Η χολή και οι μύθοι που τη συνοδεύουν
Γράφει ο Δρ Γιώργος Σάμπαλης Γενικός Χειρουργός-Λαπαροσκόπος Διευθυντής Χειρουργός Ευρωκλινικής Αθηνών
Υπάρχει μία μεγάλη παρεξήγηση. Έχει επικρατήσει στον κόσμο (κακώς), ότι η «χολή» είναι το όργανο που σχετίζεται με όλα τα προβλήματα πόνου, ίκτερου, κολικών που παρουσιάζονται συνήθως στην περιοχή αυτή του ήπατος και αφορούν το όργανο «χοληδόχος κύστη».
Όμως, «χολή» είναι υγρό που παράγεται από το συκώτι (ήπαρ) συνεχώς και ακατάπαυστα και ρέει μέσω του χοληδόχου πόρου στο δωδεκαδάκτυλο και επιτελεί τη σημαντική λειτουργία της πέψης κυρίως των λιπών. Όταν λοιπόν λέει ο κόσμος «χολή» εννοεί τη χοληδόχο κύστη.
Η χοληδόχος κύστη είναι ένα όργανο σχήματος αχλαδιού, που βρίσκεται κάτω από την δεξιά πλευρά του ήπατος.
Ο κύριος σκοπός του είναι να συγκεντρώνει το πεπτικό υγρό (χολή) που παράγεται από το ήπαρ. Το ποσό αυτό είναι ελάχιστο (20-30ml), σε σχέση με αυτό που παράγεται καθημερινά από το ήπαρ. Μέσα στην κύστη η χολή συμπυκνώνεται, αποθηκεύεται και όταν η κύστη συσπάται, εκρέει μικρή ποσότητα στον χοληδόχο πόρο.
Η χοληδόχος κύστη λοιπόν, αποτελεί ένα «ρυθμιστικό» όργανο για την πέψη και μία δεξαμενή των χολικών αλάτων. Δεν αποτελεί ζωτικό όργανο, η απώλεια του οποίου θα προκαλέσει «αναπηρία» ή κάποια σοβαρή δυσλειτουργία στο πεπτικό σύστημα.
Μετά από μία μικρή περίοδο προσαρμογής που μπορεί να είναι από 2-4 εβδομάδες, η αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως δεν συνδέεται με καμιά διαταραχή της πέψης στους περισσότερους ασθενείς.
Πολύποδες στη χοληδόχο κύστη
Οι πολύποδες στη χοληδόχο κύστη, αποτελούν πλέον πολύ συχνό φαινόμενο, που αποκαλύπτεται «τυχαία» στην ολοένα και πιο συχνή υπερηχογραφική μελέτη του ήπατος, ως μέσο προληπτικού ελέγχου. Παρουσιάζεται σε ποσοστά 4,3-7% στις ηλικίες άνω των 45 ετών, με μεγαλύτερη πιθανότητα στους άνδρες.
Οι πλέον συνήθεις μορφές τους είναι:
• Οι χοληστερινικοί πολύποδες (ή ψευδοπολύποδες) οι οποίοι αποτελούν συσσώματα κρυστάλλων χοληστερίνης. Δεν μεγαλώνουν πέραν των 10mm, δεν εξαλάσσονται και είναι πολλές φορές πολλαπλοί και οι πλέον συνήθεις (60%)
• Οι φλεγμονώδεις πολύποδες, οι οποίοι και αυτοί δεν εξαλάσσονται, απαντούν σε περιπτώσεις χρόνιας χολοκυστίτιδας.
• Οι αδενωματώδεις πολύποδες ή αδενώματα, οι οποίοι αποτελούν την μόνη πιθανή αιτία εξαλλαγής σε αδενοκαρκίνωμα της χοληδόχου κύστεως, το οποίο αποτελεί και τον κακοηθέστερο και πλέον επιθετικό καρκίνο του γαστρεντερικού συστήματος. Αναπτύσσονται από 5 έως 20 χιλιοστά και κατά κανόνα είναι μονήρεις.
• Οι αδενομυωματώδεις πολύποδες ή αδενομύωση, εμφανίζεται σαν πάχυνση της χοληδόχου κύστεως κυρίως στον πυθμένα αυτής. Παρουσιάζεται κυρίως σε μεγαλύτερες ηλικίες. Έχει συνδεθεί με κακοήθη εξαλλαγή και παρουσιάζεται στο 20% των περιπτώσεων.
Συμπτώματα πολυπόδων χοληδόχου κύστης
• Η συμπτωματολογία των πολυπόδων είναι ανύπαρκτη. Δεν δίνουν συμπτώματα παρά μόνον εάν η θέση τους είναι πλησίον του κυστικού πόρου και μπορούν να δημιουργήσουν μερική ή και πλήρη απόφραξη της “χολής”.
• Επίσης οι πολλαπλοί χοληστερινικοί πολύποδες μπορούν να δημιουργήσουν κρίσεις χολοκυστίτιδας λόγω του ερεθισμού του τοιχώματος της χολής (χοληστρίνωση ή χοληστερόλωση).
Διάγνωση πολυπόδων χοληδόχου κύστης
• Η διάγνωση των πολυπόδων είναι κατά κανόνα υπερηχογραφική. Αποτελεί την πλέον ενδεικνυόμενη, φθηνή και λεπτομερή μέθοδο διάγνωσης αλλά και παρακολούθησής τους.
• Άλλες εξετάσεις είναι σαφώς η αξονική και η μαγνητική τομογραφία, αλλά στο συγκεκριμένο θέμα έχουν θέση μόνο στην διερεύνηση της περαιτέρω επιθετικότητας και του βαθμού διείσδυσης ενός κακοήθως εξαλλαγέντος πολύποδα.
Πορεία των πολυπόδων και Θεραπεία
Αποτελεί μεγάλο πρόβλημα η συμβουλή που πρέπει να δοθεί από τον “ειδικό”, στον ασθενή με εμφάνιση πολύποδα στη “χολή”.
Ακολουθώντας τα διεθνή standards και τις σύγχρονες μελέτες, η κατεύθυνση είναι ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζεται χειρουργικά με λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή κάθε πολύποδας που:
• Εμφανίζει αύξηση μεγέθους, είναι μονήρης και είναι μεγαλύτερος των 6 χιλιοστών
• Συνυπάρχει με χολολιθίαση που αποτελεί σαφώς επίσης ένδειξη αφαίρεσης της χοληδόχου
• Μεταβάλλει το μέγεθος σύντομα σε διαδοχικές μετρήσεις
• Αναπτύσσεται στον αυχένα της κύστεως και γειτνιάζει με τον κυστικό πόρο, οπότε δημιουργεί κίνδυνο απόφραξης της χοληδόχου κύστεως.
Η σύχρονη Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή δεν έχει κανένα από τα «δυσάρεστα» που συνόδευαν την αφαίρεση της χολής τα προηγούμενα χρόνια.
Τότε οι ασθενείς είχαν μία μεγάλη τομή και πιθανώς αρκετό πόνο μετά την επέμβαση. Σήμερα η επέμβαση διαρκεί λιγότερο από 30 λεπτά, πραγματοποιείται με γενική αναισθησία και αντί της τομής 5Χ7εκ, η χολοκυστεκτομή γίνεται μέσω 4 μικρών οπών στην κοιλιακή χώρα. Ο ασθενής έχει ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο και αντίθετα με ότι επικρατούσε στο παρελθόν, όπου η παραμονή στο νοσοκομείο διαρκούσε μία εβδομάδα και η επιστροφή στις κανονικές δραστηριότητες μετά από έξι εβδομάδες, σήμερα οι περισσότεροι ασθενείς λαμβάνουν εξιτήριο μετά από μία ημέρα και επιστρέφουν στις κανονικές τους δραστηριότητες πολύ γρήγορα.
