Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2017 η 7η Ημερίδα του ΟΣΑ με θέμα ‘Θεραπευτική προσέγγιση συνήθων οδοντικών ανωμαλιών στην πρώιμη μικτή οδοντοφυΐα (καθυστερημένη ή έκτοπη ανατολή, συγγενείς ελλείψεις μονίμων δοντιών, αγκύλωση νεογιλών και μονίμων)’. Οι περισσότεροι από 300 παρευρισκόμενοι οδοντίατροι παρακολούθησαν με μεγάλο ενδιαφέρον τις εισηγήσεις. Ομιλητές ήταν ο Καθηγητής Παιδοδοντιατρικής κ. Κωνσταντίνος Ουλής, οι Επίκουροι Καθηγητές Παιδοδοντιατρικής κ. Γιώργος Βαδιάκας και Ορθοδοντικής κ. Ελένη Βασταρδή, και συντονιστής της Ημερίδας και ομιλητής ο κ. Νίκος Λυγιδάκης, Υφηγητής Παιδοδοντιατρικής.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με χαιρετισμό του αντιπροέδρου του ΟΣΑ, Καθηγητή Ι.Τζούτζα που επεσήμανε την σημασία της γνώσης της Παιδοδοντιατρικής στην καθημερινή κλινική πράξη του οδοντιάτρου και ενημέρωσε για τη θεσμοθέτηση με το νόμο 4486/2017 (Άρθρο 100), της συνεχούς επαγγελματικής επιμόρφωσης των οδοντιάτρων (ΣΕΕΟ). Στη συνέχεια ο Συντονιστής της Ημερίδας κ. Νίκος Λυγιδάκης εξήγησε τα κλινικά δεδομένα πάνω στα οποία στηρίχθηκε η θεματολογία της εκδήλωσης και επανέλαβε τη σημασία του προγράμματος της ‘συνεχούς επαγγελματικής επιμόρφωσης των οδοντιάτρων’ τονίζοντας τις δεκαετείς προσπάθειες της οδοντιατρικής κοινότητας της χώρας μας για τη καθιέρωση του θεσμού αυτού που έγινε πραγματικότητα το 2017.
Στη συνέχεια ο κ. Νίκος Λυγιδάκης ξεκίνησε πρώτος τις εισηγήσεις της Ημερίδας αναπτύσσοντας το θέμα της ‘αιτιολογίας, διάγνωσης και θεραπείας της καθυστέρησης ή αποτυχίας ανατολής των μονίμων τομέων της άνω γνάθου’.
Ο εισηγητής ασχολήθηκε στην αρχή με την κατηγοριοποίηση των προβλημάτων που καταλήγουν στην καθυστέρηση ή την αποτυχία της ανατολής των μονίμων προσθίων δοντιών της άνω γνάθου και στη συνέχεια διεξοδικά ασχολήθηκε με την περιπτωσιολογία της κάθε κατηγορίας παρουσιάζοντας και συζητώντας σημαντικό αριθμό περιστατικών κατά περίπτωση. Αναφέρθηκε στα προβλήματα καθυστέρησης που έχουν σαν αιτιολογία την διατήρηση ή την πρόωρη απώλεια των νεογιλών δοντιών, το τραύμα των νεογιλών δοντιών και κυρίως ασχολήθηκε με τα προβλήματα που οφείλονται στην ύπαρξη τοπικής παθολογίας, δηλ. υπεράριθμα δόντια, οδοντώματα, όγκους, κύστεις, κ.α. Μετά την αρχική παρουσίαση των περισσότερο ήπιων προβλημάτων ο κ. Ν.Λυγιδάκης αναφέρθηκε στα πιο σοβαρά προβλήματα ανάπτυξης της πρόσθιας περιοχής που είναι η καθυστέρηση της ανατολής των μονίμων δοντιών λόγω ύπαρξης τοπικής παθολογίας. Σχετικά με τα προβλήματα αυτά ο ομιλητής παρουσίασε τρείς διαφορετικές κλινικές θεραπευτικές προσεγγίσεις ανάλογα με το χρόνο διάγνωσης του προβλήματος. Η πρώτη προσέγγιση αφορά την πρόωρη αφαίρεση της υπάρχουσας και τυχαία διαγνωσμένης παθολογίας (υπεράριθμα, οδοντώματα, κ.α.) πριν η καθυστέρηση της ανατολής των προσθίων δοντιών γίνει κλινικά εμφανής. Η δεύτερη προσέγγιση αφορά την συντηρητική θεραπεία μετά από την έγκαιρη διάγνωση της καθυστέρησης και συνοψίζεται στον έλεγχο ύπαρξης του απαιτούμενου για την ανατολή χώρου στο οδοντικό τόξο, στην άμεση χειρουργική αφαίρεση της τοπικής παθολογίας και στην αναμονή για ανατολή των εγκλείστων μονίμων προσθίων. Η δε τρίτη προσέγγιση που είναι η πιο περίπλοκη αφορά τις περιπτώσεις με πολύ καθυστερημένη διάγνωση της καθυστέρηση ανατολής σε μεγάλη ηλικία του παιδιού, προς το τέλος του μικτού φραγμού, και συνοψίζεται στη δημιουργία του απαιτούμενου για ανατολή χώρου που συνήθως έχει χαθεί, στην χειρουργική αφαίρεση της τοπικής παθολογίας και στην ορθοδοντική έλξη των εγκλείστων δοντιών στο φραγμό. Σε όλες τις περιπτώσεις παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν αναλυτικά κλινικά περιστατικά, ενώ στο τέλος της εισήγησης παρουσιάστηκαν περιπτώσεις ιδιαίτερα περιπεπλεγμένων περιπτώσεων λόγω της μη σωστής αντιμετώπισης προϋπάρχοντος προβλήματος.
Δεύτερος ομιλητής ήταν ο κ. Κωνσταντίνος Ουλής που αναφέρθηκε αναλυτικά στην έκτοπη ανατολή των μονίμων δοντιών, προσθίων και οπισθίων, παρουσιάζοντας την αιτιολογία, τη διάγνωση και την θεραπεία των προβλημάτων αυτών .
Ξεκίνησε με την έκτοπη των οπισθίων μονίμων δοντιών και αναφέρθηκε διεξοδικά στα προβλήματα που δημιουργούνται από την έκτοπη ανατολή των πρώτων μόνιμων γομφίων, ιδιαίτερα της άνω γνάθου, τα οποία συχνά καταλήγουν σε μεγάλη απώλεια χώρου στο οδοντικό τόξο λόγω εκτεταμένης καταστροφής των 2ων νεογιλών γομφίων που υπάρχουν εγγύς των γομφίων. Συνέχισε με διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού, είτε με απλά καθημερινά μέσα όπως η τοποθέτηση διαχωριστικών ελαστικών ή μικρών συρμάτινων συσκευών ή με πιο σύνθετα ορθοδοντικά μέσα, τοπικής όμως εφαρμογής. Ο ομιλητής παρουσιάζοντας μεγάλο αριθμό κλινικών περιστατικών διευκρίνισε ότι αν το πρόβλημα αντιμετωπισθεί στο ξεκίνημα του είναι εύκολο να διορθωθεί και να επανέλθει στη σωστή θέση ανατολή ο μόνιμος γομφίος και να μην δημιουργηθούν περαιτέρω προβλήματα. Στη συνέχεια παρουσίασε και τις πιο σπάνιες περιπτώσεις έκτοπης ανατολής 2ων μονίμων γομφίων των οποίων η αντιμετώπιση είναι πιο περίπλοκη, αν και σε περιπτώσεις έγκαιρης διάγνωσης μπορούν να αντιμετωπιστούν όπως προηγουμένως με τοπικές μόνο ορθοδοντικές συσκευές. Τέλος εξήγησε ότι στις περιπτώσεις λανθασμένης ή καθυστερημένης αντιμετώπισης απαιτείται περισσότερο σύνθετη θεραπεία με κινητές ή ακίνητες ορθοδοντικές συσκευές.
Σε σχέση με την έκτοπη ανατολή των προσθίων μονίμων δοντιών, κυρίως κεντρικών τομέων, ο ομιλητής ξεκίνησε παρουσιάζοντας την αιτιολογία του προβλήματος που πιο συχνά οφείλεται στην μεν κάτω γνάθο είτε σε έλλειψη χώρου είτε σε συγγενώς έκτοπη φορά ανατολής των μονίμων δοντιών, στη δε άνω γνάθο εκτός των προαναφερθέντων μπορεί να οφείλεται και σε προϋπάρχον τραύμα ή φλεγμονή των προκατόχων νεογιλών τομέων. Στη συνέχεια ο κ. Κ.Ουλής παρουσίασε διεξοδικά μια σειρά εξαιρετικά εύκολων και έξυπνων τοπικών θεραπειών που μπορούν με απλά μέσα να διορθώσουν το πρόβλημα πολύ σύντομα, αρκεί να βρίσκεται στην αρχική του φάση. Οι θεραπευτικές αυτές προσεγγίσεις αφορούσαν τοποθέτηση σύνθετης ρητίνης σε συγκριμένα σημεία της μύλης των έκτοπων πρόσθιων δοντιών με στόχο την δημιουργία κάποιου «επικλινούς πεδίου» το οποίο θα μπορέσει να οδηγήσει το δόντι στην κατάλληλη και σωστή κατεύθυνση ανατολής. Εναλλακτικά παρουσίασε ‘απλά επικλινή επίπεδα’ εφαρμοζόμενα στην αντίθετη της έκτοπης ανατολής γνάθο που επίσης διορθώνουν την έκτοπη ανατολή κατευθύνοντας σωστά τα προσβεβλημένα δόντια.
Όπως τονίστηκε στο τέλος της εισήγησης τόσο η έκτοπη ανατολή των οπίσθιων όσο και των πρόσθιων μονίμων δοντιών όταν διαγνωστεί έγκαιρα είναι πολύ πιθανό με απλές θεραπευτικές προσεγγίσεις να λυθεί γρήγορα και εύκολα. Αντίθετα στις περιπτώσεις που η έκτοπη ανατολή, ιδιαίτερα στην άνω γνάθο, είτε δεν γίνεται αντιληπτή είτε ο οδοντίατρος δεν γνωρίζει πώς να την αντιμετωπίσει, η κατάληξη είναι η εγκατάσταση και εξέλιξη του προβλήματος συχνά σε πιο περίπλοκες ορθοδοντικές ανωμαλίες.
Τρίτος ομιλητής ήταν ο κ. Γιώργος Βαδιάκας ο οποίος ασχολήθηκε με την αγκύλωση των νεογιλών κυρίως αλλά και των μονίμων δοντιών που παρουσιάζονται στο μικτό φραγμό.
Ο ομιλητής παρουσίασε αναλυτικά το πρόβλημα της αγκύλωσης ιδιαίτερα στο μικτό φραγμό επικεντρώνοντας την εισήγηση του τόσο στην αιτιολογία όσο κυρίως με την θεραπεία της οδοντικής αυτής ανωμαλίας. Ξεκινώντας από τα νεογιλά δόντια παρουσίασε το πρόβλημα, τη συχνότητά και τη διάγνωσή του και επικεντρώθηκε στην θεραπευτική του προσέγγιση εξηγώντας ότι ανάλογα με τον βαθμό αγκύλωσης που μπορεί να είναι ήπια, μέτρια ή σοβαρή, η θεραπεία ποικίλει από απλούς επανελέγχους μέχρι την απόπτωση του δοντιού για τις ήπιες περιπτώσεις μέχρι χειρουργικές εξαγωγές των αγκυλωμένων δοντιών και διευθέτηση του χώρου με μικρές ή σύνθετες ορθοδοντικές συσκευές στις πιο σοβαρές περιπτώσεις. Σύμφωνα με τον εισηγητή, στις ήπιες περιπτώσεις αγκύλωσης και ακολουθώντας τη βιβλιογραφία και την κλινική εμπειρία η τακτική παρακολούθηση είναι η πιο ενδεδειγμένη προσέγγιση, λόγω της τελικής απόπτωσης των αγκυλωμένων δοντιών, αν και καθυστερημένα σε σχέση με τη φυσιολογική απορρόφηση των αντίστοιχων νεογιλών της άλλης πλευράς. Αντίθετα στις πιο σοβαρές περιπτώσεις αγκύλωσης, η μη αντιμετώπιση με στοχευμένη χρονικά αφαίρεση του αγκυλωμένου δοντιού και ορθοδοντική παρέμβαση στη περιοχή, μπορεί να οδηγήσει σε ιδιαίτερα σοβαρές επιπλοκές με πλήρη εγκλεισμό του αγκυλωμένου δοντιού σε παρακείμενες ανατομικές περιοχές (ιγμόρειο, χείλος κάτω γνάθου, κ.α.).
Ιδιαίτερο στοιχείο της ομιλίας του ήταν η προσέγγιση της αγκύλωσης των νεογιλών δοντιών στις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν διάδοχοι μόνιμοι προγόμφιοι. Σε αυτές τις περιπτώσεις παρουσίασε περιστατικά που δείχνουν την διαφορετική αντιμετώπιση του προβλήματος ανάλογα με την κλινική και ακτινογραφική διάγνωση που αφορά την εκτίμηση κατά πόσον τα αγκυλωμένα νεογιλά δόντια πρέπει να διατηρηθούν στον φραγμό ή μπορούν να εξαχθούν βάσει σχεδίου θεραπείας που στοχεύει στην σύγκλιση του χώρου του ελλείποντος διαδόχου προγομφίου. Παρουσιάστηκαν επίσης κλινικές λύσεις όπου απαιτείται ανύψωση του μαστικού επιπέδου των αγκυλωμένων δοντιών με στόχο να υπάρχει σύγκλιση με τους ανταγωνιστές ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που απαιτείται η παραμονή του δοντιού στον φραγμό, αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις μεταγενέστερης εξαγωγής των δοντιών και κλεισίματος του χώρου ορθοδοντικά.
Τέλος ασχολήθηκε με το ιδιαίτερο πρόβλημα της αγκύλωσης των μονίμων δοντιών κυρίως πρώτων και δεύτερων γομφίων της άνω και της κάτω γνάθου πολλές από τις οποίες όπως εξήγησε μπορεί να οφείλονται σε γενετικά αίτια, ενώ κάποιες από αυτές αποτελούν ξεχωριστές κλινικές οντότητες ή σύνδρομα που συνυπάρχουν με οστικές ανωμαλίες της προσβεβλημένης περιοχής. Στις περιπτώσεις αυτές η αγκύλωση έχει συνήθως πολύ βαριά κλινική εικόνα που καταλήγει σε χειρουργική αφαίρεση των προσβεβλημένων δοντιών.
Τελευταία ομιλήτρια της Ημερίδας ήταν η κ. Ε.Βασταρδή που παρουσίασε αναλυτικά την αιτιολογία και κλινική αντιμετώπιση της συγγενούς έλλειψης μονίμων δοντιών στην πρόσθια και οπίσθια περιοχή του οδοντικού φραγμού.
Ιδιαίτερα επικεντρώθηκε στις ελλείψεις πλαγίων τομέων της άνω γνάθου που παρουσιάζονται κλινικά σχετικά σύντομα με την ανάπτυξη του πρώιμου μικτού οδοντικού φραγμού, ενώ η τελική διάγνωση επιβεβαιώνεται ακτινογραφικά. Ανέπτυξε διεξοδικά τη κλινική αντιμετώπιση επισημαίνοντας ότι η καλύτερη θεραπεία με εξαιρετικά διαχρονικά αποτελέσματα είναι το κλείσιμο του χώρου με την προς τα εγγύς μετακίνηση των κυδοδόντων και των υπόλοιπων οπισθίων δοντιών του προσβεβλημένου τεταρτημόριου (πλαγιοποίηση των κυνοδόντων). Στη συνέχεια το αποτέλεσμα σταθεροποιείται και ταυτόχρονα και με τη βοήθεια των αισθητικών αποκαταστάσεων οι κυνόδοντες μετατρέπονται σε πλαγίους, ενώ διαμορφώνονται και οι προγόμφιοι σε κυνόδοντες. Η λύση φυσικά αυτή δεν είναι εφικτή σε όλες τις περιπτώσεις, ιδιαίτερα σε αυτές με μεγάλο αριθμό συγγενών ελλείψεων και άλλων δοντιών, δηλαδή στις περιπτώσεις σοβαρής ολιγοδοντίας. Στις περιπτώσεις αυτές η αντικατάσταση των ελλειπόντων δοντιών με τη χρήση οδοντικών εμφυτευμάτων αποτελεί μονόδρομο, παρά τα αισθητικά προβλήματα που μπορεί να έχει μελλοντικά.
Στη συνέχεια η κ. Ε.Βασταρδή παρουσίασε το πρόβλημα της συγγενούς έλλειψης των προγομφίων, ιδιαίτερα των 2ων της κάτω γνάθου. Και στις περιπτώσεις αυτές το κλείσιμο του χώρου ορθοδοντικά και εφόσον είναι εφικτό από την γενικότερη κλινική και ακτινογραφική διάγνωση, αποτελεί την καλύτερη δυνατή θεραπεία. Παρουσίασε διάφορες τεχνικές για την αφαίρεση των συχνά αγκυλωμένων προυπαρχόντων νεογιλών δοντιών στη περιοχή της συγγενούς έλλειψης που διευκολύνουν στη συνέχεια τη ορθοδοντική μετακίνηση των παρακείμενων δοντιών που αν γίνει έγκαιρα διευκολύνει σημαντικά την τελική ορθοδοντική θεραπεία και την διαχρονική σταθερότητα του αποτελέσματος.
Τέλος η εισηγήτρια αναφέρθηκε διεξοδικά στη κλινική λύση της αυτομεταμόσχευσης άλλων επιλεγμένων δοντιών του στόματος στην περιοχή της συγγενούς έλλειψης. Παρουσιάζοντας περιστατικά της σύγχρονης αυτής προσέγγισης, τόνισε ότι απαιτείται ιδιαίτερη γνώση για την επιλογή των περιπτώσεων που όταν επιλεγούν και αντιμετωπιστούν σωστά παρουσιάζουν καλά και διαχρονικά σταθερά αποτελέσματα.
Η Ημερίδα έκλεισε με επιπλέον ερωτήσεις των συμμετεχόντων προς όλους τους εισηγητές. Συζητήθηκε το θέμα των οδηγιών και ενδείξεων χρήσης ενδοστοματικών και κυρίως πανοραμικών ακτινογραφιών για τη διάγνωση των οδοντικών ανωμαλιών με στόχο τον περιορισμό της άσκοπης συνταγογράφησης, ενώ ιδιαίτερη συζήτηση έγινε για τις διάφορες ‘έξυπνες’ τεχνικές που μπορούν να βοηθήσουν τον κλινικό οδοντίατρο στην έγκαιρη και σωστή αντιμετώπιση μέρους έστω των οδοντικών ανωμαλιών που παρουσιάστηκαν στην Ημερίδα.