Η βιταμίνη Ε ανήκει στις λιποδιαλυτές βιταμίνες και είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Από χημικής απόψεως ο όρος βιταμίνη Ε περιλαμβάνει μία ομάδα ενώσεων, που αποτελούνται από τις α-,β-, γ-, δ-τοκοφερόλες και τις α-, β-, γ-, δ-τοκοτριενόλες, με την α-τοκοφερόλη να είναι η πιο μελετημένη έως τώρα.
Η βιταμίνη Ε ανήκει στα πιο ισχυρά αντιοξειδωτικά για τον ανθρώπινο οργανισμό, μαζί με άλλα μικροθρεπτικά συστατικά, όπως η βιταμίνη Α, η βιταμίνη C, το σελήνιο, κ.ά. Μία πρόσφατη μελέτη στο Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, αναλύοντας διατροφικά δεδομένα σε άντρες και γυναίκες την 20ετία 1986-2006, έδειξε ότι ενώ η συνολική πρόσληψη συμπληρωμάτων διατροφής και ιδιαίτερα της βιταμίνης D, του φυλλικού οξέος και των ιχθυελαίων αυξήθηκε, εντούτοις η πρόσληψη βιταμίνης Α, β-καροτενίου, βιταμίνης C και βιταμίνης Ε μειώθηκαν. Για την Ελλάδα δεν υπάρχουν μέχρι τώρα, επίσημα στατιστικά δεδομένα για την πρόσληψη βιταμίνης Ε.
Ο ευεργετικός ρόλος της βιταμίνης Ε έγκειται στο ότι:
– Προστατεύει τις κυτταρικές μεμβράνες από την υπεροξείδωση των λιπιδίων και από τις ελεύθερες ρίζες.
– Βελτιώνει την ανοσοαπόκριση.
– Ρυθμίζει τη συγκόλληση των αιμοπεταλίων.
– Ρυθμίζει την ενεργοποίηση της πρωτεϊνικής κινάσης C.
Η βιταμίνη Ε, λόγω του προστατευτικού ρόλου της, κατά της δράσης των ελευθέρων ριζών, είναι από τα κυριότερα θρεπτικά συστατικά, των οποίων προτείνουμε να αυξηθεί η πρόσληψη, προκειμένου να βελτιωθεί η υγεία του δέρματος. Έχει βρεθεί προστατευτική δράση έναντι των UVB ακτίνων, καθώς και στην πρόληψη των υπερμελαγχρώσεων. Παρ’ όλα αυτά, όσον αφορά στη χρήση βιταμίνης Ε εξωτερικά στο δέρμα, ιδιαίτερα το λιπαρό, πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, γιατί μπορεί να προκαλέσει μέχρι και ακμή.
Στη βιβλιογραφία, υπάρχει πληθώρα μελετών που έχουν αναζητήσει τη σύνδεση των οξειδωτικών βλαβών με την εξέλιξη εκφυλιστικών διαταραχών και νοσημάτων. Πολυάριθμες έρευνες έχουν αξιολογήσει τη δράση της βιταμίνης Ε, μόνης της ή σε συνδυασμό με άλλα αντιοξειδωτικά, στην πρόληψη ή μείωση οξειδωτικών φθορών που σχετίζονται με την ανάπτυξη ή την εξέλιξη:
– Κάποιων μορφών καρκίνου.
– Στεφανιαίας νόσου.
– Καταρράκτη.
– Νόσου Alzheimer.
Βιταμίνη Ε και αντικαρκινική προστασία
Παρόλο που θα περίμενε κανείς η βιβλιογραφία να αποδείκνυε ξεκάθαρα, ότι η βιταμίνη Ε έχει αντικαρκινική δράση, εντούτοις τα μέχρι τώρα αποτελέσματα είναι αντιφατικά για το σύνολο των διαφόρων μορφών καρκίνου. Από μελέτες παρέμβασης έχει φανεί:
– Μειωμένος κίνδυνος για καρκίνο στομάχου και οισοφάγου, στην Κίνα.
– Καμία αλλαγή σε υποτροπή καρκίνου του παχέος εντέρου, στις ΗΠΑ.
– Βελτίωση σε προκαρκινικές στοματικές αλλοιώσεις, στις ΗΠΑ.
– Μειωμένη εμφάνιση και θνησιμότητα από καρκίνο του προστάτη, αλλά όχι του καρκίνου των πνευμόνων στη Φινλανδία.
– 17% αύξηση του καρκίνου του προστάτη στη μελέτη SELECT.
Τα συγκεχυμένα αποτελέσματα από πληθώρα μελετών, σε σχέση με την αντικαρκινική δράση της βιταμίνης Ε, οφείλονται πιθανότατα στις διαφορετικές μορφές της βιταμίνης Ε, που κάποιες φαίνεται να είναι αποτελεσματικές, ενώ άλλες όχι και χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.
Βιταμίνη Ε και στεφανιαία νόσος
Σε πολλές επιδημιολογικές μελέτες είχε βρεθεί ότι η αυξημένη πρόσληψη βιταμίνης Ε συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου. Ωστόσο, σε μία πρόσφατη μετα-ανάλυση, οι μελετητές της κατέληξαν ότι δεν υπάρχει καμία απόδειξη για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων, από τη χρήση βιταμινών και αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων!
Βιταμίνη Ε και μάτια
Η χορήγηση συμπληρωμάτων βιταμίνης Ε είχε συνδεθεί, σε κάποιες μελέτες στο παρελθόν, με την καθυστέρηση της έναρξης και της εξέλιξης του καταρράκτη, χωρίς όμως να μπορεί να τον αποτρέψει. Η ευεργετική δράση της βιταμίνης Ε στα μάτια, πιθανώς να οφείλεται στην αντιοξειδωτική της δράση. Και στην περίπτωση του καταρράκτη όμως, τα πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι μπορεί άλλα αντιοξειδωτικά, αλλά όχι η βιταμίνη Ε, να συμβάλλουν στην πρόληψη του καταρράκτη.
Βιταμίνη Ε και εγκέφαλος
Πρόσφατα δεδομένα από το Karolinska Institutet της Στοκχόλμης, έδειξαν ότι όλες οι μορφές της βιταμίνης Ε στο πλάσμα μπορεί να παίξουν ρόλο στην υγεία του εγκεφάλου. Ο κίνδυνος ήπιας διανοητικής διαταραχής (MCI) ήταν 15% και 8% χαμηλότερος σε ανθρώπους με υψηλότερα ποσοστά τοκοφερολών και τοκοτριενολών αντίστοιχα.
Βρέθηκε επίσης μια σύνδεση μεταξύ νόσου Alzheimer και MCI, με αυξημένη παρουσία δεικτών οξειδωτικής/νιτρικής βλάβης της βιταμίνης Ε, στο πλάσμα, συνδέοντας τον πιθανό ρόλο της βιταμίνης Ε στο νευροεκφυλισμό.
Πιθανή προστατευτική και ευεργετική επίδραση στην προστασία από εγκεφαλικό και από εκφυλισμό των νευρώνων, αλλά και αποκατάσταση της νοητικής λειτουργίας, ιδιαίτερα μετά από εγκεφαλικό, μπορεί να έχουν και μόνες οι τοκοτριενόλες. Πρόκειται για τη λιγότερο μελετημένη μορφή της βιταμίνης Ε και τα σχετικά αποτελέσματα προέρχονται κυρίως από μέλη εταιρειών συμπληρωμάτων τοκοτριενολών, όπως η Brian See της Carotech Inc. Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία συμπεράσματα όσον αφορά στις τοκοτριενόλες, είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και αναμένονται τα αποτελέσματα από περισσότερες μελέτες, για να τα επιβεβαιώσουν.
Θέλοντας να βγάλουμε ένα συμπέρασμα από την παραπάνω ανασκόπηση, θα θέλαμε να επισημάνουμε την αναγκαιότητα της πρόσληψης βιταμίνης Ε, μέσω της διατροφής και σε ιδιαίτερες περιπτώσεις, μέσω συμπληρωμάτων. Αποτελεί ένα από τα απαραίτητα αντιοξειδωτικά για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Όσοι ζουν στην Ελλάδα έχουν την πολυτέλεια να την έχουν άφθονη στη διατροφή τους, κυρίως με το καλής ποιότητας και ωμό ελαιόλαδο. Όσον αφορά στα ακριβή επιστημονικά δεδομένα για τις ευεργετικές επιδράσεις της, σε κάποια συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού, επειδή οι πληροφορίες είναι αμφιλεγόμενες, δεν χρειάζεται αυτό να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα στην πρόσληψή της. Αναμένουμε τις εξελίξεις.
