Μόλις στο 25,9% η συμμετοχή των γυναικών στο ανώτατο στελεχιακό δυναμικό των εγχώριων εταιριών – Υπάρχουν ακόμα μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης
Αργή αλλά σταθερή αύξηση παρουσιάζουν οι ελληνικές εταιρίες που διοικούνται από γυναίκες τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με μελέτη της ICAP CRIF για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, που επισημαίνει ταυτόχρονα ότι οι επιχειρήσεις με γυναίκες στο τιμόνι αποδεικνύονται διαχρονικά πιο κερδοφόρες από τις αντίστοιχες με άντρες στους περισσότερους χρηματοοικονομικούς δείκτες κερδοφορίας.
Το 2023 το ποσοστό διείσδυσης της γυναικείας επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα ανήλθε σε 25,9%, σημειώνοντας οριακή αύξηση κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2022, έτος κατά το οποίο είχε εμφανίσει οριακή μείωση (-0,3 ποσοστιαίες μονάδες), έπειτα από επτά συναπτά έτη θετικών μεταβολών. Σε επίπεδο οκταετίας (2015-2023) παρατηρείται μια καθόλου αμελητέα αύξηση κατά 6,3 ποσοστιαίες μονάδες του γυναικείου επιχειρείν, καταδεικνύοντας την πρόοδο που έχει σημειωθεί σε θέματα έμφυλης ισότητας στις ελληνικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, ο βαθμός διείσδυσης κυμαίνεται ακόμα σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, γεγονός που υποδηλώνει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης της γυναικείας επιχειρηματικότητας και εισόδου των γυναικών σε υψηλές διοικητικές θέσεις στις επιχειρήσεις της χώρας μας.
Την ίδια στιγμή στο σύνολο των εταιριών του ερευνητικού δείγματος που διευθύνονται από γυναίκες ένα ποσοστό 23,1% παρουσίασε σημαντική αύξηση στις συνολικές πωλήσεις (κύκλος εργασιών) κατά το 2021 έναντι του 2020, ενώ το σύνολο των επιχειρήσεων του δείγματος παρουσίασε ελαφρώς μικρότερη αύξηση (20,7%) την ίδια χρονική περίοδο. Οι ίδιες επιχειρήσεις εμφανίζουν περιθώριο μεικτού κέρδους 31,1% έναντι αντίστοιχου δείκτη 25,2% του συνόλου των εταιριών και περιθώριο καθαρού κέρδους 8,0% έναντι 7,1% για το σύνολο των επιχειρήσεων. Μόνο ο δείκτης του περιθωρίου EBITDA κυμάνθηκε στα ίδια σχεδόν επίπεδα με του συνόλου. Επίσης, και ο δείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων δεν παρουσιάζει αξιόλογη διαφορά (10,3%) με τον αντίστοιχο δείκτη του συνόλου των εταιριών (10,9%), ενώ η σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια κυμάνθηκε σε πιο ικανοποιητικά επίπεδα στις εταιρίες που διοικούνται από γυναίκες εν συγκρίσει με το σύνολο του δείγματος. Τέλος, ο δείκτης γενικής ρευστότητας διαμορφώθηκε σε 1,42 στις επιχειρήσεις που διευθύνονται από γυναίκες, ενώ στο σύνολο των εταιριών κυμάνθηκε σε χαμηλότερα επίπεδα.
Με βάση το γεγονός ότι οι εταιρίες που διοικούνται από γυναίκες εμφανίζουν καλύτερες επιδόσεις στους περισσότερους χρηματοοικονομικούς δείκτες κερδοφορίας, η Σταματίνα Παντελαίου, διευθύντρια Οικονομικών – Κλαδικών Μελετών της ICAP CRIF, συμπεραίνει ότι «οι γυναίκες διακρίνονται για την αποτελεσματικότητα τους και την καλύτερη διαχείριση του κόστους των εταιριών που διοικούν».
Παρά την παραπάνω κερδοφορία του γυναικείου επιχειρείν, η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα νέας γυναικείας επιχειρηματικότητας παγκοσμίως μαζί με την Πολωνία και το Μαρόκο, σύμφωνα με τα στοιχεία διεθνούς έρευνας που πραγματοποιήθηκε το 2022, επί συνόλου 49 οικονομιών. Τα περισσότερα ερευνητικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι το κοινωνικό και θεσμικό πλαίσιο που επικρατεί σε κάθε χώρα καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που επιδρούν αρνητικά και θέτουν εμπόδια στην ανέλιξη της γυναίκας στον επιχειρηματικό κόσμο παγκοσμίως, όπως η μη ελευθερία της γυναίκας να εργάζεται λόγω παραδοσιακών οικογενειακών και θρησκευτικών κανόνων, η μη ισοδυναμία της σε νομικά δικαιώματα, η μη πρόσβαση στην εκπαίδευση κ.ά.
Τι συμβαίνει διεθνώς
Η γυναικεία επιχειρηματικότητα συμβάλλει καθοριστικά στην παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη και σε βάθος χρόνου έχει επιτύχει αξιόλογη πρόοδο. Σε αρκετές χώρες σε όλο τον κόσμο κυβερνήσεις, κρατικοί φορείς και σε ορισμένες περιπτώσεις οι ίδιες οι επιχειρήσεις στηρίζουν έμπρακτα τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, υλοποιώντας προγράμματα ένταξης, ανάπτυξης και επιδότησης. Ομως, παρά τις όποιες προσπάθειες γίνονται για την ενίσχυση κυρίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που διοικούνται από γυναίκες στην Ευρώπη, οι ρυθμοί ανάπτυξης παραμένουν ακόμα σε αρκετά χαμηλά επίπεδα.
Συγκεκριμένα στην Ελλάδα το μεγαλύτερο ποσοστό των εταιριών που διοικούνται από γυναίκες εντοπίζεται στις πολύ μικρού και μικρού μεγέθους επιχειρήσεις, καθώς από το σύνολο των εταιριών που διοικούνται από γυναίκες το υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής εντοπίζεται στις επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών μικρότερο από 2 εκατ. ευρώ (27,4%) και με αριθμό απασχολούμενου προσωπικού μικρότερο των 10 ατόμων (27,1%). Είναι χαρακτηριστικό, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, ότι όσο αυξάνεται το μέγεθος των εταιριών (βάσει ετήσιου κύκλου εργασιών και αριθμού απασχολουμένων) τόσο το ποσοστό συμμετοχής εκείνων που διοικούνται από γυναίκες στο αντίστοιχο σύνολο των επιχειρήσεων του δείγματος βαίνει μειούμενο.
Τα δεδομένα αυτά επιβεβαιώνονται και παρατηρώντας τις 500 μεγαλύτερες εταιρίες στη χώρα που διοικούνται από γυναίκες ανώτατα στελέχη. Στην εν λόγω κλίμακα («Top 500») διαπιστώνεται ότι ποσοστό 60,0% εξ αυτών αφορά εταιρίες με κύκλο εργασιών από 10 εκατ. έως 50 εκατ. ευρώ και ακολουθεί η κατηγορία επιχειρήσεων με πωλήσεις μεταξύ 2 εκατ. και 10 εκατ. ευρώ, με ποσοστό 25%. Συνεπώς, η συντριπτική πλειονότητα (85%) των μεγαλύτερων εταιριών που έχουν γυναίκες σε ανώτερες θέσεις είναι μικρομεσαίου μεγέθους, με βάση τουλάχιστον τα ισχύοντα ευρωπαϊκά πρότυπα. Πάντως, οι «Top 500 LwiB», παρά το γεγονός ότι αριθμητικά καλύπτουν μόλις το 3,8% της ομάδας των 13.236 εταιριών που διευθύνονται από γυναίκες, οι πωλήσεις τους αντιπροσωπεύουν το 67,2% του συνολικoύ κύκλου εργασιών αυτών και αντίστοιχα τα κέρδη τους αποσπούν το 64,0% των συνολικών κερδών όλων των επιχειρήσεων που διευθύνονται από γυναίκες.
Σε σχέση με τη νομική μορφή με την οποία λειτουργούν οι εταιρίες, παρατηρείται ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής γυναικών εμφανίζονται σε Ομόρρυθμες Εταιρείες (31,5%), Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρίες (30,5%), Εταιρίες Περιορισμένης Ευθύνης (30,2%), ενώ ακολουθούν με μικρότερα ποσοστά Μονοπρόσωπες Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρίες (26,9%), Μονοπρόσωπες Εταιρίες Περιορισμένης Ευθύνης (24,5%), Ετερόρρυθμες Εταιρίες (24,4%) και Ανώνυμες Εταιρίες (22,5%). Αντίθετα, στις «Top 500» επιχειρήσεις με γυναικεία διεύθυνση ποσοστό 78,6% αυτών λειτουργούν ως Ανώνυμες Εταιρίες (Α.Ε.).
Γεωγραφική κατανομή
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η γεωγραφική κατανομή των επιχειρήσεων στις οποίες δραστηριοποιούνται γυναίκες σε ανώτατες θέσεις, με τα υψηλότερα ποσοστά διείσδυσης εταιριών να εντοπίζονται στις νησιωτικές οικονομίες των Ιονίων (28,8%), του Αιγαίου (27,5%), της Κρήτης (27,3%), της Μακεδονίας (26,4%) και της Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας (25,7%) και να ακολουθούν επιχειρήσεις στη συμπρωτεύουσα και την πρωτεύουσα. Από την άλλη μεριά, το μικρότερο ποσοστό διείσδυσης εταιριών που διευθύνονται από γυναίκες εντοπίζεται στη Θράκη (22,0%). Η πλειονότητα των επιχειρήσεων που διοικούνται από γυναίκες πάντως (57,3%) έχει έδρα στην Αττική, όπως και η συντριπτική πλειονότητα (66,6%) των 500 μεγαλύτερες επιχειρήσεις με γυναικεία διοίκηση, ακολουθεί από απόσταση στο 18,6% η Μακεδονία/Θεσσαλονίκη.
Οσον αφορά τον κλάδο δραστηριότητας, παρατηρείται πως το μεγαλύτερο ποσοστό εκείνων που διοικούνται από γυναίκες (ως ποσοστό συμμετοχής τους στο αντίστοιχο σύνολο) ανήκουν στον κλάδο του Τουρισμού (30,7%). Ακολουθεί ο τομέας του Εμπορίου, με ποσοστό 26,9%, και έπεται ο ευρύτερος κλάδος των Υπηρεσιών με 25,1%. Στις 500 μεγαλύτερες εταιρίες με γυναικεία διοίκηση διαπιστώνεται ότι το 44,4% εξ αυτών δραστηριοποιείται στον κλάδο του Εμπορίου, ενώ ακολουθεί ο Βιομηχανικός κλάδος, με 27,0%. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μόνο το 5,6% των 500 μεγαλύτερων επιχειρήσεων που διοικούνται από γυναίκες δραστηριοποιούνται στον τομέα του Τουρισμού.
Χρήσιμα συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν και από την ανάλυση των 56 νεοεισερχόμενων εταιριών στις «Top 500» εταιρίες που διευθύνονται από γυναίκες ανώτατα στελέχη. Η πλειονότητα εξ αυτών αποτελούν μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις και λειτουργούν ως Ανώνυμες Εταιρίες (80,4%). Ειδικότερα, ποσοστό 51,8% εξ αυτών αφορά επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών από 10 εκατ. έως 50 εκατ. ευρώ και ποσοστό 35,7% απασχολούν από 50 έως 249 εργαζομένους. Η συντριπτική πλειονότητα αυτών (62,5%) εδρεύει στην Αττική και δραστηριοποιείται στον ευρύτερο κλάδο της παροχής Υπηρεσιών (35,7%), του Βιομηχανικού κλάδου (32,1%) και στον τομέα του Εμπορίου (25,0%), ενώ πολύ μικρά ποσοστά αποσπούν ο Τουρισμός και ο Χρηματοπιστωτικός τομέας (3,6% έκαστος).
«Η Ελλάδα κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις στην ευρωζώνη»
«Για άλλη μια φορά η έρευνα της ICAP CRIF μιλά για τον “ελέφαντα στο δωμάτιο”. Αποδεικνύει ότι, δυστυχώς, η Ελλάδα υστερεί αισθητά στον τομέα της γυναικείας επιχειρηματικότητας, κατατάσσοντάς την σε μία από τις τελευταίες θέσεις στην ευρωζώνη. Τα βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια είναι σημαντικά, αλλά δεν αρκούν τελικά» τονίζει στην «DΕALnews» η πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρηματιών Γυναικών Ελλάδος (ΣΕΓΕ) Αποστολίνα Τσαλταμπάση και προσθέτει: «Το αισιόδοξο μήνυμα είναι ότι οι επιχειρήσεις που ηγούνται από γυναίκες στην Ελλάδα παρουσιάζουν διαχρονικά καλύτερες επιδόσεις σε δείκτες κερδοφορίας και αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων, σε σύγκριση με τον μέσο όρο. Ειδικότερα στη Θράκη, η γυναικεία επιχειρηματικότητα αγγίζει μόλις το 22%, με το χαμηλότερο ποσοστό διείσδυσης πανελλαδικά. Αλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι απέναντι σε αυτό το τοπίο, ο ΣΕΓΕ, μέσω του παραρτήματός του στην ανατολική Μακεδονία και Θράκη, αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας στην περιοχή».
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
