Το σύνδρομο Μινχάουζεν περιγράφηκε, για πρώτη φορά, από τον Dr Richard Ascher το 1951 και πήρε το όνομα του από τον βαρόνο Baron Munchausen, ο οποίος ήταν γνωστός για τις πλασματικές ιστορίες που έπλαθε για τον εαυτό του.
Όπως αναφέρει η ψυχολόγος Παρασκευή Πισινίδη, το σύνδρομο αφορά σε μια διανοητική διαταραχή, κατά την οποία ο ασθενής επινοεί ασθένειες ή τις προκαλεί ο ίδιος στον εαυτό του μέσω της λήψης φαρμακευτικών σκευασμάτων ή αυτοτραυματισμού. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό οδηγεί σε ένα ”ταξίδι” από τον ένα γιατρό στον άλλον και σε περίπλοκες ιατρικές έρευνες, ακόμη και σοβαρές εγχειρήσεις. Ο ασθενής αρέσκεται στον να έχει τον ρόλο του ”ασθενή” καθώς έτσι καλύπτει μια βασική του ψυχολογική ανάγκη. Στην πλειοψηφία τους, τα άτομα αυτά μεγάλωσαν σε ένα ιδιαίτερα στερητικό περιβάλλον όπου ο γονέας/ φροντιστής ήταν συναισθηματικά διαθέσιμος, μόνο όταν υπήρχε παρούσα κάποια ασθένεια. Επίσης, είναι συχνό φαινόμενο, τα άτομα με το σύνδρομο Μινχάουζεν να είχαν εκτεθεί από πρώιμη ηλικία στην φροντίδα κάποιου συγγενικού μέλους, το οποίο είχε μια χρόνια ασθένεια (αδερφού, γιαγιάς, μητέρας κτλ).
«Το σύνδρομο Μινχάουζεν διαφέρει από την υποχονδρία καθώς οι πάσχοντες γνωρίζουν πως πρόκειται για υπερβολή, σε αντίθεση με τα άτομα με υποχονδρία που πιστεύουν πως έχουν κάποια ασθένεια. Επίσης, διαφέρει από την υπόκριση, στην οποία ο ασθενής κατασκευάζει τα συμπτώματα για ένα προφανή σκοπό, όπως την απουσία από την εργασία, οικονομική αποζημίωση ή πρόσβαση σε φάρμακα» σημειώνει η ψυχολόγος.
Σύμφωνα με την κα Πισινίδη, είναι πολύ σημαντικό ο γιατρός να αναγνωρίσει πως οι πάσχοντες με το σύνδρομο Μινχάουζεν φτάνουν στο σημείο να ”δημιουργούν” ασθένεια στον οργανισμό τους. Παίρνουν φάρμακα ή άλλες ουσίες που είναι επιβλαβείς στον οργανισμό, με σκοπό να προκαλέσουν μια ασθένεια και να πάνε στον νοσοκομείο. Είναι αρκετά ενημερωμένοι για τα συμπτώματα σωματικών και ψυχικών διαταραχών και μπορούν εύκολα να ξεγελάσουν ακόμη και τον πιο ευαίσθητο γιατρό ή ψυχολόγο. Ενώ, εκείνο που μπορεί να αποτελέσει κλινικό χαρακτηριστικό είναι οι πολλές νοσηλείες και τα πολλά ταυτόχρονα συμπτώματα, που δεν καταλήγουν σε κάποια συγκεκριμένη διάγνωση.
Πρόκειται για ένα σύνδρομο που δεν είναι ευρέως γνωστό αλλά στην κλινική πράξη γίνεται όλο και πιο συχνό, επισημαίνει η κα Πισινίδη και συμπληρώνει. «Εκείνο, όμως, που αποτελεί μια πρόκληση στην διάγνωση του είναι το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου. Πρόκειται για την σκόπιμη παραγωγή ή προσποίηση για την ύπαρξη σωματικών ή ψυχολογικών συμπτωμάτων σε ένα άτομο, που είναι κάτω από την φροντίδα του υποκειμένου, με σκοπό να λάβει έμμεσα τον ρόλο του ασθενή. Σε αυτήν την ακραία μορφή κακοποίησης, εκείνος που έχει λάβει τον ρόλο να φροντίζει προκαλεί συμπτώματα μιας ασθένειας σε ένα παιδί ή σε ένα ηλικιωμένο ή με ειδικές ανάγκες άτομο. Η εξαπάτηση επαναλαμβάνεται πολλές φορές, Τα θύματα είναι άρρωστα για πάρα πολύ καιρό, με επαναλαμβανόμενες νοσηλείες και αρκετές φορές καταλήγουν. Πρόκειται για μια ενεργητική μορφή κακοποίησης, η οποία δεν είναι γνωστή και πολλές φορές παραμελείται».
Η διάγνωση όπως λέει η γιατρός, είναι πάρα πολύ δύσκολη και βασίζεται σε πολλές παραμέτρους. Πρωτίστως ο θεράπων ιατρός πρέπει να διακρίνει τις μορφές του συνδρόμου Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου:
α) Η προσποίηση (μεσαίας επικινδυνότητας και πιο σπάνια)
Συμβαίνει, όταν ο δράστης επινοεί μια ασθένεια του θύματος και διηγείται μια ψευδή ιστορία για μια μη υπάρχουσα ασθένεια ή κατάσταση
β) Η παραγωγή (υψηλής επικινδυνότητας και πιο συχνή)
Εδώ ο δράστης ενεργά προκαλεί συμπτώματα μιας ασθένειας στο θύμα. Οι πιο συχνές χρησιμοποιούμενες μέθοδοι είναι η ασφυξία και η δηλητηρίαση. Συχνά είναι δύσκολο να γίνει αναγνωρίσιμη η κακοποίηση που υφίσταται το θύμα.
Ως προς το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου, μπορεί να το έχουν άτομα πέρα κάθε υποψίας όπως η μητέρα ενός παιδιού, η κόρη ενός ηλικιωμένου ο νοσηλευτής ενός ατόμου με ειδικές ανάγκες. Οι ίδιοι δεν πάσχουν από το σύνδρομο Μινχάουζεν… αλλά αρέσκονται να παίρνουν τον ρόλο του ασθενή μέσω του ατόμου που φροντίζουν. Συχνά εμφανίζονται στο γιατρό ή τον ψυχολόγο ιδιαίτερα ανήσυχοι για την πορεία υγείας του θύματος και παρουσιάζοντες ως ”μάρτυρες”.
Κλείνοντας, η κα Πισινίδη τονίζει ότι το σύνδρομο Μινχάουζεν και το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου είναι δυο διαφορετικά κλινικά σύνδρομα τα οποία όμως έχουν παρόμοιες παραμέτρους. Πρόκειται για σύνδρομα που μπορεί να οδηγήσουν σε αναπηρία ή και θάνατο. Δεν είναι τόσο σπάνια όσο νομίζαμε. Όσοι περισσότεροι μάθουν για αυτά, τόσο αυξάνουν οι πιθανότητες να σωθούν άνθρωποι.
