ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΣΚΛΑΒΑΙΝΑ
Η πρόσφατη αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου, εν μέσω προβλέψεων για αύξηση της ζήτησης στην Ευρώπη, λόγω πτώσης της θερμοκρασίας, προμηνύει έναν δύσκολο Νοέμβριο για τις αγορές ενέργειας. Αυτό αποτυπώνεται στα σήματα από τα futures ηλεκτρικής ενέργειας για τον μήνα που μόλις άρχισε, τα οποία βρίσκονται σε μια επικίνδυνη «ζώνη» από την Ελλάδα έως την Ουγγαρία, περιοχές που πλέον θεωρούνται ενιαίες από τους traders, καθώς και τη Γερμανία.
Σύμφωνα με κινήσεις των παραγώγων στο European Energy Exchange (EEX), το μεγαλύτερο Χρηματιστήριο ενέργειας στην Ευρώπη, οι τιμές για τα γερμανικά futures του Νοεμβρίου ανέρχονται στα 92,5 ευρώ ανά μεγαβατώρα, σε σύγκριση με τα 86,6 ευρώ που καταγράφηκαν τον Οκτώβριο. Αυτό που θεωρείται βέβαιο είναι πως αν οι τιμές στη Γερμανία αυξηθούν, θα επηρεαστούν άμεσα οι τιμές στους γείτονές της και κατ’ επέκταση σε όλη την Ευρώπη.
Στην Ελλάδα οι τιμές στα παράγωγα για τον Νοέμβριο κυμαίνονται γύρω από τα 116 ευρώ, σε σύγκριση με τα 104 ευρώ του Οκτωβρίου. Παρόμοιες ή και ακόμα υψηλότερες τιμές από αυτές της Ελλάδας παρατηρούνται και σε άλλες χώρες.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Ουγγαρίας. Τα futures για τον τρέχοντα μήνα δείχνουν τιμή 112 ευρώ, σε σύγκριση με τις συναλλαγές, που για τον Οκτώβριο καταγράφηκαν στα 100 ευρώ. Στη Ρουμανία, όπου η αγορά παραγώγων είναι αρκετά ρηχή, οι τιμές για τον Νοέμβριο παρουσιάζουν υπερδιπλασιασμό. Κυμαίνονται στα 177 ευρώ, σε αντίθεση με τα 88 ευρώ που παρατηρήθηκαν τις τελευταίες ημέρες του Οκτωβρίου.
Στην Ιταλία τα προθεσμιακά συμβόλαια του Νοεμβρίου καταγράφουν τιμές 124 ευρώ ανά μεγαβατώρα, σε σύγκριση με αυτά του Οκτωβρίου, που βρίσκονταν κοντά στα 113 ευρώ. Μάλιστα, τα 125 ευρώ φτάνει για τους μήνες Δεκέμβριο και Ιανουάριο, και τα 128 ευρώ για τον Φεβρουάριο.
Φυσικά, η εικόνα αυτή σχετίζεται άμεσα με την άνοδο της τιμής του φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά, όπου έχει σημειώσει αύξηση σχεδόν 26% τον τελευταίο μήνα, φτάνοντας στα 43,6 ευρώ ανά μεγαβατώρα, στην υψηλότερη τιμή που έχει καταγραφεί τους τελευταίους 10 μήνες. Αυτή η εξέλιξη έρχεται σε μια περίοδο που προκύπτει από τις προβλέψεις για πιο ψυχρές καιρικές συνθήκες στην Ευρώπη, τους αυξανόμενους γεωπολιτικούς κινδύνους και τα πρόσφατα στοιχεία που δείχνουν χαμηλότερα αποθέματα στις ευρωπαϊκές αποθήκες σε σύγκριση με την περσινή χρονιά.
Ξεπέρασε το φράγμα των 100 ευρώ στη χονδρεμπορική
Μια απλή ματιά στις χονδρικές τιμές του ρεύματος στην περιοχή μας αρκεί για να κατανοήσει κάποιος τις αλλαγές που έχουν συμβεί μέσα σε διάστημα λίγων ημερών, όπου οι τιμές κυμαίνονταν μεταξύ 60-80 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Στις αρχές της εβδομάδας στην ελληνική χονδρική αγορά η τιμή έφτασε στα 102,9 ευρώ, ενώ στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία έφτασε τα 107,9 ευρώ, στη Σερβία και τη Σλοβενία ξεπέρασαν τα 101 ευρώ, στην Ουγγαρία ήταν πάνω από 107 ευρώ και στην Αυστρία άγγιξαν τα 100 ευρώ.
Αυτές οι εξελίξεις δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι τυχόν αυξήσεις στα χρηματιστήρια τον Νοέμβριο θα αντικατοπτριστούν και στα λιανικά τιμολόγια του Δεκεμβρίου. Ομως, σε ένα τέτοιο αρνητικό σενάριο, η ΔΕΗ και πιθανώς άλλοι πάροχοι θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να περιορίσουν τις όποιες ανατιμήσεις.
Σε σύγκριση με τις γειτονικές βαλκανικές χώρες, όπου ο καιρός έχει αρχίσει να δείχνει το χειμερινό του πρόσωπο και η χρήση των ΑΠΕ και κυρίως των φωτοβολταϊκών έχει περιοριστεί, η Ελλάδα ακόμη βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση, καθώς επικρατούν ήπιες καιρικές συνθήκες, που επιτρέπουν την ευρεία χρήση τους. Μάλιστα στο ενεργειακό μείγμα της χώρας μας, επειδή επικρατεί σε πάρα πολλά μέρη ηλιοφάνεια, οι ΑΠΕ ξεπερνούν το 50%, κάτι που είναι πολύ σημαντικό για τη μη εκτενή χρήση των ακριβών συμβατών μεθόδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Το φυσικό αέριο, ο πλέον καθοριστικός παράγοντας
Η εξέλιξη των τιμών του φυσικού αερίου έχει συγκυριακό χαρακτήρα ή όχι; Το ερώτημα αυτό είναι κρίσιμο, δεδομένου ότι οι προβλέψεις από διεθνείς οίκους εκτιμούν ότι η ζήτηση θα συνεχίσει να ενισχύεται τα επόμενα χρόνια, προτού ακόμα εισέλθουν στην παγκόσμια αγορά οι νέες μεγάλες ποσότητες από τις ΗΠΑ και το Κατάρ.
Σύμφωνα με έκθεση του Οίκου Icis, οι μονάδες φυσικού αερίου θα εξακολουθήσουν να επηρεάζουν τις ευρωπαϊκές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας κατά 57% στην τριετία 2025-2027, παρά την αναμενόμενη αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το φυσικό αέριο θεωρείται «το καύσιμο του μέλλοντος», όπως επισημαίνει το International Energy Forum.
Παράλληλα, η McKinsey διαβλέπει σημαντική αύξηση της ζήτησης μέχρι το 2040, ακόμα και με ταχεία απανθρακοποίηση. Αυτές οι εκτιμήσεις έρχονται λίγες εβδομάδες μετά την πρόβλεψη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ), σύμφωνα με τον οποίο η παγκόσμια ζήτηση για φυσικό αέριο θα φτάσει σε ιστορικό υψηλό το 2025.
Σε ό,τι έχει να κάνει με τα εντός των συνόρων ενεργειακά ζητήματα, δίνοντας έμφαση σε δομικά προβλήματα, όπως οι περιορισμένες διασυνδέσεις που επηρεάζουν τις εισαγωγές και τη συνολική δομή της αγοράς, η Ελλάδα διαχρονικά κατατάσσεται ανάμεσα στις πιο ακριβές αγορές χονδρικής στην Ευρώπη. Αυτό αποδεικνύεται και από τα στοιχεία του Entso-e, που συγκρίνει τις επιδόσεις 29 χωρών για τον μήνα Σεπτέμβριο, από την αρχή της μεγάλης κρίσης, το 2022, έως σήμερα.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 1/11/2024)
