Η λιθίαση του ουροποιητικού είναι η δημιουργία λίθων μέσα στην αποχετευτική μοίρα του ουροποιητικού συστήματος.
Ανάλογα με την εντόπιση, έχουμε λιθίαση των νεφρών (νεφρολιθίαση), των ουρητήρων, της ουροδόχου κύστης και τέλος της ουρήθρας.
Πώς δημιουργούνται
Τα ούρα περιέχουν άχρηστες ουσίες και άλατα που πρέπει να αποβληθούν από τον οργανισμό. Αυτά συνήθως είναι σε διαλυμένη μορφή και έτσι αποβάλλονται με τα ούρα χωρίς πρόβλημα. Μερικές φορές όμως, κάτω από ορισμένες συνθήκες, αυτά τα άλατα σχηματίζουν κρυστάλλους που ενώνονται μεταξύ τους και δημιουργούν λίθους. Ανάλογα με τη χημική τους σύσταση, διακρίνονται στα παρακάτω είδη: Λίθοι ασβεστίου, φλεγμονώδεις λίθοι, λίθοι ουρικού οξέος, λίθοι κυστίνης.
Παράγοντες κινδύνου
– Έλλειψη υγρών. Εάν δεν πίνουμε αρκετά υγρά, κυρίως νερό, τότε τα ούρα είναι πυκνά και τα συγκεντρωμένα άλατα μπορεί να σχηματίσουν λίθο.
– Οικογενειακό ιστορικό.
– Διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνη, νάτριο (αλάτι), και φτωχή σε ασβέστιο αυξάνει τον κίνδυνο νεφρολιθίασης.
– Παχυσαρκία.
Γενικά συμπτώματα
– Πόνος στην πλάτη και στα πλάγια της κοιλιάς που επεκτείνεται μπροστά και χαμηλά στις βουβωνικές χώρες και τα γεννητικά όργανα και έρχεται κατά κύματα.
– Ναυτία, έμετος.
– Τσούξιμο στην ούρηση.
– Αιματουρία.
– Συχνουρία.
– Πυρετός με ρίγος, αν συνυπάρχει ουρολοίμωξη.
Οι περισσότεροι λίθοι περνούν απαρατήρητοι μέχρι να προκαλέσουν έντονη συμπτωματολογία. Άλλες φορές ανακαλύπτονται τυχαία στα πλαίσια απεικονιστικού ελέγχου για αιματουρία ή κάποια άλλη πάθηση.
Πρόληψη
Ο βασικότερος γενικός κανόνας για την πρόληψη είναι η λήψη άφθονων υγρών, κυρίως νερού, που να εξασφαλίζουν αποβολή ούρων πάνω από 2 λίτρα ημερησίως. Προσπαθήστε να καταναλώνετε 2,5-3 λίτρα υγρών την ημέρα. Νερό με ανθρακικό προστατεύει μάλλον περισσότερο από το σκέτο νερό. Πολύ καλοί θεωρούνται οι χυμοί πορτοκαλιού, λεμονιού και γκρέιπφρουτ. Αποφύγετε το τσάι και την κόκα κόλα. Καφέ μπορείτε να πίνετε άφοβα μέχρι 500ml την ημέρα, πάντα όμως με άφθονη συνοδεία νερού.
Εάν είναι δυνατό, προσπαθήστε να πίνετε το βράδυ λίγο πριν κοιμηθείτε 300-500ml υγρών, διότι το βράδυ και κατά τον ύπνο η διαδικασία δημιουργίας λίθων από το σώμα βρίσκεται στο αποκορύφωμά της.
Διατηρήστε φυσιολογικό σωματικό βάρος
Οι παχύσαρκοι ασθενείς βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν πέτρες στα νεφρά. Επίσης η θεραπεία ασθενών με πέτρα στα νεφρά είναι πολύ πιο δύσκολη και τα αποτελέσματά της υποδεέστερα από την θεραπεία των ασθενών με φυσιολογικό σωματικό βάρος.
Υγιεινή διατροφή
Καταναλώνετε πολλά φρούτα και λαχανικά. Αποφύγετε τρόφιμα που περιέχουν οξαλικό οξύ (όπως σπαράγγια, φράουλες, τσάι, μαύρη σοκολάτα και σπανάκι). Αποφύγετε την αυξημένη πρόσληψη πρωτεϊνών (αυγά, κρέας, αλλαντικά). Παρόλο που πολλές πέτρες είναι από ασβέστιο είναι λάθος να αποφεύγετε τροφές με ασβέστιο όπως γάλα ή γιαούρτι.
Έχει αποδειχθεί ότι εάν δεν καταναλώνετε καθόλου ασβέστιο ο κίνδυνος να εμφανιστούνε πέτρες ασβεστίου είναι ο ίδιος με μια διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και πολύ μεγαλύτερος από μια διατροφή με ισορροπημένη πρόσληψη ασβεστίου. Να αποφεύγετε τα συμπληρώματα βιταμίνης D, διότι ενδέχεται να αυξήσουν το ποσοστό οξαλικού ασβεστίου στον οργανισμό.
Bότανα
Διάφορα βότανα βοηθούν στη διατήρηση της υγείας των νεφρών. Ενδεικτικά:
Αντιλιθικά – Διουρητικά: Ευπατόριο, Υδράγγεια, Αφανής, Παριετάρια, Κολισόνια Αγριοκαρότο.
Πρόφύλαξη από τον ερεθισμό των βλεννογόνων μεμβρανών: γένια Καλαμποκιού, Αγριάδα, φύλλα Αλθαίας.
Αντιμικροβιακές ιδιότητες (στην περίπτωση λοίμωξης): Αρκτοστάφυλος, Εχινάκια, Αχιλλέα.
Νέες έρευνες δείχνουν ότι το πράσινο τσάι έχει ευεργετικές ιδιότητες για την πρόληψη. Το κιτρικό οξύ του χυμού του λεμονιού επίσης βοηθά στη διάλυση της πέτρας στα νεφρά και των εναποθέσεων ασβεστίου.
Ελέγξτε την παραθορμόνη σας
Εάν έχετε επανειλημμένως πέτρες ασβεστίου, ελέγξτε την λειτουργία των παραθυρεοειδών αδένων σας, με την μέτρηση της παραθορμόνης στο αίμα. Εάν κάποια διαταραχή γίνει αντιληπτή, θα πρέπει να θεραπευθεί ανάλογα.
Παρόλο που έχετε μια ισορροπημένη δίαιτα και πίνετε πολλά υγρά μπορεί να εμφανίζονται πέτρες κυστίνης. Σε αυτή την περίπτωση χρειάζεστε ειδικές εξετάσεις που αφορούν τον μεταβολισμό σας. Πάντως αυτές οι πέτρες συναντώνται σπάνια.
Συνεχείς έλεγχοι
Ακόμα και εάν δεν έχετε καθόλου ενοχλήματα από τα νεφρά, καλό είναι να κάνετε έναν υπερηχοτομογραφικό έλεγχο των νεφρών σας μια φορά τον χρόνο. Εάν έχετε ενοχλήματα, ή εάν στον υπέρηχο προκύψει κάποιο ύποπτο εύρημα, θα πρέπει να υποβληθείτε σε ακτινογραφία. Εάν τελικά διαγνωστείτε με πέτρα στα νεφρά, ακόμα και εάν αρχικά δεν έχετε ενοχλήματα, επισκεφτείτε τον ουρολόγο σας όσο το δυνατόν συντομότερο.
Η νεφρολιθίαση αποτελεί μια πολυπαραγοντική διαταραχή αλλά στη σημερινή εποχή υπάρχει η δυνατότητα αντιμετώπισης της λιθίασης με διάφορες μεθόδους και με υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Τα μέτρα και η θεραπευτική αγωγή είναι διαφορετικά για την κάθε περίπτωση και θα πρέπει να εφαρμοστούν με τις οδηγίες του θεράποντα γιατρού.
