Από τον κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο Κωνσταντίνο Ξένο!
Είναι αλήθεια ότι τα παιδιά κάτω του ενός έτους δεν πρέπει να καταναλώνουν μέλι?
Όντως τα παιδιά κάτω του ενός έτους, που ως γνωστό δεν έχουν αναπτύξει μια «ώριμη» χλωρίδα στο έντερο τους, καταναλώνοντας μέλι το οποίο εμπεριέχει σπόρια κλωστρηδίου (clostridium botulinum), μπορεί να νοσήσουν από μια σοβαρή, νευρολογικής φύσεως ασθένεια, την αλλαντίαση. Στα μεγαλύτερα παιδιά, η ανεπτυγμένη πια χλωρίδα του εντέρου λειτουργεί σαν άμυνα, αποτρέποντας την ανάπτυξη των σπόρων των κλωστρηδίου.
Πόσο επηρεάζει η διατροφή της μητέρας που θηλάζει τους πιθανούς κολικούς ενός νεογέννητου βρέφους? Ποιες τροφές πρέπει να αποφεύγει και ποιες να προτιμά?
Αν και ξεκάθαρα διαμορφωμένη γνώμη στην επιστημονική κοινότητα, για την επιρροή της διατροφής της μητέρας στους κολικούς του νεογέννητου δεν υπάρχει, οι ενδείξεις προσδιορίζουν το αγελαδινό γάλα και τα προϊόντα του, τα παντός είδους μπαχαρικά , τον καφέ, το τσάι, τα αεριούχα ποτά και πιθανόν το χοιρινό κρέας, ως τροφές που πρέπει να αποφεύγονται, ιδιαίτερα όταν οι κολικοί είναι έντονοι. Από εκεί και πέρα ίσως η σημαντικότερη συμβουλή για το τι πρέπει να κάνει η θηλάζουσα μητέρα, αφορά το ήρεμο περιβάλλον μέσα στο οποίο πρέπει να λαμβάνει χώρα ο θηλασμός.
Πόσο μεγάλη σημασία έχει το πρωινό γεύμα για τα παιδιά? Τι πρέπει να περιλαμβάνει ένα σωστό πρωινό?
Ολοένα και περισσότερες επιστημονικές μελέτες, αναδεικνύουν τη σημασία του πρωινού γεύματος για την εξασφάλιση καλής φυσικής και πνευματικής απόδοσης. Όπως άλλωστε φαίνεται και από την ερμηνεία του ξένου όρου breakfast (break the fast = «διακόπτω τη νηστεία»), το πρωινό γεύμα έρχεται να φορτίσει τον οργανισμό με απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, μετά από την πολύωρη νηστεία που συνεπάγεται ο ύπνος.
Το πρωινό πρέπει να καλύπτει το 25% των ημερήσιων ενεργειακών αναγκών του οργανισμού του παιδιού.
Αυτή ακριβώς η ενέργεια πρέπει να προέρχεται από μια ισορροπημένη σύνθεση του πρωινού : υδατάνθρακες από φρούτα και προϊόντα δημητριακών (π.χ. ψωμί ολικής αλέσεως, φρυγανιές σικάλεως, κ.λ.π.), πρωτεΐνες από γαλακτοκομικά, αλλά και φυτικά λιπαρά, που χαρίζουν απαραίτητα λιπαρά οξέα και λιποδιαλυτές βιταμίνες. Η προσθήκη μάλιστα πολυακόρεστων λιπαρών μέσα από μαργαρίνες τύπου soft, κρίνεται ευεργετική ιδιαίτερα για τα παιδιά, των οποίων οι ενεργειακές και θρεπτικές απαιτήσεις είναι αυξημένες.
Πολλές φορές η γεύση του γάλακτος δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστη στα παιδιά. Πως μπορούμε να το κάνουμε πιο δελεαστικό γευστικά, διατηρώντας παράλληλα όλα τα θρεπτικά συστατικά του?
Είναι γνωστό πως το κακάο κάνει πιο ευχάριστο το γάλα σε γεύση για τα μικρά παιδιά. Είναι όμως επίσης γνωστό, πως το κακάο δυσχεραίνει τη καλή απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισμό. Μια μικρή ποσότητα κακάο βέβαια (και όχι οι τεράστιες ποσότητες κακάο που εμπεριέχουν τα έτοιμα σοκολατούχα γάλατα) δεν θα επηρεάσει σημαντικά τη συνολική πρόσληψη ασβεστίου, ιδιαίτερα δε αν εμπλουτίζουμε το διαιτολόγιο του παιδιού και με τυρί και γιαούρτι. Από την άλλη μεριά λίγο μέλι (σε παιδιά άνω του ενός έτους) ή μια σταγόνα φυσικό εκχύλισμα βανίλιας, μπορεί να κάνει ευχάριστο το γάλα, χωρίς την ανάγκη του κακάο.
Μπορούμε να δίνουμε συμπληρώματα διατροφής στα παιδιά και αν ναι απο ποιά ηλικία και μετά?
Τα συμπληρώματα διατροφής για παιδιά, εξυπηρετούν το σκοπό της συμπλήρωσης της διατροφής με απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, εφόσον κάποιος λόγος (άρνηση κατανάλωσης συγκεκριμένων ομάδων τροφών, αυξημένες μεταβολικές ανάγκες που είναι αδύνατον να καλυφθούν φυσιολογικά, δυσανεξίες σε γάλα ή γλουτένη, κ.λ.π.) δεν επιτρέπει στον γονιό να στηρίζεται εξ ολοκλήρου στη διατροφή, προκειμένου να προμηθεύει το παιδί του με όλα εκείνα τα διατροφικά στοιχεία που χρειάζεται για την καλύτερη δυνατή ανάπτυξη του. Μέριμνα όλων μας πρέπει να είναι η εξάντληση όλων των ενδεχομένων για θρεπτική κάλυψη μέσα από την διατροφή και όταν αυτό καθίσταται αδύνατο, η ενίσχυση του διαιτολογίου με συμπληρώματα, πάντα με την σύσταση του ειδικού.
Είναι καλύτερο να προτιμάμε γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά και για τα παιδιά?
Τα γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών (ημιαποβουτυρωμένα) διατηρούν όλα τα πολύτιμα θρεπτικά συστατικά που μας ενδιαφέρουν για ένα παιδί (δεν υπολείπονται σε πρωτεΐνες, ασβέστιο ή βιταμίνη D) και στερούνται κάποια ποσά κορεσμένου λίπους, που ούτως ή άλλως σε μια διατροφή Δυτικού Τύπου, υπερκαταναλώνεται. Η υπερκατανάλωση κορεσμένων λιπαρών συσχετίζεται με «δεινά» για την υγεία μικρών και μεγάλων, συνεπώς κάθε παρέμβαση με σκοπό την μείωση της κατανάλωσης αυτής της ιδιαίτερης ομάδας λιπαρών, μόνο θετικά μπορεί να κριθεί.
Πολλά παιδιά, αλλάζουν διατροφικές συνήθειες σε διάφορες φάσεις της ζωής τους, σταματώντας ξαφνικά να τρώνε βασικά τρόφιμα, όπως για παράδειγμα κρέας ή φρούτα. Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τέτοιου είδους «επαναστατικές» επιλογές ώστε να εξασφαλίσουμε την καλύτερη δυνατή διατροφή ενός παιδιού ?
Στις ημέρες μας και στην κοινωνία που ζούμε με την εύκολη πρόσβαση σε μεγάλη γκάμα τροφίμων, σημαντικά προβλήματα υγείας που να πηγάζουν από το γεγονός ότι το παιδί αρνείται για ένα μικρό χρονικό διάστημα να καταναλώσει κρέας ή φρούτα, δεν πρόκειται να υπάρξουν. Από εκεί και πέρα αν η άρνηση επεκταθεί σε πολλές κατηγορίες τροφίμων ή παραταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε η συμβολή ενός εξειδικευμένου ψυχολόγου που θα επαναπροσδιορίσει αρχές και θα καθορίσει τον πραγματικό λόγο άρνησης κατανάλωσης της συγκεκριμένης τροφής (π.χ. κρέας – θυμίζει σε κάποιο παιδί την αγελαδίτσα που χάιδεψε στις τελευταίες διακοπές…), είναι επιτακτική.
Ποιο γάλα είναι το προτιμότερο για τα παιδιά, το φρέσκο, το εβαπορέ ή το υψηλής παστερίωσης?
Θα πρέπει να γίνει σαφές πως φρέσκο γάλα με την έννοια του νωπού, δεν κυκλοφορεί στην αγορά, διότι κάτι τέτοιο θα ενείχε κινδύνους από το μικροβιακό φορτίο που θα έφερε το γάλα. Το φρέσκο γάλα λοιπόν που εμείς εννοούμε, είναι παστεριωμένο, έχει υποστεί δηλαδή μια ειδική θερμική επεξεργασία με σκοπό την καταστροφή παθογόνων μικροοργανισμών, χωρίς ταυτόχρονα να υποβαθμίζεται σημαντικά η βιολογική του αξία. Με σκοπό την επιμήκυνση της διάρκειας «ζωής» του γάλακτος, κάποιες βιομηχανίες παρουσιάζουν σήμερα την τεχνική της υψηλής παστερίωσης, που θα λέγαμε ότι πρόκειται για πιο «έντονη» θερμική επεξεργασία. Το γάλα υψηλής παστερίωσης δεν πρέπει να τιτλοδοτείται βάση νόμου ως φρέσκο γάλα. Από την άλλη μεριά το εβαπορέ, υπόκειται σε δραστικότερη ακόμα θερμική επεξεργασία και παράλληλα συμπύκνωση με αφαίρεση νερού, ώστε να μπορεί να διατηρείται εκτός ψυγείου για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Όταν υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης στο φρέσκο γάλα (το απλά παστεριωμένο δηλαδή), είναι η καλύτερη επιλογή.
Το παιδί μου έχει έλλειψη σιδήρου. Με ποιες τροφές θα πρέπει να εμπλουτίσω τη διατροφή του?
Ο σίδηρος στις τροφές υπάρχει ως αιμικός (στις ζωικές) και ως μη αιμικός (στις φυτικές). Γνωρίζουμε σήμερα ότι η απορρόφηση του σιδήρου από τις ζωικές πηγές είναι πολύ υψηλότερη από ότι από τις φυτικές. Παράγοντες που συμβάλλουν στην βέλτιστη απορρόφηση σιδήρου, είναι η βιταμίνη C, το μηλικό οξύ του λευκού κρασιού, η β-καροτίνη κ.άλλοι οι οποίοι ουσιαστικά υποβοηθούν την μετατροπή του τρισθενούς σιδήρου σε δισθενή. Οι καλύτερες πηγές σιδήρου είναι το κρέας, τα εντόσθια, τα μαλάκια , τα οστρακοειδή και μετά τα όσπρια και τα σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. σπανάκι)
Λέγεται ότι οι γυναίκες που κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης καταναλώνουν ψάρια πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα, καθώς και αυτές που θηλάζουν, γεννούν και γαλουχούν πιο «έξυπνα» μωρά. Ισχύει κάτι τέτοιο?
Αν και τα επιστημονικά τεκμήρια για την οξυδέρκεια ενός παιδιού δεν είναι καθόλου εύκολο πράγμα να προσδιοριστούν, όντως επιστημονικά στοιχεία (Pediatrics. 2008 Aug;122(2):e472-9), επιβεβαιώνουν ότι μια διατροφή πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και του θηλασμού, μπορεί να οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα για την γνωστική ικανότητα και δυνατότητα ενός παιδιού, χωρίς αναγκαστικά να αναφερόμαστε στο IQ του….
