηλιακών συλλεκτών.
Πολιτικά και οικονομικά μέτρα που διαμορφώνουν τη βιομηχανία της Κίνας
Πριν από σχεδόν μια δεκαετία, η Κίνα ξεκίνησε τη φιλόδοξη στρατηγική “Made in China 2025”, με στόχο την υποκατάσταση των εισαγωγών με εγχώρια παραγόμενα προϊόντα σε δέκα προηγμένους τομείς της μεταποίησης μέσω στοχευμένης χρηματοδοτικής στήριξης από κρατικές τράπεζες. Παρά την ύφεση της εγχώριας οικονομίας λόγω της ύφεσης των ακινήτων, το Πεκίνο συνεχίζει να ενισχύει αυτές τις βιομηχανίες ενθαρρύνοντας τον δανεισμό για την τόνωση των δαπανών και την ενίσχυση των εξαγωγών.
Η οικονομική στρατηγική της Κίνας περιλαμβάνει τον περιορισμό των επενδυτικών επιλογών για τα κινεζικά νοικοκυριά, υποχρεώνοντάς τα να αποταμιεύουν μεγάλα ποσά στις τράπεζες με χαμηλά επιτόκια. Τα κεφάλαια αυτά στη συνέχεια δανείζονται με ευνοϊκά επιτόκια σε αναδυόμενες επιχειρήσεις και βιομηχανίες. Το 2022, η κεντρική τράπεζα της Κίνας ανέφερε σημαντική αύξηση των δανείων της βιομηχανίας. Επιπλέον, οι τοπικές κυβερνήσεις κατευθύνονται να στηρίξουν στοχευμένες βιομηχανίες παρέχοντας προσιτές εργοστασιακές εγκαταστάσεις και ενισχύοντας τις εγκαταστάσεις μεταφορών και υποδομών.
Πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία έδειξε ότι πάνω από το 99% των εισηγμένων στο χρηματιστήριο κινεζικών επιχειρήσεων έλαβαν πέρυσι άμεσες κρατικές επιδοτήσεις. Οι χαμηλοί εργοστασιακοί μισθοί και οι περιορισμοί στην κινητικότητα και την οργάνωση της εργασίας ενισχύουν περαιτέρω το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των Κινέζων κατασκευαστών, συμβάλλοντας στις παγκόσμιες ανησυχίες για την εκτόπιση θέσεων εργασίας σε άλλες χώρες, ιδίως ως απάντηση στους αμερικανικούς δασμούς που αποσκοπούν στον περιορισμό των εισαγωγών από τους αναπτυσσόμενους τομείς της Κίνας.
Καινοτομίες στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας και της ηλιακής ενέργειας
Ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας αποτελεί παράδειγμα της ταχείας προόδου της Κίνας στον τομέα της μεταποίησης. Μόλις πριν από λίγα χρόνια, η Κίνα υστερούσε στις εξαγωγές αυτοκινήτων, εξυπηρετώντας κυρίως λιγότερο εύπορες περιοχές με φθηνά οχήματα. Σήμερα, η Κίνα έχει ξεπεράσει την Ιαπωνία και τη Γερμανία για να γίνει ο κορυφαίος εξαγωγέας αυτοκινήτων παγκοσμίως, με σημαντικές εξαγωγές βενζινοκίνητων οχημάτων σε διάφορες αναπτυσσόμενες χώρες, παρά την εγχώρια αδιαφορία για τέτοια μοντέλα. Επιπλέον, η Κίνα επιδοτεί την ανάπτυξη και την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων με μπαταρία για πάνω από δεκαπέντε χρόνια, οδηγώντας σε αύξηση των εγχώριων προσφορών και των εξαγωγών, ιδίως προς την Ευρώπη.
Η Κίνα ήταν αρχικά πίσω από τα δυτικά έθνη στην τεχνολογία ηλεκτρικών μπαταριών. Ωστόσο, επιβάλλοντας τη μεταφορά τεχνολογίας από τις δυτικές εταιρείες με αντάλλαγμα επιδοτήσεις για τα ηλεκτρικά οχήματά τους που πωλούνται στην Κίνα και προωθώντας την εγχώρια παραγωγή μπαταριών, οι κινεζικές εταιρείες έχουν πλέον κατακτήσει κυρίαρχο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς ηλεκτρικών μπαταριών. Η μετατόπιση αυτή αποδεικνύεται από τη σημαντική αύξηση των εξαγωγών μπαταριών ιόντων λιθίου, κυρίως προς την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.
Όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η Κίνα έχει δώσει προτεραιότητα στην ηλιακή τεχνολογία για να μειώσει την εξάρτηση από το εισαγόμενο πετρέλαιο. Η ταχεία επέκταση της παραγωγικής ικανότητας ηλιακών συλλεκτών μείωσε σημαντικά τις παγκόσμιες τιμές, προκαλώντας οικονομικές δυσκολίες σε ορισμένους μεγάλους παραγωγούς, αλλά παρέχοντας ευκαιρίες σε μικρότερες εταιρείες να αγοράσουν εγκαταστάσεις και να καινοτομήσουν, οδηγώντας στη σημερινή κυριαρχία της Κίνας στην αγορά ηλιακών συλλεκτών.
Γεωπολιτικό και οικονομικό πλαίσιο
Το σκηνικό των γεωπολιτικών εντάσεων και των οικονομικών πολιτικών παίζει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις αυτές. Οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει εξαγωγικούς ελέγχους που περιορίζουν την πρόσβαση της Κίνας σε προηγμένους ημιαγωγούς, ωστόσο οι κινεζικές επιχειρήσεις έχουν γίνει όλο και πιο ανταγωνιστικές στην ευρύτερη αγορά. Το πολιτικό κλίμα, ιδίως στις ΗΠΑ, επηρεάζεται από ευρύτερα ζητήματα εμπορίου και ασφάλειας, με παράδειγμα τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις, όπως οι ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι οποίες υπογραμμίζουν τη στρατηγική σημασία των κατασκευαστικών δυνατοτήτων στον πόλεμο.
Οι δυναμικές αυτές υπογραμμίζουν την πολύπλοκη αλληλεπίδραση των οικονομικών στρατηγικών, των γεωπολιτικών επιρροών και των εμπορικών πολιτικών που επηρεάζουν την παγκόσμια μεταποίηση και την ανταγωνιστικότητα της αγοράς.