Καίριο πλήγμα στην καρδιά της οικονομίας και του ελληνικού επιχειρείν, με ανυπολόγιστες συνέπειες για το σύνολο της χώρας, θα προκαλέσει μια ενδεχόμενη ισχυρή κακοκαιρία με μεγάλη -χρονικά και ποσοτικά- βροχόπτωση στην Αττική, όπως προκύπτει από τους αναθεωρημένους πίνακες και τις πρόσφατες μελέτες του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΚΑ), που παρουσιάζει η «DEALnews». Ολόκληρες περιοχές του λεκανοπεδίου, εφόσον δεν συνεχιστεί άμεσα και αποτελεσματικά η προώθηση των απαραίτητων έργων, όπως σχεδόν όλες όσες βρίσκονται κατά μήκος του Κηφισού και γύρω από τον Πειραιά, το Μοσχάτο, την Καλλιθέα κ.ά., στις οποίες υπάρχουν χιλιάδες βιομηχανικές μονάδες, εταιρίες μεταφορών και logistics και φυσικά το οδικό δίκτυο και το μεγάλο λιμάνι, ενδέχεται να μετατραπούν σε απέραντες λίμνες, επιφέροντας καταστροφικές επιπτώσεις σε κάθε είδους δραστηριότητα.
Το συμπέρασμα αυτό, μεταξύ άλλων, προκύπτει από την τελευταία έκδοση του σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ) των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής, της γενικής γραμματείας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων της γενικής διεύθυνσης Υδάτων του ΥΠΕΚΑ, καθώς και από τον Χάρτη Επικινδυνότητας Πλημμύρας, διαμορφώθηκε τον Δεκέμβριο του 2023. Το σχέδιο διαχείρισης αποτελεί το βασικό εργαλείο προγραμματισμού και τον κεντρικό μηχανισμό αναφοράς της Ελλάδας προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσον αφορά την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας.
Από τα δεδομένα που έχουν αναλυθεί στο σχέδιο, τα ενδεχόμενα που μπορεί να προκύψουν για το λεκανοπέδιο της Αττικής -και όχι μόνο- εφόσον, λόγω κλιματικής αλλαγής, υπάρξει ακόμα μία πρωτοφανής κακοκαιρία, όπως αυτή που έλαβε χώρα στη Θεσσαλία, στις αρχές του φθινοπώρου το 2023, προκαλούν τρόμο. Σύμφωνα με τη 1η Αναθεώρηση Προκαταρκτικής Αξιολόγησης Κινδύνων Πλημμύρας, οι Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας για το Υδατικό Διαμέρισμα της Αττικής είναι οι εξής: Λεκάνη ποταμού Κηφισού, παράκτιες περιοχές Γλυφάδας – Βούλας, παράκτιες περιοχές Σαρωνίδας – Αναβύσσου – Παλαιάς Φώκαιας, χαμηλή ζώνη Λουτρακίου, Μεσόγεια, χαμηλές ζώνες ρεμάτων Μεγάρων – Ν. Περάμου, χαμηλές ζώνες Ασπροπύργου – Ελευσίνας, χαμηλές ζώνες λεκάνης τεχνητής λίμνης Μαραθώνα, Μάτι, παράκτια πεδινή περιοχή Μαραθώνα – Νέας Μάκρης, χαμηλές ζώνες Σαλαμίνας, χαμηλές ζώνες Αίγινας, χαμηλές ζώνες ρεμάτων Κορινθιακού, χαμηλές ζώνες ρεμάτων περιοχής Αγ. Θεοδώρων και χαμηλές ζώνες ρεμάτων Καλάμου – Ωρωπού.
Οι Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας (APSFR), όπως αναφέρεται στο σχέδιο του ΥΠΕΚΑ, «ορίστηκαν συνδυάζοντας τα αποτελέσματα από τον προσδιορισμό των περιοχών όπου είναι πιθανόν να σημειωθεί πλημμύρα και των περιοχών με δυνητικά σημαντικές συνέπειες από μελλοντικές πλημμύρες, λαμβάνοντας, επίσης, υπόψη τις αναφορές των περιφερειακών φορέων και τις σημαντικές ιστορικές πλημμύρες». Συγκεκριμένα, ως περιοχές όπου είναι πιθανόν να σημειωθεί πλημμύρα ορίστηκαν αυτές που ικανοποιούν έναν τουλάχιστον από τους δύο παρακάτω περιορισμούς: βρίσκονται σε θέσεις προσχωματικών αποθέσεων ή είναι σε έδαφος με κλίση μικρότερη από 2%.
Ειδικά η εικόνα που προκύπτει από τον σχετικό χάρτη για τις περιοχές που είναι κατά μήκος του Κηφισού, καθώς και τον Πειραιά με το λιμάνι του, την Καλλιθέα, το Μοσχάτο, το Αιγάλεω, το Περιστέρι, τις Αχαρνές, τη Νέα Φιλαδέλφεια κ.ά., παραπέμπει σε σενάριο ολικής καταστροφής, με έως και ανεπανόρθωτες επιπτώσεις τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία και σε κάθε είδους δραστηριότητα. Σε αυτές τις περιοχές βρίσκονται χιλιάδες εταιρίες, ακόμα και εμβληματικές όπως οι Μινέρβα, Γιώτης, Φυσικό Αέριο, Αθηναϊκή Ζυθοποιία, Coca-Cola 3E, Chipita, ΦΑΓΕ, Υφαντής, Νίκας, Κλωστές Πεταλούδας, Μακαρόνια «Ηλιος», Μέλισσα, MISKO, φαρμακοβιομηχανίες, εταιρίες επεξεργασίας κρέατος, μηχανουργεία, μεταφορικές κ.λπ., μεταξύ των οποίων παραγωγικές μονάδες, αποθηκευτικοί χώροι και ευρύτερα logistics, καθώς και εμπορικές επιχειρήσεις.
Εάν, λοιπόν, το κόστος της καταστροφής στη Θεσσαλία, το 2023, εκτιμάται ότι «αγγίζει» τα 13 δισ. ευρώ, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι εφόσον οι περιοχές αυτές της Αττικής, στις οποίες υπάρχουν περισσότερες από 113 παραγωγικές ζώνες και πάνω από 1.514 βιομηχανικές μονάδες, όπως αναφέρεται και στο Σχέδιο του ΥΠΕΚΑ, πλημμυρίσουν, τότε ο εφιάλτης θα λάβει ανυπολόγιστες διαστάσεις, χτυπώντας καίρια ίσως και ανεπανόρθωτα για μεγάλο χρονικό διάστημα την ελληνική οικονομία.
Πέρα από τις δραματικές συνέπειες που θα υπάρξουν στον παραγωγικό τομέα, εφόσον δεν ληφθούν άμεσα τα απαραίτητα μέτρα αντιμετώπισης πιθανών έντονων πλημμυρικών φαινομένων, μόνο το πλήγμα που θα δεχθούν οι μεταφορές, να ληφθεί υπόψη ότι τις επίμαχες περιοχές «διασχίζει» η εθνική οδός, εάν «βουλιάξουν» οι περιοχές που βρίσκονται κατά μήκος του Κηφισού και ο Πειραιάς με το μεγάλο λιμάνι, οι επιπτώσεις στον τομέα των μεταφορών θα είναι ικανές να «παραλύσουν» ένα σημαντικό κομμάτι της επιχειρηματικής δραστηριότητας όχι μόνο στην Αττική, αλλά σχεδόν σε όλη την Ελλάδα.
Ο Κηφισός και η «επικίνδυνη» διαδρομή μέχρι τον Ορμο Φαλήρου
Σύμφωνα με το σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής, ο Κηφισός, χωρίς τα απαραίτητα έργα, κάνει μια «επικίνδυνη» διαδρομή. Ο ποταμός διατρέχει το δυτικό τμήμα του λεκανοπεδίου και πηγάζει κυρίως από την Πάρνηθα και την Πεντέλη. Συλλέγει όμως ύδατα και από το όρος Αιγάλεω, καθώς και από μέρος του Υμηττού.
Ο Κηφισός διέρχεται από τη Δεκέλεια, τη Μεταμόρφωση, τη Νέα Φιλαδέλφεια, τα Πατήσια. Περνάει από τις Τρεις Γέφυρες, από την Κολοκυνθού, από το Βοτανικό, τον Αγιο Ιωάννη του Ρέντη. Λίγο πριν από τις εκβολές, ο Κηφισός δέχεται τα νερά του Ιλισού και εκβάλλει στον Ορμο Φαλήρου, στο Νέο Φάληρο.
Στη λεκάνη του Κηφισού συντρέχουν από ανάντη στα κατάντη τα ακόλουθα ρέματα:
α) Χελιδονούς, με αποστράγγιση της περιοχής της Βαρυμπόμπης.
β) Βαρυμπόμπης (ρέμα Κρύας Βρύσης), με αποστράγγιση μέρους των Αχαρνών και Θρακομακεδόνων. Ενώνεται με το ρέμα της Χελιδονούς και μετά τον Χαμόμυλο και τον Κόκκινο Μύλο, τα νερά του πέφτουν στην κυρίως κοίτη του Κηφισού.
γ) Βατουριώνα και Αγίας Τριάδας, που αποστραγγίζουν περιοχές στους Θρακομακεδόνες και τις Αχαρνές.
δ) Αγίου Γεωργίου, που αποστραγγίζει το δυτικό τμήμα των Αχαρνών.
ε) Πικροδαφνέζας και Κατερινέζας, που αποστραγγίζουν τα Ανω Λιόσια.
στ) Κεφαλάρι, ο Κοκκιναράς, που οι πηγές του ξεκινούν από την περιοχή Κοκκιναρά στην Κηφισιά (αναλύεται στη ΖΔΥΚΠ χαμηλή ζώνη λεκάνης τεχνητής λίμνης Μαραθώνα).
ζ) Ποδονίφτη, το οποίο εισέρχεται στη ζώνη στα Βριλήσσια, το οποίο μαζί με το συμβαλλόμενο ρέμα Χαλανδρίου (στο Χαλάνδρι ονομάζεται και Ρεματιά) αποστραγγίζει τους Αγ. Αναργύρους, τη Χαλκηδόνα, τη Ν. Φιλαδέλφεια, τη Ν. Ιωνία, το Γαλάτσι, το Ψυχικό, τη Φιλοθέη, το Χαλάνδρι, την Αγ. Παρασκευή, τη Μεταμόρφωση, το Ηράκλειο, την Πεύκη, το Μαρούσι, την Κηφισιά, τα Βριλήσσια, τα Μελίσσια, τη Ν. Πεντέλη και την Π. Πεντέλη. Συναντά τον Κηφισό στην περιοχή Τρεις Γέφυρες.
Πέρα, όμως, από τους δήμους κατά μήκος του Κηφισού, τεράστιες θα είναι οι επιπτώσεις στην οικονομία, στο επιχειρείν και ευρύτερα στην κοινωνία από τα αποτελέσματα ακόμα μιας πρωτοφανούς, λόγω κλιματικής αλλαγής, κακοκαιρίας και σε Ασπρόπυργο – Ελευσίνα και σε Μεσόγεια. Σε αυτές τις περιοχές υπάρχουν βιομηχανικά πάρκα, διυλιστήρια, καλλιεργήσιμες εκτάσεις και φυσικά… σιδηροδρομικές γραμμές, με ό,τι αυτό, επίσης, συνεπάγεται για μια ενδεχόμενη καταστροφή στον κρίσιμο τομέα των μεταφορών.
Ποιες δράσεις και ποια μέτρα πρέπει (άμεσα) να ληφθούν
Για τον μετριασμό της έκθεσης στην πλημμύρα της ανθρώπινης υγείας, του περιβάλλοντος, της πολιτιστικής κληρονομιάς και των οικονομικών δραστηριοτήτων, σύμφωνα με το σχέδιο του ΥΠΕΚΑ, σε σχέση με το οποίο όσοι γνωρίζουν υποστηρίζουν ότι δεν είναι σε κάποιο συρτάρι, αλλά δεν γίνονται και όσα πρέπει να πραγματοποιηθούν με ταχείς διαδικασίες, πρέπει να ληφθούν, μεταξύ άλλων, τα εξής μέτρα και δράσεις:
- Δημιουργία μητρώων πλημμυρικών συμβάντων και τεχνικών δεδομένων έργων αντιπλημμυρικής προστασίας και οριοθετήσεων, για τη βέλτιστη παρακολούθηση του προγράμματος Μέτρων του ΣΔΚΠ.
- Εκσυγχρονισμός και οργάνωση δικτύου μετεωρολογικών, υδρομετρικών δεδομένων, για τη βελτίωση του γνωστικού επιπέδου πρόληψης έναντι πλημμυρών.
- Μέτρα υιοθέτησης κατάλληλων όρων και περιορισμών για τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, τη μετεγκατάσταση δραστηριοτήτων και την προστασία κρίσιμων υποδομών, μέσω κατάλληλων νομοθετικών/διοικητικών ρυθμίσεων.
- Υλοποίηση δράσεων και μέτρων περιβαλλοντικού χαρακτήρα για τον περιορισμό του πλημμυρικού κινδύνου, μέσω φυσικής συγκράτησης υδάτων σε πεδινές περιοχές.
- Υλοποίηση δράσεων και μέτρων αξιοποίησης έργων ταμίευσης, εκσυγχρονισμού, αποκατάστασης και κατασκευή αποστραγγιστικών δικτύων, διαχείρισης όμβριων υδάτων και έργων αντιπλημμυρικής προστασίας, για τη μείωση του πλημμυρικού κινδύνου με άλλα μέσα.
- Υλοποίηση δράσεων και μέτρων ενίσχυσης των πρακτικών διαχείρισης του πλημμυρικού κινδύνου σε στάδιο προστασίας, με την προώθηση του στρατηγικού σχεδιασμού έργων αντιπλημμυρικής προστασίας και ομβρίων και παράλληλα την προώθηση λύσεων φυσικής συγκράτησης ή ελεγχόμενης κατάκλυσης για τη βελτίωση της διαχείρισης της απορροής, μέσω κατάλληλων νομοθετικών/διοικητικών ρυθμίσεων.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 8/11/2024)
