Μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και της Καμάλα Χάρις οι ιδεολογικές διαφορές είναι τέτοιες, που οι υποψήφιοι δεν μπήκαν στον κόπο προεκλογικά για να συζητήσουν και να αναδείξουν τις λεπτομέρειες των προγραμμάτων τους. Ισως κάποια πεδία να μη βόλευαν κιόλας να αναλυθούν, με χαρακτηριστικότερο αυτό της κλιματικής αλλαγής.
Ακόμα και στο κρίσιμο μέτωπο της επιβολής δασμών έως και 10% σε όλες τις εισαγωγές και κατά 60% για εκείνες που προέρχονται από την Κίνα που προτείνει ο Τραμπ, λεπτομέρειες για την πιθανή εφαρμογή του δεν υπάρχουν. Μόνο εικασίες και αναλύσεις για τις επιπτώσεις που θα έχει στην ελληνική και την ευρωπαϊκή οικονομία.
Παράγοντες της ελληνικής αγοράς επισημαίνουν πως οι εκλογές στις 5 Νοεμβρίου στις ΗΠΑ και ένα πιθανό comeback του Τραμπ μπορεί να έχουν επιπτώσεις από διάφορα κανάλια, με επικρατέστερα την αύξηση των δασμών, αλλά και τις αλλαγές που θα υπάρξουν στο γεωπολιτικό/στρατιωτικό πεδίο, με πιο εμφανή την έκφραση της πρόθεσης για περιορισμό της στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία.
Από την άλλη πλευρά, η πολιτική φοροελαφρύνσεων για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο έδαφος των Ηνωμένων Πολιτειών μπορεί να παρέχει οφέλη για τις ελληνικές επιχειρήσεις που ήδη δραστηριοποιούνται στην περιοχή.
Επίσης, πολύ έντονη είναι και η ροή άμεσων ξένων επενδύσεων αμερικανικών συμφερόντων στην Ελλάδα, η οποία σχετίζεται κυρίως με τις διμερείς σχέσεις των δύο κρατών, αλλά και με το κατά πόσο θα συνεχιστεί η ανάπτυξη στην αμερικανική οικονομία. Το ίδιο ισχύει και για ένα άλλο πολύ σημαντικό πεδίο, τους τουρίστες από τις ΗΠΑ, που στηρίζουν σημαντικά τα έσοδα στον κλάδο.
Οικονομολόγοι και οίκοι έχουν αποτιμήσει την επίπτωση μιας επιβολής δασμών με επίκεντρο τις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες. Η Ελλάδα έχει ισχυρή έκθεση στις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο σε επίπεδο εξαγωγών όσο και επενδύσεων και τουρισμού. Αναμένεται να επηρεαστεί, αν και σε μικρότερο βαθμό από ό,τι, για παράδειγμα, κράτη όπως η Γερμανία που έχουν πάρα πολύ ισχυρό μερίδιο μεταποίησης στο ΑΕΠ τους. Παράλληλα, αναμένεται να υπάρχουν και έμμεσες επιπτώσεις λόγω μιας πιθανής καθίζησης της πορείας της οικονομίας της Ε.Ε.
Η αντίδραση της Ε.Ε.
Το μεγάλο στοίχημα, αναφέρουν αναλυτές στις Βρυξέλλες, είναι πώς θα αντιδράσει η ίδια η Ευρώπη. Αν δηλαδή μια πιθανή αλλαγή σκυτάλης στις Ηνωμένες Πολιτείες θα αποτελέσει έναν επιταχυντή για εξελίξεις στο πεδίο της ενοποίησης, τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο και σε γεωπολιτικό και στρατιωτικό.
Γιατί η πιθανότητα απραξίας της Ε.Ε. είναι επίσης στο τραπέζι, αφού είναι μεγάλα προβλήματα «ενότητας» που αντιμετωπίζουν οι θεσμοί (και θα γίνουν φανερά από την επόμενη Δευτέρα κατά τις ακροάσεις των υποψήφιων επιτρόπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο). Με άγνωστο «Χ» και τη στάση των κρατών με τη Γερμανία να διατηρεί ισχυρούς επιχειρηματικούς δεσμούς με την Κίνα (αυτοκινητοβιομηχανία), αλλά και με τη Ρωσία.
Ουσιαστικά από την επόμενη Δευτέρα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού αναμένεται να διεξαχθεί μια παράλληλη ψηφοφορία με αφορμή τους νέους επιτρόπους για το πόσο ισχυρή είναι η βούληση για μεταρρυθμίσεις και για αλλαγές ενίσχυσης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η μάχη χαρακωμάτων εντός του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος προσελκύει τα βλέμματα, καθώς η έκβασή της θα έχει ειδική σημασία για την το κατά πόσο η Κομισιόν θα μπορέσει να προχωρήσει σε πρωτοβουλίες για κοινή ευρωπαϊκή δράση και ειδικά για νέα κοινή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Τούτο έχει ειδική σημασία και για την Ελλάδα, όχι μόνο για τα κοινοτικά κονδύλια που περιμένει από τις Βρυξέλλες, αλλά και για τις διευκολύνσεις που θα υπάρχουν σχετικά με την αμυντική και τη μεταναστευτική πολιτική.
Τι θα προκαλέσει το ενδεχόμενο επιβολής δασμών
Εως 1% του ΑΕΠ θα είναι η επίπτωση από πιθανούς δασμούς, σύμφωνα με τις αναλύσεις που αφορούν κυρίως όχι κράτη όπως η Ελλάδα αλλά χώρες όπως η Γερμανία, με πολύ ισχυρή μεταποίηση. Αυτό είναι το κεντρικό συμπέρασμα των απόψεων των αναλύσεων που δόθηκαν στη δημοσιότητα τις προηγούμενες ημέρες εν όψει των εκλογών στις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με την Capital Economics, το πλήγμα πιθανών δασμών στην οικονομία της ευρωζώνης θα είναι περιορισμένο στο 0,1% του ΑΕΠ της. Εμμεσες πιέσεις μπορεί να υπάρξουν και από τον απειλούμενο δασμό 60% στην Κίνα, λόγω της στροφής κινεζικών εξαγωγικών εταιριών προς την Ε.Ε.
Η Goldman Sachs εκτιμά πως η επιβολή δασμών ενδεχομένως να έχει επίπτωση στο ΑΕΠ της ευρωζώνης κατά 1% και κατά 0,5% στο ΑΕΠ των ΗΠΑ. Εκτιμά πως οι αρνητικές επιπτώσεις θα είναι μεγαλύτερες στη Γερμανία, λόγω της υψηλής αναλογίας της μεταποίησης, και μικρότερες σε χώρες όπως η Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, οι εξαγγελίες για φορολογικές ελαφρύνσεις και διευκολύνσεις θα κάνουν καλό στις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ.
Αλλά και το γερμανικό ινστιτούτο IW εκτιμά πως αν επιβληθούν δασμοί 20% στην Ε.Ε., τότε το ΑΕΠ της ευρωζώνης θα κατρακυλούσε 1,3% το 2027 και το 2028, με μείωση έως και 1,5% στη Γερμανία. Επίσης, οι γερμανικές εξαγωγές προς την Κίνα θα μπορούσαν να μειωθούν κατά σχεδόν 9,6%, εάν υπήρχε εμπορικός πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Ifo.
Οι εφοπλιστές αναμένεται να προσαρμοστούν ανεξαρτήτως νικητή
Θα επηρεαστεί η παγκόσμια ναυτιλία από την εκλογή νέου προέδρου των ΗΠΑ; Δεν έχουν διατυπωθεί με σαφήνεια οι προθέσεις του Τραμπ ή της Χάρις σχετικά με το θεσμικό πλαίσιο που θέλουν να επιβάλλουν στο παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο. Ωστόσο, οι εφοπλιστές και οι ναυτιλιακές εταιρίες έχουν καταφέρει πάντοτε να προσαρμόζονται ανάλογα με τις καταστάσεις.
Συμμορφώθηκαν σταδιακά με τις ευρωπαϊκές κυρώσεις για τη μεταφορά του ρωσικού πετρελαίου. Ομως, αρκετές εταιρίες κατάφεραν να μεταφέρουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην Ινδία, στην Κίνα και αλλού με σημαντικά κέρδη.
Βέβαια, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν αποκλείεται να αρχίσει μια συζήτηση για επιβολή αμερικανικών δασμών. Ενα τέτοιο σενάριο θα επιφέρει αναταράξεις στο παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο. Επίσης, πιθανώς να επιτάχυνε την παραγωγή και των εξαγωγών ορυκτών καυσίμων.
Από την πλευρά της, η Κάμαλα Χάρις ακολουθεί την τακτική του Τζο Μπάιντεν. Ισορροπεί μεταξύ ανταγωνισμού και συνεργασίας με την Κίνα.
Μια εμπορική -και όχι μόνο- σχέση που κρατάει χρόνια
Οι ΗΠΑ ήταν ο 5ος σημαντικότερος πελάτης και ο 14ος σημαντικότερος προμηθευτής της Ελλάδας για το 2023. Αξιοσημείωτη είναι η αύξηση που παρουσιάζεται στη συμμετοχή των εισαγωγών της Ελλάδας από τις ΗΠΑ στο σύνολο των ελληνικών εισαγωγών (+1,5%), σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του γραφείου των εμπορικών ακολούθων της Ελλάδας στις ΗΠΑ.
Το 2023 ο όγκος του διμερούς εμπορίου Ελλάδας – ΗΠΑ μειώθηκε κατά 36,3% σε σχέση με το 2022, φθάνοντας τα 3,6 δισ. ευρώ. Ως εκ τούτου, ο λόγος των διμερών εμπορικών συναλλαγών με τις ΗΠΑ ως προς το σύνολο των διεθνών συναλλαγών αγαθών της Ελλάδας μειώθηκε σε 2,8%, έναντι 3,9% το 2022.
Ειδικότερα, οι ελληνικές εξαγωγές αγαθών προς τις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 5% το 2024, σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ανερχόμενες σε 2,1 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας σε 4,2% των συνολικών εξαγωγών της χώρας μας κατά το 2023. Ομοίως οι εισαγωγές της Ελλάδας από τις ΗΠΑ σημείωσαν σημαντική πτώση το 2023, της τάξης του 56,5%, ανερχόμενες σε 1,5 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας σε 1,9% των συνολικών εισαγωγών της χώρας μας την ίδια χρονική περίοδο.
Στη σημαντική αυτή μείωση των εισαγωγών οφείλεται η επαναφορά του ισοζυγίου εμπορίου με τις ΗΠΑ σε πλεόνασμα, έπειτα από το σημαντικό έλλειμμα που κατεγράφη το προηγούμενο έτος. Κατά συνέπεια το ισοζύγιο αγαθών εμφάνισε πλεόνασμα ύψους 614 εκατ. ευρώ.
Επενδύσεις και κινητικότητα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού
Οι ΗΠΑ είναι ο 5ος σημαντικότερος προορισμός ελληνικών κεφαλαίων (έπειτα από τις, κατά σειρά, Κύπρο, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ολλανδία), με επενδύσεις συνολικής αξίας 829 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ. Πραγματοποίησε επενδύσεις ύψους 1,36 δισ. ευρώ το 2022 σε τομείς όπως ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός, η πληροφορική και οι υπηρεσίες λογισμικού, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα τρόφιμα, οι επικοινωνίες και τα ακίνητα, σύμφωνα με στοιχεία των υπηρεσιών των ΗΠΑ. Επίσης, σύμφωνα με τα εν λόγω στοιχεία, η Ελλάδα επένδυσε 6 εκατ. δολάρια σε έρευνα και ανάπτυξη μέσω θυγατρικών ελληνικών εταιριών στις ΗΠΑ.
Εχουμε, όμως, και ροή προς την Ελλάδα: Οι ΗΠΑ το 2022 κατέλαβαν την 6η θέση μεταξύ των χωρών προέλευσης άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) στην Ελλάδα (έπειτα από τις, κατά σειρά, Λουξεμβούργο, Γερμανία, Ολλανδία, Ελβετία και Κύπρος), με επενδύσεις συνολικού ύψους 2,373 δισ. ευρώ, σύμφωνα με την ΤτΕ.
Η Ελλάδα εξακολουθεί να προσελκύει το αμερικανικό επενδυτικό ενδιαφέρον, αναφέρει το γραφείο εμπορικών ακολούθων, καθώς μετά τις επενδύσεις των αμερικανικών κολοσσών Google, Amazon Web Services (AWS), Microsoft, Cisco, Meta, Pfizer και Chubb κ.ά. ανάλογο ενδιαφέρον εκδηλώνεται από σειρά επιχειρήσεων. Το 2023 πραγματοποιήθηκαν 11 νέες εξαγορές εγχώριων startups (InAccel, Mist.io που πέρασε στην Dell, Arrikto στην Hewlett Packard, Accusonus στη Meta, Softomotive στη Microsoft).
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 1/11/2024)