Η έννοια της κοινωνικής ευθύνης, με τη μορφή της φιλανθρωπίας, υφίσταται από την αρχαιότητα. Ήδη στην Αθηναϊκή Δημοκρατία του Κλεισθένη, οι εύποροι πολίτες αναλάμβαναν το κόστος διοργάνωσης θεατρικών παραστάσεων. Κατά την περίοδο της Αναγέννησης, η παροχή οικονομικής βοήθειας προς καλλιτέχνες και διανοούμενους από εύπορους πολίτες ήταν συχνή.
Η σύγχρονη έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) έχει τις ρίζες της στις αρχές του 19ου αιώνα, με την ανάπτυξη των βιομηχανικών επιχειρήσεων. Οι πρώτες μορφές ΕΚΕ εστίαζαν στην ευημερία των εργαζομένων, με την παροχή κατοικίας και φροντίδας σε αυτούς και τις οικογένειες τους.
Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ανάδειξη των πολυεθνικών εταιρειών έφερε στο προσκήνιο το ερώτημα του ρόλου των επιχειρήσεων στην κοινωνία. Η επικράτηση του μοντέλου “η αποκλειστική ευθύνη των επιχειρήσεων είναι η παραγωγή πλούτου για τους μετόχους τους” οδήγησε σε αμφισβήτηση της ηθικής τους στάσης.
Στις δεκαετίες του ’60 και ’70, η ΕΚΕ άρχισε να συνδέεται με την επιχειρησιακή ηθική και την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης. Τονίστηκε η ευθύνη των επιχειρήσεων να λαμβάνουν υπόψη τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους.
Ο Ζ. Ντελόρ και η Ελλάδα
Η δεκαετία του ’90 σηματοδότησε την καθιέρωση της ΕΚΕ ως πρακτική με ευρεία αποδοχή. Ο Ζακ Ντελόρ, θεωρούμενος ως ο “πατέρας” της σύγχρονης ΕΚΕ, προέτρεψε τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να υιοθετήσουν προγράμματα ΕΚΕ. Το 1994 υπογράφηκε η “Ευρωπαϊκή Διακήρυξη των Επιχειρήσεων κατά του Κοινωνικού Αποκλεισμού” και ιδρύθηκε το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Επιχειρήσεων για την Κοινωνική Συνοχή.
Στην Ελλάδα, το Ελληνικό Δίκτυο για την Κοινωνική Συνοχή ιδρύθηκε το 1999, ενώ το 2002 υιοθετήθηκε ο ευρωπαϊκός ορισμός της ΕΚΕ: “Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι η έννοια σύμφωνα με την οποία οι επιχειρήσεις ενσωματώνουν σε εθελοντική βάση κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς προβληματισμούς στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και στις επαφές τους με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη”.
Σήμερα, η ΕΚΕ αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της στρατηγικής πολλών επιχειρήσεων, συμβάλλοντας στην αειφόρα ανάπτυξη και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
Βασικά Στάδια Εξέλιξης
Τέλη 18ου – μέσα 19ου αιώνα: Εστίαση στην ευημερία των εργαζομένων (κατοικία, φροντίδα).
Τέλη 19ου – αρχές 20ου αιώνα: Ανάπτυξη φιλανθρωπικών δράσεων.
Δεκαετίες 1960-1970: Σύνδεση της ΕΚΕ με την επιχειρησιακή ηθική και την βιώσιμη ανάπτυξη.
Δεκαετία 1990: Καθιέρωση της ΕΚΕ ως πρακτική με ευρεία αποδοχή. Ίδρυση του Ευρωπαϊκού Δικτύου Επιχειρήσεων για την Κοινωνική Συνοχή.
21ος αιώνας: Η ΕΚΕ ενσωματώνεται στη στρατηγική πολλών επιχειρήσεων, με στόχο την αειφόρα ανάπτυξη και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
Τα οφέλη στους σύγχρονους καιρούς.
Σήμερα πλέον, η υιοθέτηση πρακτικών ΕΚΕ μπορεί να προσφέρει οφέλη τόσο στις ίδιες τις επιχειρήσεις, όσο και στην κοινωνία συνολικά.
Τα οφέλη για τις επιχειρήσεις: Βελτίωση της φήμης και της εικόνας της επιχείρησης, ενίσχυση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και των επενδυτών, προσέλκυση και διατήρηση ταλαντούχου προσωπικού, αυξημένη παραγωγικότητα και κερδοφορία, μείωση των επιχειρηματικών κινδύνων και δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος.
Τα οφέλη για την κοινωνία: Αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων, όπως η φτώχεια, η ανεργία και ο κοινωνικός αποκλεισμός, προστασία του περιβάλλοντος, προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της ειρήνης.
Οι μοντέρνες προκλήσεις
Παρά τα οφέλη της, η υιοθέτηση και η εφαρμογή πρακτικών ΕΚΕ φέρνει και κάποιες προκλήσεις:
Έλλειψη σαφούς ορισμού και καθορισμένων μετρήσεων: Η ΕΚΕ ερμηνεύεται με διάφορους τρόπους, καθιστώντας δύσκολη την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς της.
Κίνδυνος “greenwashing”: Ορισμένες επιχειρήσεις μπορεί να υιοθετούν πρακτικές ΕΚΕ για λόγους δημοσιότητας, χωρίς ουσιαστική δέσμευση για την κοινωνία και το περιβάλλον.
Έλλειψη πόρων: Η υλοποίηση προγραμμάτων ΕΚΕ μπορεί να απαιτεί σημαντικούς πόρους, τους οποίους ίσως να μην διαθέτουν όλες οι επιχειρήσεις.
Σκεπτικισμός από την κοινωνία: Ορισμένοι πολίτες μπορεί να μην εμπιστεύονται τις προθέσεις των επιχειρήσεων που υιοθετούν πρακτικές ΕΚΕ.
Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την αντιμετώπιση κοινωνικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων. Η υιοθέτησή της από τις επιχειρήσεις, με ειλικρίνεια και ουσιαστική δέσμευση, μπορεί να συμβάλει στην αειφόρα ανάπτυξη και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
