Από τον κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο Κωνσταντίνο Ξένο!
Τα αίτια…
Τα αίτια της υπερουριχαιμίας (αυξημένο ουρικό οξύ στο αίμα) είναι είτε εξωγενή, όπως η αυξημένη πρόσληψη πουρινών διαμέσου του διαιτολογίου (1/3 των περιπτώσεων), είτε ενδογενή, όπως η αυξημένη σύνθεση ουρικού οξέος ή η μειωμένη αποβολή του (2/3 των περιπτώσεων).
Τι είναι οι πουρίνες ?
Οι πουρίνες αποτελούν σημαντικό τμήμα των νουκλεϊκών οξέων (DNA,RNA) του οργανισμού μας, αλλά ανευρίσκονται και σε πλήθος τροφών σε διαφορετικές συγκεντρώσεις. Μεταβολίζονται προς ουρικό οξύ, το οποίο φυσιολογικά, αποβάλλεται κυρίως από τους νεφρούς και λιγότερο μέσω των κοπράνων.
Βασικές αρχές διαιτητικής αντιμετώπισης της υπερουριχαιμίας :
* Κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων νερού (>2 lt ημερησίως)
* Τήρηση υποθερμιδικού διαιτολογίου σε περιπτώσεις παχυσαρκίας
* Αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ
* Αποφυγή κατανάλωσης τροφών που εμπεριέχουν 150 – 825 mg πουρινών /100 gr. Τέτοιες τροφές είναι : οι αντσούγιες, τα εντόσθια, οι ρέγκες, το σκουμπρί, τα αλλαντικά, οι σαρδέλες, τα θαλασσινά (γαρίδες, οστρακοειδή, αστακός, κ.λ.π.), οι σούπες και οι ζωμοί κρεάτων και όσπρια πλούσια σε αδενίνη, όπως οι φακές και τα φασόλια.
* Αραιή συχνότητα κατανάλωσης τροφών που εμπεριέχουν 50-150 mg πουρινών / 100 gr. Τέτοιες τροφές είναι : τα σπαράγγια, το σπανάκι, το κουνουπίδι, τα μανιτάρια, το κυνήγι, τα ψάρια, το κρέας, το κοτόπουλο και τα δημητριακά ολικής αλέσεως.
Ο καφές επιτρέπεται ?
Παλαιότερα σε περιπτώσεις ουρικής αρθρίτιδας, απαγορεύονταν η κατανάλωση κακάο, τσαγιού και καφέ λόγω των μεθυλοξανθινών που εμπεριέχουν. Σήμερα γνωρίζουμε ότι φυσιολογικά ο άνθρωπος ΔΕΝ μπορεί να μετατρέψει τις μεθυλοξανθίνες σε ουρικό οξύ και έτσι ΔΕΝ υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν την αποφυγή τσαγιού, καφέ και κακάο σε περιπτώσεις υπερουριχαιμίας. Ίσως ο αποκλεισμός, να αποδίδει μόνο κατά εξατομικευμένη περίπτωση.
Ο ρόλος της παχυσαρκίας…
Η συσχέτιση μεταξύ ινσουλινοαντίστασης (που παρατηρείται στο μεταβολικό σύνδρομο) και αυξημένων επιπέδων ουρικού οξέος στο αίμα, είναι έντονη και επιβεβαιώνεται από κλινικές μελέτες. Συνεπώς : α) η απώλεια βάρους και β) η μείωση της κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε απλά σάκχαρα (π.χ. ζάχαρη, γλυκά, αναψυκτικά, κ.λ.π.), πρέπει να γίνουν συνείδηση, κάθε υπέρβαρου – παχύσαρκου ασθενή με αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος
Μήπως χρειάζεται ενίσχυση η αντιοξειδωτική σας άμυνα?
Επειδή η αύξηση του ουρικού οξέος (που αποτελεί την ισχυρότερη υδατοδιαλυτή αντιοξειδωτική ουσία του οργανισμού μας) μεταφράζεται σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, ως ανάγκη του οργανισμού για αντιοξειδωτική κάλυψη, καλό θα ήταν τα άτομα με αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος, να καταναλώνουν καθημερινά επαρκείς ποσότητες φρούτων και λαχανικών (από τα επιτρεπόμενα), ώστε να καλύπτονται σε αντιοξειδωτικά στοιχεία (το ενδεχόμενο για πολυβιταμίνη πλούσια σε αντιοξειδωτικά στοιχεία πρέπει να εξετάζεται).
Ουρική αρθρίτιδα…
Η υπερουριχαιμία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την εναπόθεση κρυστάλλων ουρικού, σε διάφορα σημεία του σώματος και κυρίως στις αρθρώσεις, προκαλώντας ουρική αρθρίτιδα. Η ουρική αρθρίτιδα (gout), σε οξεία ή χρόνια μορφή, εμφανίζεται συνήθως μετά την ηλικία των 35 ετών και προσβάλει κυρίως τους άνδρες. Χαρακτηρίζεται από ξαφνικό και οξύ πόνο που συνήθως εντοπίζεται στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού.
Αξιοσημείωτο είναι πως η υπερουριχαιμία δεν οδηγεί πάντα σε ουρική αρθρίτιδα, ενώ η υπερουριχαιμία πάντα προηγείται της ουρικής αρθρίτιδας.
Η «θαυματουργή» και συνάμα παρεξηγημένη σόγια…
Είναι φυτό της οικογένειας των Ψυχανθών, ποώδες και δικοτυλήδονο. Μοιάζει υπερβολικά με την φασολιά και ο καρπός του αποτελεί από το 1996 το επίκεντρο εντονότατων συζητήσεων και διαξιφισμών. Αναφερόμαστε φυσικά στη σόγια, που τα τελευταία χρόνια καταναλώνουμε σε αξιοσημείωτες ποσότητες και στην Ελλάδα. Στρέμματα ελληνικής γης, κάτω από το έρεισμα της ευρωπαϊκής επιδότησης και της αγροτικής πολιτικής, αλλάζουν καλλιέργειες και στη θέση του σταριού και του καλαμποκιού καλλιεργείται σόγια. Είναι λοιπόν η σόγια, καρπός με μεγάλη βιολογική αξία, όπως διατείνονται σύγχρονοι ερευνητές? Ας δούμε από κοντά τον διατροφικό κώδικα αυτού του πολυσυζητημένου καρπού.
Η πρωτεΐνη της σόγιας έχει μεγάλη βιολογική αξία γιατί τα απαραίτητα αμινοξέα που εμπεριέχει, βρίσκονται στην ίδια σχεδόν αναλογία που υπάρχουν και στην ζωική πρωτεΐνη. Πιο συγκεκριμένα, γνωρίζουμε πως οι περισσότερες φυτικές πρωτεΐνες είναι «φτωχές» σε δύο απαραίτητα αμινοξέα, την λυσίνη και την μεθειονίνη. Τα όσπρια σε αντίθεση με τις άλλες τροφές του φυτικού βασιλείου είναι πλούσια σε λυσίνη ,ενώ η σόγια είναι πλούσια σε λυσίνη και συνάμα εμπεριέχει αξιοσημείωτα ποσά μεθειονίνης.
Σημαντική είναι η ποσότητα ασβεστίου που εμπεριέχει η σόγια, ενώ θα πρέπει να τονισθεί πως η απορρόφηση του ασβεστίου της σόγιας είναι καλύτερη από ότι από τ΄άλλα όσπρια.
Επίσης ο καρπός της σόγιας εμπεριέχει σχεδόν όλο το σύμπλεγμα των βιταμινών Β και αξιοσημείωτα ποσά μαγνησίου και φωσφόρου.
Είναι όμως αυτά τα στοιχεία επαρκή για να μας πείσουν για την ωφελιμότητα της σόγιας? Τι έχει να αναδείξει η παγκόσμια επιστημονική βιβλιογραφία σχετικά με την κατανάλωση σόγιας?
Σε μέτα – ανάλυση 38 κλινικών ερευνών, που δημοσιεύτηκε στην New England Journal of Medicine φάνηκε ξεκάθαρα πως η κατανάλωση σόγιας (σε ποσά άνω των 17 γρ. πρωτεΐνης σόγιας) συμβάλλει στην μείωση της ολικής αλλά και LDL χοληστερόλης , στην αύξηση της HDL (αγγειοπροστατευτικής) χοληστερόλης και στην μείωση των τριγλυκεριδίων. Τα αποτελέσματα αυτά, συν του γεγονότος ότι η κατανάλωση σόγιας μειώνει την οξείδωση της LDL (αθηρογόνου) χοληστερόλης ,μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως η εισαγωγή της σόγιας στο σιτηρέσιο μας μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα μείωσης της εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Να τονίσουμε σε αυτό το σημείο ότι οι προαναφερθείσες επιδράσεις της σόγιας, οφείλονται τόσο στην πρωτεΐνη της όσο και στις ισοφλαβόνες της (φυσικές ουσίες που ανήκουν στα φυτοοιστρογόνα).
Όταν δοκιμάσθηκαν συμπληρώματα διατροφής που εμπεριείχαν απομονωμένες ισοφλαβόνες σόγιας, διαπιστώθηκε πως δεν είχαν ιδιαίτερα ευεργετική επίδραση στα λιπίδια του αίματος.
Το πιο πάνω γεγονός μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως η πρωτεΐνη της σόγιας ‘συνεργάζεται’ με τις ισοφλαβόνες της ,προκειμένου να δώσει τις εξαίρετες επιδράσεις της στο λιπιδαιμικό προφίλ του οργανισμού μας.
Η σόγια αποτελεί από τις καλύτερες πηγές πρωτεΐνης σε ασθενείς με υπερουριχαιμία. Μελέτες υποδεικνύουν ότι η πρόσληψη σόγιας αυξάνει την απέκκριση και κάθαρση του ουρικού οξέος από τους νεφρούς.
Η αντικατάσταση μέρους του κόκκινου κρέατος που καταναλώνουμε με σόγια, προσδίδει σημαντικά οφέλη όχι μόνο στα άτομα που προβληματίζονται με το ουρικό οξύ, αλλά ευρύτερα σε όλους μας !!
