«Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να προσέξουν την παρέμβασή τους στην Αίγυπτο, μια χώρα με ισχυρό αίσθημα υπερηφάνειας. Όσο μεγαλύτερη πίεση ασκείται για μια γρήγορη αλλαγή, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες μιας ριζοσπαστικής παρέκκλισης.
Με μια σωστή προσέγγιση, η Αίγυπτος θα έρθει πιο κοντά στην Τουρκία απ’ ό,τι στο Ιράν. Η Αμερική πρέπει να κάνει διαπραγματεύσεις με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους εφόσον η οργάνωση αυτή θα αποτελέσει μέρος της πολιτικής σκηνής, και το ίδιο πρέπει να συμβεί με τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ. Σε αντίθετη περίπτωση, οι οργανώσεις αυτές θα ριζοσπαστικοποιηθούν και το πολιτικό τους βάρος θα αυξηθεί. Όσο για το ισραηλινοπαλαιστινιακό ζήτημα, ο Ομπάμα πρέπει να επιδείξει ισχυρή καθοδήγηση, κανείς δεν θέλει ένα διστακτικό ηγέτη».
Αυτά λέει στην εφημερίδα Ρεπούμπλικα ο Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του προέδρου Κάρτερ. Οι εξελίξεις στον αραβικό κόσμο αποτελούν πράγματι έναν πονοκέφαλο για τον Λευκό Οίκο. «Τέλεια θύελλα» χαρακτήρισε η Χίλαρι Κλίντον τις εξεγέρσεις που ξεκίνησαν στην Τυνησία, συνεχίστηκαν στην Αίγυπτο και ενδέχεται να εξαπλωθούν στην Ιορδανία, την Υεμένη ή τη Σαουδική Αραβία. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα τεθεί σε κίνδυνο ολόκληρο το σύστημα συμμαχιών που έχουν οικοδομήσει οι Ηνωμένες Πολιτείες στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Αυτό που διακυβεύεται σήμερα είναι στρατηγικά συμφέροντα όπως το πετρέλαιο και η τύχη του Ισραήλ.
Η ίδια η αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών παραδέχεται ότι η χώρα της τελεί σε κάποια σύγχυση. «Στο κάτω-κάτω», είπε, «είμαστε παρατηρητές που κοιτάζουμε την κατάσταση απ’ έξω». Η δυσκολία της παρατήρησης των γεγονότων έχει ήδη στοιχίσει ένα θύμα: τον Φρανκ Ουάισνερ, απεσταλμένο του προέδρου Ομπάμα στην περιοχή, που έκρινε σκόπιμο να χαρακτηρίσει τον Μουμπάρακ «ηγέτη της μετάβασης», για να σπεύσει ο Λευκός Οίκος να διευκρινίσει ότι εκφράζει προσωπικές του απόψεις. Ο αμερικανός πρόεδρος φαίνεται πράγματι να προτιμά την άμεση αποχώρηση του αιγυπτίου προέδρου. Ποιος πρέπει όμως να τον διαδεχθεί: οι στρατιωτικοί που επί 30 χρόνια συμμετείχαν στο ίδιο αυταρχικό επιτελείο με τον πρόεδρο ή κάποιος σαν τον Ελ Μπαραντέι ή τον Αμρ Μούσα, που η δημοτικότητά του παραμένει άγνωστη;
Τα διλήμματα είναι σοβαρά. Κάθε πρωί στις 8.30 πραγματοποιείται στο Situation Room του Λευκού Οίκου ένα πρώτο μπρίφινγκ για την Αίγυπτο που διευθύνει ο αναπληρωτής σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Ντένις ΜακΝτόνα. Εκεί αποφασίζονται οι απαντήσεις που θα δοθούν στις εξελίξεις στην Αίγυπτο και τον αραβικό κόσμο. Στη συνέχεια ενημερώνεται προσωπικά ο πρόεδρος για τα συμπεράσματα αυτής της σύσκεψης.
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Ουάσινγκτον είναι το προηγούμενο της ιρανικής επανάστασης του 1979: μιας αυθεντικής επανάστασης εναντίον ενός διεφθαρμένου ηγέτη, πιστού συμμάχου των Ηνωμένων Πολιτειών, που οδήγησε σε ένα ισλαμικό καθεστώς. Στο άλλο άκρο, το θετικό σενάριο λέγεται Βερολίνο 1989: η πτώση του Τείχους έφερε την ελευθερία και τη δημοκρατία στην ανατολική Ευρώπη και μετέτρεψε τις χώρες αυτές σε συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών. «Όμως η Αίγυπτος δεν είναι κεντρική Ευρώπη, θα ήταν βραχυπρόθεσμα αφελές να πιστέψει κανείς ότι οι αραβικές χώρες θα γίνουν ξαφνικά δημοκρατίες», προειδοποιεί ο Λάρι Ντάιαμοντ, επικεφαλής του Κέντρου για τη Δημοκρατία στο Στάνφορντ. Και οι Νιου Γιορκ Τάιμς παρατηρούν με κάποιο σαρκασμό: «Το 1989, ο Ρόναλντ Ρίγκαν είχε να κάνει με τον Λεχ Βαλέσα, τον Βάτσλαβ Χάβελ, τον Πάπα Ιωάννη Παύλο τον Β, καθώς και τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Στην Αίγυπτο, ο Ομπάμα έχει να διαλέξει ανάμεσα στον Ελ Μπαραντέι, τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και το πλήθος».
Υπάρχουν όμως ακόμη δύο σενάρια που εξετάζει ο Λευκός Οίκος. Το ένα είναι η Κίνα του 1989: μετά την πλατεία Τιεν Ανμέν το αυταρχικό καθεστώς ανέκαμψε, οδηγώντας στον εκσυγχρονισμό της χώρας. Πόσο πιθανό είναι από τον αιγυπτιακό στρατό να «βγει» ένας Ντενγκ Σιαοπίνγκ; Το άλλο σενάριο είναι η Ινδονησία του 1998: μια λαϊκή εξέγερση που προκλήθηκε από την οικονομική κρίση στο μεγαλύτερο ισλαμικό έθνος του κόσμου. Ο φιλοαμερικανός δικτάτορας Σουχάρτο έπεσε, αλλά η χώρα παρέμεινε σύμμαχος της Ουάσινγκτον.
Η Τζακάρτα είναι όμως μακριά από την ισραηλινοπαλαιστινιακή διένεξη και λίγοι είναι αυτοί στον Λευκό Οίκο που ελπίζουν σε μια ανάλογη εξέλιξη στην Αίγυπτο.