Κομμάτι της φυσιολογικής ανάπτυξης η φαντασία
Γενικώς, το να λέμε ψέματα στα παιδιά είναι κακό. Ωστόσο υπάρχει και ένα… λευκό ψέμα που καλά κάνουμε και το επαναλαμβάνουμε, σύμφωνα με τους ψυχολόγους. Και αυτό διότι το να πιστεύουν οι μικροί στον Άη Βασίλη αποτελεί φυσιολογικό και υγιές κομμάτι της ανάπτυξής τους.
Η έννοια ενός άνδρα που ταξιδεύει… στον αέρα με ένα έλκηθρο το οποίο σέρνουν ιπτάμενοι τάρανδοι και καταφέρνει να μπει στα σπίτια από άκρου εις άκρον της Γης μέσα από την καμινάδα προκειμένου να αφήσει δώρα – και όλα αυτά μέσα σε μία νύχτα – είναι το λιγότερο… παραμυθένια. Ωστόσο ο μύθος του Αϊ-Βασίλη ζει και βασιλεύει στους αιώνες αποτελώντας μια ατράνταχτη παράδοση. Γιατί είναι τόσο διαχρονικός;
«Δεν πιστεύω ότι είναι κακό για τα παιδιά να πιστεύουν στον μύθο κάποιου ο οποίος προσπαθεί να κάνει τους ανθρώπους χαρούμενους και να τους επιβραβεύσει αν έχουν δείξει καλή συμπεριφορά» αναφέρει ο δρ Μάθιου Λόρμπερ, παιδοψυχίατρος στο Νοσοκομείο Lenox Hill στη Νέα Υόρκη. «Η φαντασία αποτελεί φυσιολογικό κομμάτι της ανάπτυξης και βοηθά τον εγκέφαλο να γίνεται δημιουργικός».
Άλλωστε ο μύθος του Άη Βασίλη έχει τις «ρίζες» του στην αλήθεια – ο Αγιος Νικόλαος στον οποίον βασίζεται ήταν υπαρκτό πρόσωπο. Εγινε γνωστός καθώς μοίραζε απλόχερα δώρα και χρήματα στους φτωχούς και αυτές οι αξίες τις οποίες διέδιδε είναι και οι σημαντικές, όπως είπε ο δρ Λόρμπερ στην ιστοσελίδα επιστημονικών ειδήσεων LiveScience. «Αυτό είναι το πνεύμα των Χριστουγέννων, αν και η σημερινή καταναλωτική κουλτούρα μάλλον έχει ξεφύγει ολίγον τι από αυτό το πνεύμα» προσέθεσε ο ειδικός.
Ο Άη Βασίλης είναι μόνο μία από τις μυθικές φιγούρες στις οποίες πιστεύουν τα παιδιά. Οι μικροί χρησιμοποιούν τη φαντασία τους συνέχεια, ακόμη και αν γνωρίζουν ότι το τελικό «δημιούργημα» αυτής της φανταστικής διαδικασίας είναι ψεύτικο. Όταν π.χ. τα παιδιά παίζουν «κλέφτες και αστυνόμους», γνωρίζουν ότι στην πραγματικότητα δεν είναι κλέφτες ή αστυνόμοι. Μάλιστα οι ψυχολόγοι ανησυχούν για τα παιδιά που δεν έχουν την ικανότητα να γράφουν ή να λένε τέτοιες φανταστικές ιστορίες, εξήγησε ο ειδικός.
Η ιστορία του Άη Βασίλη είναι επίσης «συνυφασμένη» με τη σύγχρονη κουλτούρα – κάθε εμπορικό κέντρο που σέβεται τον εαυτό του έχει τέτοιες ημέρες τον δικό του Άη Βασίλη που φωτογραφίζεται με τα παιδιά, ενώ και η μικρή αλλά και η μεγάλη οθόνη γεμίζουν με την παρουσία του Άη Βασίλη την περίοδο των Χριστουγέννων, όπως σημειώνει η Στέφανι Βάγκνερ, παιδοψυχολόγος στο Ερευνητικό Κέντρο για τα Παιδιά του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
«Δεν μπορούμε απαραιτήτως να πούμε ότι το να πιστεύουν τα παιδιά στον Άη Βασίλη είναι καλό πράγμα, αλλά σίγουρα δεν είναι κάτι επιβλαβές» τόνισε η δρ Βάγκνερ στο LiveScience. Τα Χριστούγεννα ενώνουν τις οικογένειες και ο μύθος του ΆηΒασίλη ενισχύει αυτούς τους δεσμούς, σύμφωνα με την ειδικό.
Παράλληλα ο Άη Βασίλης βάζει (με ευχάριστο τρόπο) τα παιδιά να κάνουν… homework. Είναι ίσως από τις λίγες φορές που τα μικρά παιδιά κάθονται με τόσο ζήλο να γράψουν γράμμα, γεγονός σημαντικό καθώς τους διδάσκει καλές συνήθειες.
Βέβαια, όπως συμβαίνει με όλα τα όμορφα πράγματα, η ιστορία του Αϊ-Βασίλη κάποτε τελειώνει. Τα παιδιά σταματούν να πιστεύουν στον αγαπημένο τους… γενειοφόρο με τον κόκκινο σκούφο σε διαφορετικές ηλικίες – συχνά ο «δάκτυλος» της απομυθοποίησης είναι κάποιος φίλος από το σχολείο.
Και όταν μπει το «σαράκι» της αμφισβήτησης, αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση. Τα ίδια τα παιδιά αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι κάτι δεν πάει καλά στην ιστορία. Για παράδειγμα, μπορεί να μείνουν ξάγρυπνα τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων ώστε να δουν τον ΆηΒασίλη να… εμφανίζεται με τα δώρα του. Και όταν εκείνος δεν έρχεται, εκείνα αμφισβητούν την ύπαρξή του. Η αμφισβήτηση αυτή σχετικά με το τι είναι αληθινό και τι όχι αποτελεί φυσιολογικό κομμάτι της νοητικής ανάπτυξης, κατά τον δρα Λόρμπερ.
Τι πρέπει λοιπόν να κάνουν οι γονείς όταν τα παιδιά τους τούς ρωτούν αν ο Άη Βασίλης υπάρχει; Πρέπει ουσιαστικώς να αποφασίσουν αν το παιδί τους είναι πράγματι έτοιμο να μάθει την αλήθεια. Ο καλύτερος τρόπος να χειριστούν το ζήτημα, συμβουλεύει ο δρ Λόρμπερ, είναι να ρωτήσουν το παιδί τους αν συνεχίζει να πιστεύει στον Άη Βασίλη. Σε περίπτωση που η απάντηση είναι καταφατική, ίσως είναι νωρίς να του αποκαλύψουν την αλήθεια.
Ακόμη όμως και όταν φθάσει η στιγμή της αλήθειας, τότε θα ήταν καλό οι γονείς να τονίσουν στα παιδιά τους ότι το πνεύμα αγάπης των Χριστουγέννων είναι και παραμένει αληθινό και να τους μιλήσουν για την πραγματική ιστορία του Αγίου Νικολάου.
Υπάρχουν βέβαια και παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς να πιστεύουν στον Άη Βασίλη καθώς είτε είναι τέτοια η κουλτούρα του μέρους στο οποίο ζουν είτε έτσι έχουν επιλέξει οι γονείς τους. Και αυτό δεν είναι κάτι κακό, σύμφωνα με τον δρα Λόρμπερ.
Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση οι γονείς πρέπει να πουν στα παιδιά τους ότι δεν πρέπει να χαλάσουν το… χριστουγεννιάτικο όνειρο των άλλων παιδιών.
Σε κάθε περίπτωση, μπορεί ο Άη Βασίλης να αποτελεί μόνο μια παράδοση, ωστόσο «το πνεύμα της προσφοράς προς τους αδύναμους και της ενίσχυσης των ανθρώπινων δεσμών που τον συνοδεύει είναι άκρως αληθινό και οικουμενικό», καταλήγει ο δρ Λόρμπερ.
