Οι αλυσιδωτές επιπτώσεις από την ξεκάθαρη νίκη Τραμπ στις εκλογές των ΗΠΑ έχουν ήδη αρχίσει να φαίνονται σε όλα τα επίπεδα στη δική μας πλευρά του Ατλαντικού. Το πρώτο ορατό «κρούσμα» ήταν η πολιτική κρίση στη Γερμανία, που οδηγείται προς πρόωρες εκλογές, με νέο βαρίδι στην εύθραυστη οικονομία της, το πλήγμα από τις αποφάσεις που θα λάβει ο νέος πλανητάρχης στο πεδίο των δασμών, αλλά και σε γεωπολιτικό επίπεδο στη χρηματοδότηση του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά στις σχέσεις με τη Μόσχα.
Τα ερωτήματα πληθαίνουν κάθε μέρα που περνά και ο απολογισμός τώρα ουσιαστικά αρχίζει. Και τούτο καθώς δεν είναι σαφές ποια θα είναι πραγματικά η επόμενη ημέρα για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ουσιαστικά η παγκόσμια οικονομία πλέει σε άγνωστα νερά, αφού το 16σέλιδο προεκλογικό πρόγραμμα Τραμπ είναι προσεκτικά ασαφές ακόμα και σε κομβικά στοιχεία, όπως το ύψος των δασμών ή η τελική του γεωπολιτική του θέση.
Είναι δεδομένο πως το παγκόσμιο εμπόριο αλλάζει και εισερχόμαστε σε μια δίνη προστατευτισμού. Τα σενάρια αναφέρουν, με βάση προεκλογικές τοποθετήσεις, την επιβολή δασμών έως και 10%-20% σε όλες τις εισαγωγές, 100% ειδικά για την αυτοκινητοβιομηχανία και κατά 60% για εκείνες που προέρχονται από την Κίνα. Η Ευρώπη πρέπει να περιμένει τις ανακοινώσεις και να πάρει τις αποφάσεις της για το τι αντίμετρα θα υπάρχουν και το πώς θα αναπροσαρμόσει την πολιτική της. Με τον απολογισμό προς το παρόν να δείχνει μεγάλο πλήγμα, ειδικά σε χώρες με ισχυρή μεταποίηση, έχοντας στο επίκεντρο τη Γερμανία και ειδικά την αυτοκινητοβιομηχανία της.
Η αντίδραση της Ευρώπης συνδέεται και με το άλλο κοντινό μέτωπο, αυτό του πολέμου στην Ουκρανία, και της πιθανής πλέον απόσυρσης της χρηματοδότησης από τις ΗΠΑ, σε συνδυασμό με τις νέες σχέσεις με τη Μόσχα. Και προφανώς -ειδικά για την Ελλάδα- με το πώς θα αναπροσαρμοστούν οι συμμαχίες και η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών σε σχέση με την Τουρκία αλλά και με το ευρύτερο χώρο της Μέσης Ανατολής.
Οι ηγέτες της Ε.Ε. ολοκληρώνουν σήμερα την άτυπη Σύνοδο Κορυφής, με τόπο συνάντησής τους την «προβληματική» λόγω στάσης Ουγγαρία (ασκούσα την προεδρία της Ε.Ε.). Γίνεται, μάλιστα, παρουσία της Κριστίν Λαγκάρντ και του Μάριο Ντράγκι, με σκοπό να γίνει ένας πρώτος απολογισμός, σε μια στιγμή που για πρώτη φορά ήταν προγραμματισμένο να τεθεί σοβαρά επί τάπητος το πόρισμά του για νέα κοινή χρηματοδοτική δράση της Ε.Ε.
Η αλήθεια είναι πως η ασάφεια για τη νέα πολιτική ΗΠΑ είναι ο κυρίαρχος παράγοντας κι έτσι θα παραμείνει το επόμενο διάστημα. Με τις κινήσεις να είναι προς το παρόν στα χέρια του νέου πλανητάρχη.
Ειδική ομάδα δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εδώ και εβδομάδες καταστρώνει το σχέδιο αντίδρασης και τα σενάρια. Ωστόσο, στο τέλος της διαδρομής η εκλογική δίνη στη Γερμανία αλλά και η ευαλωτότητα της γαλλικής κυβέρνησης, σύμφωνα με αναλυτές, μένει να φανεί αν θα επιτρέψουν μια άμεση αντίδραση, όταν θα υπάρχει ορατότητα στον ορίζοντα. Δηλαδή, όταν καταλαγιάσει ο καπνός και φανεί πόσο πραγματικά αλλάζει και προς ποια κατεύθυνση η πολιτική των ΗΠΑ.
Προς το παρόν το μόνο που εξειδικεύεται είναι το αποτέλεσμα των εκλογών σε δεκάδες αναλύσεις οργανισμών, φορέων και ειδικών, που αποτιμούν τις συνέπειες κάθε κίνησης. Από την άλλη πλευρά, οι ηγέτες σπεύδουν να αποκαταστήσουν και να διαμορφώσουν διαύλους επικοινωνίας και να αποτιμήσουν την κατάσταση.
Αναλυτές εκτιμούν ότι ο ρόλος της Κίνας αποκτά πλέον νέα δυναμική και στις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά και ως αντιπάλου των ίδιων των ευρωπαϊκών κρατών στον τρίτο κόσμο. Σε επίπεδο πολιτικής, η ανάγκη στήριξης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας αλλάζει όλη την τράπουλα στον σχεδιασμό της οικονομικής στήριξης που θα παρέχει η Ευρώπη στο μέλλον με άγνωστο ακόμη τρόπο. Διότι πρέπει πρώτα να ξεκαθαριστεί (μετά ενδεχομένως τις γερμανικές εκλογές) αν η Ευρώπη θα είναι διατεθειμένη (ή όχι) να προχωρήσει σε επιπλέον κοινή δράση.
Ευκαιρίες και κίνδυνοι για τα εθνικά συμφέροντα
Τα σενάρια για τις πιθανές ελληνικές ή φιλοελληνικές παρουσίες στην κυβέρνηση του Ντόναλντ Tραμπ έχουν αρχίσει και θα… έχουν συνέχεια το επόμενο διάστημα. Ακούγονται ο Τζέιμι Ντίμον, διευθύνων σύμβουλος της JPMorgan με ελληνική καταγωγή, και ο Τζον Πόλσον, μεγαλομέτοχος των τραπεζών Πειραιώς και Alpha Bank.
Ξεδιπλώνονται, επίσης, και τα σενάρια για τις πιθανές επιπτώσεις ή ευκαιρίες που υπάρχουν. Η Ελλάδα, ως χώρα με πολύ χαμηλή συνεισφορά της βιομηχανίας, είναι αρκετά καλυμμένη στο θέμα των δασμών, τουλάχιστον άμεσα, δηλαδή σε απώλειες σε όρους εμπορίου από τις ΗΠΑ, που είναι, πάντως, ο 5ος σημαντικότερος πελάτης στις εξαγωγές. Ωστόσο, έμμεσες απώλειες θα υπάρχουν και στο ενδεχόμενο νέας πίεσης στις οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ειδικά της Γερμανίας. Στον αντίποδα, αν η Ευρώπη αποφασίσει να αναλάβει κοινή δράση και να στηρίξει με νέα εργαλεία την οικονομία, θα πρέπει να φανεί πώς θα ωφεληθεί στην κατανομή και η Ελλάδα. Οφέλη μπορεί να υπάρξουν και στο σενάριο των νέων κινήτρων που θα δώσει ο πρόεδρος Τραμπ για τοποθετήσεις εντός των ΗΠΑ, είναι ο 5ος σημαντικότερος προορισμός ελληνικών κεφαλαίων.
Η αλήθεια είναι όμως πως αυτό που περιμένει να δει πρώτα από όλα η Αθήνα συνδέεται με το γεωπολιτικό πεδίο: πώς θα διαμορφωθούν οι συσχετισμοί με την Τουρκία, τι εστίες γεωπολιτικής αστάθειας θα υπάρχουν ευρύτερα στην περιοχή και ποια θα είναι η νέα στρατηγική του ΝΑΤΟ αλλά και της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 8/11/2024)
